Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 roku

Druk nr 1146


Warszawa, 10 października 2012 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy z
dnia 5 stycznia 2011 roku.


Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy pana posła Artura Dębskiego.



(-) Maciej Banaszak; (-) Piotr
Paweł Bauć; (-) Robert Biedroń;
(-) Bartłomiej Bodio; (-) Jerzy Borkowski; (-) Artur Bramora; (-) Jan
Cedzyński; (-) Piotr Chmielowski; (-) Artur Dębski; (-) Marek Domaracki;
(-) Dariusz Cezar Dziadzio; (-) Wincenty Elsner; (-) Łukasz Gibała;
(-) Artur Górczyński; (-) Anna Grodzka; (-) Michał Kabaciński; (-) Adam
Kępiński; (-) Krzysztof Kłosowski; (-) Henryk Kmiecik; (-) Sławomir
Kopyciński; (-) Roman Kotliński; (-) Łukasz Krupa; (-) Jacek Kwiatkowski;
(-) Andrzej Lewandowski; (-) Tomasz Makowski; (-) Małgorzata
Marcinkiewicz; (-) Maciej Mroczek; (-) Jacek Najder; (-) Wanda Nowicka;
(-) Michał Tomasz Pacholski; (-) Janusz Palikot; (-) Wojciech Penkalski;
(-) Andrzej Piątak; (-) Zofia Popiołek; (-) Marek Poznański; (-) Andrzej
Rozenek; (-) Adam Rybakowicz; (-) Armand Kamil Ryfiński; (-) Paweł
Sajak; (-) Marek Stolarski; (-) Halina Szymiec-Raczyńska; (-) Maciej
Wydrzyński.
Projekt

Ustawa
z dnia………. 2012 roku

o zmianie ustawy Kodeks Wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 roku
(Dz. U. 2011 nr 21 poz. 112 z późń. zm)

Art. 1. W ustawie Kodeks Wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 roku (Dz. U. 2011 nr 21
poz. 112 z późń. zm) wprowadza się następujące zmiany;
1) W art. 211:
a) § 3 otrzymuje brzmienie:
„Na liście osób kandydujących obowiązuje zasada, według której
połowę liczby wszystkich osób kandydujących stanowią kobiety, a
połowę mężczyźni. W przypadku nieparzystej liczby osób
kandydujących liczba kobiet i mężczyzn nie może się różnić więcej niż
o jedną osobę.”
b) Dodaje się § 3a w następującym brzmieniu:
„Na liście kandydatów miejsca oznaczone numerami „1” i „2” zostają
obsadzone przez osoby różnej płci. Zasadę tę stosuje się odpowiednio
do każdej kolejnej dwójki osób umieszczonych na liście.”
2) W art. 425:
a) § 3 otrzymuje brzmienie:
„Na liście, o której mowa w § 2 punkt 2 obowiązuje zasada, według
której połowę liczby wszystkich osób kandydujących stanowią kobiety, a
połowę mężczyźni. W przypadku nieparzystej liczby osób
kandydujących liczba kobiet i mężczyzn nie może się różnić więcej niż o
jedną osobę.”
b) Dodaje się § 3a w następującym brzmieniu:
„Na liście kandydatów miejsca oznaczone numerami „1” i „2” zostają
obsadzone przez osoby różnej płci. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do
każdej kolejnej dwójki osób umieszczonych na liście.”
3) W art. 457 dodaje się § 2a w następującym brzmieniu:
„Na liście kandydatów miejsca oznaczone numerami „1” i „2” zostają
obsadzone przez osoby różnej płci.”
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.









