Rządowy projekt ustawy o Krajowej Szkole Sądownictwa i Prokuratury

UZASADNIENIE

Uwagi ogólne

Projektowane rozporządzenie kompleksowo reguluje problematykę prowadzenia przez
Krajową Szkołę Sądownictwa i Prokuratury aplikacji sędziowskiej i aplikacji prokuratorskiej,
których ukończenie będzie uprawniało do ubiegania się odpowiednio o stanowisko asesora
prokuratury oraz sędziego.
Uregulowania te są konsekwencją przyjęcia nowego modelu szkolenia wstępnego kadr
sądownictwa i prokuratury. Istotą tych zmian jest m in. ich dostosowanie do nowych zasad i
kryteriów dojścia do zawodów sędziego i prokuratora.
Tak istotna zmiana dotychczasowego modelu szkolenia jest uzasadniona wieloma
względami. Podstawowym powodem jest stworzenie możliwie jednakowych szans dla
wszystkich potencjalnych kandydatów na sędziów i prokuratorów oraz zorganizowanie ich
szkolenia na jak najwyższym poziomie. Osiągnięcie tego celu umożliwi istotne ograniczenie
liczby aplikantów, która będzie uzależniona od prognozowanych potrzeb kadrowych
sądownictwa i prokuratury. Jest to również konsekwencją stabilizowania się sytuacji
kadrowej w resorcie sprawiedliwości. Na potrzebę zmiany systemu szkolenia aplikantów
zwracano już wielokrotnie uwagę, również w związku z przystąpieniem Polski do Unii
Europejskiej.

Aplikanci Krajowej Szkoły będą mieli de facto status słuchaczy Krajowej Szkoły, tak
jak to ma miejsce w innych krajach, w których funkcjonują tego rodzaju modele szkolenia
wstępnego przyszłych kadr sądownictwa i prokuratury np. w Hiszpanii, Francji czy
Portugalii.
Zajęcia - prowadzone w siedzibie Krajowej Szkoły – będą przede wszystkim
ukierunkowane na praktyczne ujęcie prezentowanych zagadnień, zgrupowanych w cykle
przedmiotowo – tematyczne. Dopełnieniem tych zajęć będą praktyki odbywane przez
aplikantów w sądach, prokuraturach i innych jednostkach związanych z funkcjonowaniem
sądownictwa i prokuratury.
Wykładowcami prowadzącymi zajęcia będą najbardziej doświadczeni i sprawdzeni
sędziowie, prokuratorzy oraz specjaliści z różnych dziedzin prawa i nauk około –
prawniczych, posiadający nie tylko dużą wiedzę merytoryczną lecz także umiejętności
dydaktyczne.

30


Istotnej zmianie ulegnie jedno ze słabszych dotychczas ogniw w aplikacji: sądowej i
prokuratorskiej, jakim jest system praktyk i sprawowania patronatu nad aplikantami.

Celem tych wszystkich zmian, dotyczących zarówno aplikacji sędziowskiej jak i
prokuratorskiej jest zapewnienie maksymalnie efektywnego przygotowania kandydatów na
sędziów i prokuratorów do wykonywania tych trudnych i jakże odpowiedzialnych zawodów.

Przy ich opracowaniu uwzględniono sprawdzone, odpowiednie rozwiązania
funkcjonujące w innych krajach – nie tylko Unii Europejskiej.
Diametralna zmiana dotychczasowego modelu aplikacji sądowej i prokuratorskiej
wiąże się przede wszystkim z przejęciem zadań w tym zakresie przez Krajową Szkołę, a w
konsekwencji wprowadzeniem tej problematyki do przepisów ustawy o Krajowej Szkole.
Projektowane rozporządzenie reguluje także szczegółowe warunki i tryb
przeprowadzania egzaminu sędziowskiego i prokuratorskiego, skład zespołu
egzaminacyjnego i komisji egzaminacyjnej oraz sposób powoływania ich członków i tryb
postępowania. Uwzględniono przy tym zakres odbytej przez aplikantów aplikacji w ramach
specjalizacji sędziowskiej lub prokuratorskiej oraz pisemną i ustną formę tego egzaminu.
Wzięto także pod uwagę konieczność zagwarantowania właściwego poziomu
organizacyjnego i merytorycznego w/w egzaminów oraz zabezpieczenia jednakowych
warunków ich składania przez wszystkich aplikantów.
Tak istotna zmiana dotychczasowego modelu szkolenia jest uzasadniona wieloma
względami. Podstawowym powodem jest stworzenie możliwie jednakowych szans dla
wszystkich zdających egzamin sędziowski lub prokuratorski oraz zorganizowanie ich na jak
najwyższym poziomie. Egzaminy te będą przeprowadzane w Krajowej Szkole przed jedną
komisją powołaną przez Ministra Sprawiedliwości, a nie jak dotąd przed komisjami
egzaminacyjnymi odrębnymi dla każdej z 11 apelacji zarówno sądowej jak i prokuratorskiej.

