Poselski projekt ustawy o podatku od usług finansowych

terytorium Polski, dla efektywnego poboru podatku wprowadzono instytucję płatnika. Za
celowe uznano jednak zobowiązanie takich podmiotów, działających na podstawie wydanych
zezwoleń do rozliczania podatku na zasadach ogólnych.
Dopełnieniem systemowym regulacji dotyczącej podmiotu podatku od usług
finansowych jest przepis art. 6, który stanowi, że strony czynności odpowiadają całym swoim
majątkiem za zapłatę podatku na podstawie i w granicach własnego zobowiązania
podatkowego. Przyjęta koncepcja podatku transakcyjnego zakłada, że podatnikami są obie
strony czynności. Fakt, że jedna z tych stron jest zwolniona z opodatkowania nie zwalnia z
obowiązku zapłaty drugiej strony.
Artykuł 7 ust. 1 ustawy definiuje pojęcie płatnika podatku od usług finansowych.
Płatnikiem tego podatku jest więc instytucja finansowa mająca miejsce siedziby na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, która:
1) nabywa usługi finansowe od podatnika podatku nieposiadającego miejsca siedziby na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddziału lub innego stałego miejsca
prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
uczestniczącego w tej czynności;
2) świadczy usługi finansowe na rzecz podatnika podatku nieposiadającego miejsca
siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, oddziału lub innego stałego miejsca
prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
uczestniczącego w tej czynności.
Wprowadzenie instytucji płatnika do ustawy ma za zadanie zapewnienie skutecznego
poboru tego podatku w sytuacji, gdy podatnik nie ma siedziby na terytorium kraju albo
oddziału lub innego stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej.
W celu zapewnienia skuteczności poboru podatku obowiązki płatnika w przypadku
czynności dokonywanych na rynku zorganizowanym, projekt ustawy nakłada na podmiot
dokonujący rozliczenia i rozrachunku tych transakcji. Wynika to również z anonimowości
obrotu w przypadku niektórych rodzajów czynności mających za przedmiot instrumenty
finansowe. Z uwagi na to, że podatnik dokonujący czynności często nie ma możliwości
ustalenia tożsamości drugiej strony czynności (przez to okoliczności istotnych dla powstania
obowiązku poboru podatku), uzasadnionym jest nałożenie obowiązku płatniczego na izbę
rozliczeniową.
W przypadku transakcji, w których uczestniczy CCP z siedzibą poza terytorium Polski,
krajowa instytucja finansowa nie ma możliwości ustalenia tożsamości drugiej strony

29
transakcji. Aby umożliwić skuteczny pobór podatku ustawa przyjmuje fikcję prawną, zgodnie
z którą w takim przypadku obowiązek poboru podatku ciąży na krajowej instytucji finansowej
(płatniku podatku), przy założeniu że druga strona czynności spełnia warunki dla powstania
obowiązku poboru podatku (nie posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca
siedziby działalności gospodarczej, ani oddziału lub innego stałego miejsca prowadzenia
działalności gospodarczej uczestniczącego w tej czynności).

W art. 8 projektu ustawy zostało wprowadzone podmiotowe zwolnienie od podatku od
usług finansowych. Zwolnione od tego podatku są zatem:
 Skarb Państwa;
 Jednostki samorządu terytorialnego;
 Narodowy Bank Polski;
 Europejski Bank Centralny;
 banki centralne państw członkowskich lub państw trzecich;
 Bank Gospodarstwa Krajowego;
 Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych;
 centralne depozyty papierów wartościowych, posiadający miejsce siedziby na
terytorium państwa członkowskiego lub terytorium państw trzecich;
 partner centralny posiadającego miejsce siedziby działalności gospodarczej na
terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub państwa członkowskiego Unii Europejskiej
albo na terytorium państwa trzeciego - w stosunku do czynności dokonywanych w
celu realizacji swoich zadań statutowych;
 Unię Europejską;
 Europejską Wspólnotę Energii Atomowej;
 Europejski Bank Inwestycyjny;
 instytucje ustanowione przez Unię Europejską lub Europejską Wspólnotę Energii
Atomowej, których dotyczy Protokół w sprawie przywilejów i immunitetów Unii
Europejskiej, w ramach limitów i na warunkach tego Protokołu, a także umów w
sprawie jego wdrożenia lub umów w sprawie siedziby, w takim zakresie, w jakim nie
spowoduje to zakłócenia konkurencji;
 międzynarodowe instytucje finansowe - w stosunku do czynności dokonywanych, w
celu udzielenia pomocy finansowej Rzeczypospolitej Polskiej lub innym Państwom
Członkowskim Unii Europejskiej;

