Poselski projekt ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych

Kwestia przerzucalności podatku opisana jest szczegółowo w literaturze podatkowej
(Np. S. Owsiak „Finanse Publiczne” Wydawnictwo Naukowe PWN Warszawa 2000r. s. 186-188,
A. Gomułowicz, J. Małecki „Podatki i prawo podatkowe” Lexis Nexis Warszawa 2004 s. 40-43,
s. 51 i s. 88, R. Mastalski „Prawo podatkowe” CH Beck Warszawa 2004r. s. 45)
Przyjmuje się, że przerzucane są podatki pośrednie (obrotowe i VAT), natomiast w przypadku
podatków bezpośrednich, (a do takich należą podatki dochodowe i majątkowe) przerzucanie
podatków jest utrudnione, z uwagi na fakt, iż kwota podatku nie jest ujęta w cenie towaru lub
usługi.
Przerzucanie podatków może następować „w przód” tj. nabywców towarów lub usług poprzez
podwyższanie cen sprzedaży, lub „wstecz” na dostawców poprzez obniżanie cen zakupu
towarów lub usług.
W przypadku podatków bezpośrednich o tym czy dojdzie do przerzucenia podatku oraz czy
zostanie on przerzucony „w przód” czy „wstecz” decydują uwarunkowania rynkowe.
W przypadku banków i zakładów ubezpieczeń raczej trudno liczyć się z możliwością
przerzucania podatku „wstecz”, choć nie można wykluczyć zaistnienia większej presji, w związku
z wprowadzeniem podatku na obniżenie wynagrodzeń lub ceny usług nabywanych przez banki i
zakłady ubezpieczeń (np. ceny najmu pomieszczeń, w których mieszczą się oddziały instytucji
finansowych).
Większe prawdopodobieństwo dotyczy przerzucenia podatku „w przód” to jest na nabywców
usług głównie kredytobiorców, depozytariuszy i ubezpieczających.
W przypadku depozytów i polis ubezpieczeniowych na rynku obserwujemy istotną konkurencję.
Banki konkurują obecnie o pieniądze depozytariuszy i wobec tego trudno oczekiwać, że
w związku z wprowadzeniem podatku bankowego będą obniżać oprocentowanie lokat.
Odmiennie sytuacja kształtuje się w przypadku kredytobiorców. W tym przypadku należy
oczekiwać zwiększenia marży na rynku kredytów korporacyjnych. Wydaje się, że z uwagi na
konkurencję na rynku kredytów indywidualnych, takim klientom banków nie powinna grozić
podwyżka oprocentowania. Ponadto, co należy podkreślić podwyżka co do zasady nie będzie
dotyczyć umów zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy.
Biorąc pod uwagę możliwość przeniesienia podatku bankowego na kredytobiorców należy
zwrócić także uwagę na tzw. przepisy antylichwiarskie. Zgodnie z art. 359 § 21 kodeksu
cywilnego maksymalna kwota odsetek nie może obecnie przekroczyć 20%.
Wobec powyższego uprawnione jest twierdzenie, że proponowany podatek w przypadku
banków w pierwszej kolejności zmniejszy rentowność banków.
Zamiar przeniesienia podatku na klientów banków będzie ograniczony istniejącą konkurencją
na rynku, aktywnymi działaniami UOKiK, oraz istniejącymi i proponowanymi w projekcie (art. 14)
rozwiązaniami prawnymi.

Ad. 2
Wprowadzenie podatku nie powinno zmniejszyć konkurencyjności polskiego rynku dla instytucji
zagranicznych z uwagi na fakt, że podatek zostanie wprowadzony na równych zasadach
dla podmiotów krajowych jak i zagranicznych.
Ponadto istniejące za granicą zainteresowanie zakupem aktywów w Polsce przez instytucje
międzynarodowe wskazuje, że rynek polski jest atrakcyjny dla zagranicznych instytucji
finansowych i wprowadzenie podatku od instytucji finansowych nie powinno wpłynąć w znaczący
sposób na dalsze zainteresowanie polskim rynkiem. Dodatkowym istotnym czynnikiem jest
5 
 
także zacieśnianie dyscypliny fiskalnej w państwach europejskich spowodowane kryzysem
finansowym oraz plany wprowadzenia podatku bankowego w największych krajach europejskich
(Wielka Brytania, Francja, Niemcy).

Uzasadnienie szczegółowych rozwiązań
Ustawa została skonstruowana w oparciu o elementy konstrukcyjne podatku to jest określa
po kolei przedmiot, podmiot, podstawę opodatkowania, stawkę podatkową, sposób poboru
podatku oraz zwolnienia i ulgi podatkowe.
Przedmiotem opodatkowania w bankach, zakładach ubezpieczeń, zakładach reasekuracji i
funduszach inwestycyjnych będzie suma aktywów – a zatem jest to podatek majątkowy,