Uzasadnienie:
Celem przedmiotowej nowelizacji jest zmiana trzech artykułów Kodeksu
Wyborczego, zmierzająca do wprowadzenia sprawiedliwych i skutecznych
mechanizmów konstruowania list wyborczych w wyborach do Sejmu (art. 211) oraz
w wyborach samorządowych na poziomie rad gmin (art. 425) i rad powiatów (art.
457).
Zaproponowana modyfikacja zmierza do zastąpienia dotychczasowego systemu
kwotowego zasadą parytetu pod względem płci oraz wprowadzenia naprzemienności
umieszczania kandydatów i kandydatek na listach wyborczych.
Jest to kolejny krok w kierunku pełnej realizacji przepisu art. 33 Konstytucji RP, który
stanowi, że „kobieta i mężczyzna w Rzeczypospolitej Polskiej mają równe prawa
w życiu rodzinnym, politycznym, społecznym i gospodarczym” oraz zasady państwa
prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, o których mowa
w art. 2 Konstytucji, a także zwiększenia szans na pełną implementację zasady
równego traktowania pod względem płci.
Wprowadzenie parytetu płci na listach wyborczych jest ponadto uzasadnione
co najmniej równym udziałem kobiet w procesie rozwoju ekonomiczno-społecznego,
zarówno całego kraju, jak i poszczególnych wspólnot terytorialnych. Zachowanie
równych proporcji w reprezentacja między kobietami i mężczyznami ma zwłaszcza
znaczenie w organach władzy państwowej, gdzie zapadają najistotniejsze dla
obywateli decyzje. Tylko poprzez znaczący udział kobiet w składzie tych organów, ich
doświadczenie życiowe, perspektywa i priorytety znajdą odzwierciedlenie
w procesach decyzyjnych.
Projektowana nowelizacja zakłada osiągnięcie powyższego celu poprzez
wprowadzenie dwóch równolegle obowiązujących zasad:
1. 50 % udziału kobiet i mężczyzn na listach wyborczych,
2. takiej konstrukcji list wyborczych, by w każdej kolejnej dwójce osób
kandydujących znajdowali się jedna kobieta i jeden mężczyzna.
Dopiero te obie zasady obowiązujące łącznie zapewnią faktyczną równość kobiet
i mężczyzn w życiu politycznym. Potwierdzają to doświadczenia zgromadzone
podczas ostatnich wyborów parlamentarnych w 2011 roku. Były to pierwsze wybory,
w których obowiązywała zasada kwot na listach wyborczych, wprowadzona ustawą
Kodeks Wyborczy z dnia 5 stycznia 2011 roku. Wtedy to zagwarantowano na listach
wyborczych kwotę 35 % miejsc dla każdej płci, pod sankcją odmowy rejestracji listy.
Nie ustanawiano jednak zasady, w myśl której miejsca na listach powinny być
rozdzielane naprzemiennie, zgodnie z zasadą równości kobiet i mężczyzn.
Praktyka podczas wyborów z 2011 roku pokazała, że partie polityczne nie dokonywały
sprawiedliwego podziału tych miejsc. Z badań przeprowadzonych po wyborach
wynika, że wprawdzie wszystkie partie wypełniły ustawowy obowiązek 35 % kwot
dla każdej płci, umieszczając na listach nawet 40 % lub więcej kobiet, ale
jednocześnie uczyniły to w sposób niesprzyjający kandydatkom, lokując je na
zdecydowanie dalszych miejscach listy niż mężczyzn. W wyborach w 2011 roku
nadal najpewniejsze, tzw. „biorące” miejsca na listach zdominowane były przez
mężczyzn (w ok. 60-70 %). Mężczyźni mieli więc większe szanse na uzyskanie
mandatu poselskiego. Z tego powodu, a także z braku wymogu parytetu na listach
wyborczych do Sejmu dostało się znacznie mniej kobiet niż mężczyzn.
Mając na uwadze powyższe doświadczenie, przedmiotowa nowelizacja dąży do
rzeczywistego zrównania szans kobiet i mężczyzn do czynnego udziału w życiu
polityczno-społecznym. W tym celu konieczne jest wprowadzenie ustawowego
parytetu na listach wyborczych (50% miejsc dla każdej płci), w połączeniu z zasadą
naprzemienności na listach wyborczych. Zasadę tę stosuje się do pierwszej i każdej
kolejnej dwójki osób umieszczonych na liście. Taki zapis nałoży na partie polityczne
obligatoryjne przestrzeganie zasady równości płci i pozwoli uniknąć sytuacji,
w których kobiety mają jedynie pozornie zagwarantowane równe prawa w życiu
politycznym.

1 M. Fuszara: Kwoty, listy wyborcze i równość płci w wyborach parlamentarnych w 2011 roku. Wyd. Instytutu
Spraw Publicznych, 2012.