30
 Europejski Instrument Stabilności Finansowej;
 międzynarodowe organizacje i instytucje inne niż wyżej wymienione oraz z ich oddziały
i przedstawicielstwa korzystające na podstawie ustaw, umów lub powszechnie uznanych
zwyczajów międzynarodowych z przywilejów i immunitetów;
 podatnicy podatku od towarów i usług, o których mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o
podatku od towarów i usług, oraz podatników podatku od wartości dodanej, do
których mają zastosowanie podobne zwolnienia, również jeżeli zrezygnowali ze
zwolnienia z opodatkowania podatkiem od towarów i usług lub innym podatkiem od
wartości dodanej.
Podmioty wymienione w omawianym artykule podlegają wyłączeniu ze względu na
pełnione przez nie szczególne funkcje, które nie są uznawane za działalność handlową.
Instytucje te stanowią podstawę przejrzystości i wydajności rynku finansowego, a także są
częścią systemu fiskalnego i pełnią ważne dla ludności funkcje publiczne, co powoduje, iż
wyłączone ich z zakresu opodatkowania jest w pełni zasadne.
Artykuł 8 pkt 8 projektu ustawy o podatku od usług finansowych wyłącza
opodatkowanie partnera centralnego w zakresie prowadzonych przez niego zadań w zakresie
czynności statutowych. Wyłączenie to zostało dokonane, ponieważ podmiot ten może pełnić
funkcję pośrednika, który jest gwarantem przeprowadzanej czynności. Jego rola opiera się
zatem na harmonizacji i zabezpieczeniu danej operacji. Zwolnienie z opodatkowania partnera
centralnego nie jest zależne od miejsca siedziby, ponieważ wskazano, że zwolnienie obejmuje
miejsce siedziby działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub terytorium państwa trzeciego.
W art. 8 pkt 18 proponuje się także wprowadzenie zwolnienia z opodatkowania
podatkiem od transakcji finansowych dla podatników podatku od towarów i usług, o których
mowa w art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku od towarów i usług, a także podatników podatku
od wartości dodanej, do których miałyby zastosowanie podobne zwolnienia. Ze względu na
wprowadzenie bardzo szerokiego zakresu przedmiotu opodatkowania, istnieje ryzyko, iż mali
przedsiębiorcy (których wartość sprzedaży w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od
towarów i usług nie przekracza 150.000 zł) mogliby zostać objęci tym podatkiem, podczas
gdy skala prowadzonej działalności, a także często przedmiot tej działalności nie uzasadniają
konieczności opodatkowania tych podmiotów podatkiem od transakcji finansowych.

Art. 8 pkt 19 zwalnia od podatku fundusze emerytalne. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia
28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych przedmiotem

31
działalności funduszu jest gromadzenie środków pieniężnych, ich lokowanie, z
przeznaczeniem na wypłatę członkom funduszu po osiągnięciu przez nich wieku
emerytalnego, i wypłata okresowych emerytur kapitałowych, o których mowa w swym zakresem obejmuje wszystkie podmioty (osoby fizyczne, osoby prawne lub
jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej), które na podstawie odrębnych ustaw
są podatnikami. Przepisy ustawy wprowadzają do ustawy z dnia 13 października 1995 r.
wyłączenie z obowiązku ewidencyjnego dla podatników z państw trzecich, tj. na terytorium

9 Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, ze zm.

43
których nie występuje podatek o podobnym charakterze lub nie ma obowiązku rejestracji dla
potrzeb tego podatku.
W obecnym stanie prawnym odpowiedzialności karnej skarbowej podlega niedokonanie
w terminie zgłoszenia identyfikacyjnego, brak aktualizacji objętych nim danych, albo podanie
w nim danych niezgodnych ze stanem rzeczywistym lub niepełne podanie danych (zgodnie z
art. 81 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy. Należy wskazać, że
jeżeli chodzi o zgłoszenie identyfikacyjne, to dotyczy ono zgłoszenia numeru identyfikacji
podatkowej na podstawie ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i
identyfikacji podatników i płatników.
Przepis art. 40 stanowi, że ustawa wchodzi w życie z pierwszym dniem miesiąca
następującego po miesiącu, w którym upłynęło 60 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem
przepisów dotyczących rejestracji podatników. Aby ułatwić wdrażanie nowych regulacji
prawnych, a jednocześnie zmniejszyć obowiązki administracyjno-formalne, przewiduje się
wejście w życie przepisów dotyczących rejestracji już w dniu ogłoszenia instytucji. Art. 9
przewiduje, że podmioty, które w chwili wejścia w życie ustawy będą podatnikami w
rozumieniu ustawy, obowiązane będą do rejestracji jako podatnik podatku.
Zgodnie z przepisem art. 38, podmioty zamierzające wykonywać czynności
podlegające opodatkowaniu podatkiem, które będą obowiązane do składania deklaracji,
obowiązane są złożyć zgłoszenie rejestracyjne w terminie 60 dni od dnia ogłoszenia ustawy.
W celu usunięcia wątpliwości interpretacyjnych art. 39 stanowi, że ustawa stosuje się do
czynności, dla których obowiązek podatkowy w podatku powstaje od dnia wejścia w życie
ustawy.

III. OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Skutki finansowe spowodowane opodatkowaniem podatkiem od usług finansowych.
Kwalifikacja skutków wprowadzenia podatku od usług finansowych wymaga określenia
w pierwszej kolejności bazy podatkowej, tj. wyceny potencjalnej podstawy opodatkowania.
Poniżej przedstawione zostały skutki finansowe wprowadzenia tego podatku, jakie spowoduje
opodatkowanie usług finansowych w Polsce. Należy jednak zaznaczyć, że podatek ten jest
nowym podatkiem o szerokiej podstawie opodatkowania. Określenie ewentualnych następstw
wprowadzenia tego podatku jest utrudnione ze względu na brak danych, które odwołują się
bezpośrednio do każdego aspektu będącego przedmiotem opodatkowania. Na potrzeby

10 Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765, ze zm.

44