Zakreślenie przedmiotu opodatkowania i podstawy opodatkowania w powyższy sposób
w
najlepszy sposób realizuje fiskalny cel podatku tj. zapewnienie stabilnych wpływów
do budżetu państwa.
Podmiot opodatkowania został określony poprzez odesłanie do ustaw regulujących działalność
bankową, działalność ubezpieczeniową oraz działalność funduszy inwestycyjnych. Podmiotem
opodatkowania są osoby prawne (banki, zakłady ubezpieczeń i reasekuracji oraz fundusze
inwestycyjne) oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (oddziały
instytucji zagranicznych). Poza opodatkowaniem pozostaną zagraniczne zakłady
ubezpieczeniowe z państw członkowskich Unii Europejskiej wykonujące działalność w Polsce
na zasadzie swobody działalności ubezpieczeniowej oraz banki wykonujące transgraniczną
działalność bankową. Opodatkowanie tych podmiotów byłoby niezwykle trudne, a ponadto ich
obecna skala działalności w Polsce prowadzona poza oddziałami nie jest znaczna.
Objęcie opodatkowaniem funduszy inwestycyjnych ma charakter uzupełniający. Opodatkowanie
aktywów banków i zakładów ubezpieczeń bez opodatkowania funduszy inwestycyjnych
doprowadziłoby do przenoszenia przez banki i zakłady ubezpieczeń aktywów do funduszy
inwestycyjnych, a w konsekwencji do unikania tą drogą opodatkowania.
Ponadto należy podkreślić, że fundusze inwestycyjne zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 20 ustawy o
podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000r. nr 54 poz. 654 z późn. zm.)
są zwolnione z podatku dochodowego.
Pobór podatku oparty jest na zasadzie samonaliczania podatku przez podatników. Ustawa
przewiduje etapowy pobór podatku. W pierwszej kolejności będą pobierane zaliczki na podatek
w wysokości wynikającej z ostatniego rocznego sprawozdania finansowego. Termin wpłaty
zaliczek określono na 20 dzień miesiąca kalendarzowego. Następnie po
zatwierdzeniu
sprawozdania finansowego za rok obrotowy podatnicy będą składać deklaracje podatkowe i
uiszczać różnicę pomiędzy podatkiem wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego
wpłaconymi w roku obrotowym zaliczkami. W przypadku powstania nadpłaty zostanie
ona zaliczona na najbliższe zaliczki na podatek lub zwrócona.
Ustawa zawiera także regulację zabezpieczającą przed ewentualnym nie
dokonaniem
zatwierdzenia sprawozdania finansowego do końca 6 miesiąca następującego po zakończeniu
roku obrotowego. W takim przypadku podatek będzie naliczany w oparciu o sporządzone przez
organ zarządzający sprawozdanie finansowe, które podatnik będzie miał obowiązek złożenia
w urzędzie skarbowym (art. 4, art. 6 ust. 1 in fine, art. 8 ust. 2).
6 
 
W art. 6 ust. 2 zawarto zwolnienie z obowiązku uiszczania zaliczek podmioty rozpoczynające
działalność. Podatnicy rozpoczynający działalność zapłacą podatek za pierwszy rok obrotowy
po zatwierdzaniu pierwszego sprawozdania finansowego.
Art.7 zawiera mechanizm zmiany wysokości zaliczek w przypadku zmiany sytuacji podatnika
w ciągu roku obrotowego. Rozwiązanie ma pozwolić dostosować wysokość pobieranego
podatku do aktualnej sytuacji finansowej podatnika, np. w przypadku zbycia przez Bank
znacznej części posiadanych aktywów.
Ustawa nie określa właściwości miejscowej organu podatkowego, gdyż ta wynika z art. 17 § 1
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. – Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005r. nr 8 poz. 60 z późn.
zm.), który stanowi, że „Jeżeli ustawy podatkowe nie stanowią inaczej, właściwość miejscową
organów podatkowych ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby podatnika,
płatnika, inkasenta lub podmiotu wymienionego w art. 133 § 2.” Wobec powyższego organem
właściwym będzie naczelnik urzędu skarbowego miejscowo właściwy według siedziby banku,
zakładu ubezpieczeń, zakładu reasekuracji i ich oddziałów w przypadku instytucji zagranicznych.
Zwolenia i ulgi – przewidziano zwolnienie z podatku aktywów, o wartości nie przewyższającej
10.000.000,00 zł. Zwolnienie wprowadza się w celu ochrony niewielkich banków i zakładów
ubezpieczeń, które pozytywnie wpływają na konkurencję na rynku, a których opodatkowanie
podatkiem mogłoby doprowadzić do trudności finansowych.
Ustawa zawiera także przepisy przejściowe umożliwiające pobór podatku także w przypadku
wejścia w życie ustawy w trakcie trwania roku obrotowego podatnika (art. 12) oraz pozwalające
przyjąć jako podstawę opodatkowania dane zawarte w sprawozdaniu finansowym
zatwierdzonym lub sporządzony przed wejściem w życie ustawy (art. 13).
Ponadto ze względów fiskalnych proponuje się wprowadzenie zmiany w ustawie z dnia
15 lutego 1992r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000r. nr 54 poz. 654
z późn. zm), której celem jest uniemożliwienie odliczania projektowanego podatku od podstawy
opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych.


7 
 

Warszawa, 7 grudnia 2011 roku


BAS-WAPEiM-62/11



Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej
Opinia
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o podatku od niektórych instytucji finansowych
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Beata Szydło)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r., Nr 5, poz. 47
ze zm.) sporządza się następującą opinię.

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt przewiduje opodatkowanie aktywów niektórych instytucji
finansowych, tj.
- banków krajowych,
- oddziałów banków zagranicznych,
- oddziałów instytucji kredytowych,
- krajowych zakładów ubezpieczeń,
- krajowych zakładów reasekuracji,
- oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń i zagranicznych
zakładów reasekuracji,
- głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń
i zagranicznych zakładów reasekuracji, oraz
- funduszy inwestycyjnych.
Przewidywana stawka podatku wynosi 0,39% podstawy opodatkowania.
Zgodnie z art. 15 projektu, ustawa miałaby wejść w życie 1 stycznia
2012 r.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie obejmuje przedmiotu projektu ustawy.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przedmiot projektu ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

4. Konkluzja
Przedmiot poselskiego projektu ustawy o podatku od niektórych instytucji
finansowych nie jest objęty prawem UE.


Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski



2