Uregulowania szczegółowe


Zaproponowany model aplikacji sędziowskiej oraz aplikacji prokuratorskiej
szczegółowo przedstawiony w projekcie rozporządzenia zakłada zcentralizowany charakter
ich prowadzenia przez Krajową Szkołę.
Aplikanci będą odbywać zajęcia w Krajowej Szkole przez pięć dni w tygodniu, w
wymiarze od ośmiu do dziesięciu jednostek lekcyjnych dziennie, nie dłużej jednak niż przez
trzy tygodnie w jednym cyklu, w łącznym wymiarze co najmniej po 800 godz. w okresie
całej aplikacji zarówno sędziowskiej jak i prokuratorskiej ( § 4 ust.1 projektu).

31

Zajęcia będą prowadzić wykładowcy zgłoszeni przez Radę Programową, a także
wybrani przez Dyrektora Krajowej Szkoły, w uzgodnieniu z Radą Programową, spośród
kandydatów zgłoszonych przez prezesów sądów apelacyjnych i prokuratorów apelacyjnych
oraz spośród innych specjalistów z dziedzin prawa i nauk pokrewnych objętych programem
aplikacji ( § 4 ust.2).
Zgodnie z § 4 ust.4, po każdym cyklu zajęć aplikant będzie odbywał wskazane w
programie aplikacji praktyki w sądach, prokuraturach i innych instytucjach związanych z
funkcjonowaniem sądownictwa i prokuratury, zgodnie z tematyką tych zajęć, w łącznym
wymiarze co najmniej po 23 miesięcy, w ramach obu aplikacji.
Z kolei po każdym bloku przedmiotowo-tematycznym obejmującym wspomniane
zajęcia i praktyki, przeprowadzany będzie sprawdzian wiedzy z zakresu tego bloku, odrębnie
dla każdego aplikanta, przede wszystkim w zakresie umiejętności jej praktycznego
wykorzystania. Oceny sprawdzianu formułowane będą w systemie punktowym.
Rozporządzenie przewiduje w § 5, dodatkowe zajęcia z języka obcego organizowane
przez Krajową Szkołę w wolnym czasie aplikantów uczestniczących, zgodnie z programem
aplikacji, w obowiązkowych cyklach wymienionych wyżej zajęć.
Aplikacje zarówno sędziowska jak i prokuratorska obejmować będą , wymienione w §
6 ust. 1, § 7 ust.1 oraz § 21 ust.1 i § 22 ust.1, bloki przedmiotowo - tematyczne zajęć i
praktyk, których znajomość ma istotne znaczenie w pracy odpowiednio sędziego oraz
prokuratora
Dyrektor Krajowej Szkoły będzie wyznaczał aplikantowi patrona koordynatora, spośród
kandydatów zgłoszonych przez prezesa sądu apelacyjnego lub prokuratora apelacyjnego
właściwego ze względu na miejsce odbywania praktyk.
Z kolei na czas odbywania przez aplikanta praktyk, Dyrektor Krajowej Szkoły, w
uzgodnieniu z patronem koordynatorem, będzie wyznaczał aplikantowi patrona
poszczególnych praktyk, wskazanego przez patrona koordynatora, spośród kandydatów
zgłoszonych przez prezesów sądów apelacyjnych i prokuratorów apelacyjnych właściwych ze
względu na miejsce odbywania praktyk.
Oceny przebiegu poszczególnych praktyk będzie dokonywał patron w systemie punktowym i
wraz ze zwięzłym pisemnym uzasadnieniem przekazywał patronowi koordynatorowi.
W oparciu o te opinie patron koordynator będzie sporządzał opinię końcową obejmującą
ocenę wszystkich praktyk, w których uczestniczył aplikant. Punkty uzyskane przez aplikanta
z wszystkich praktyk będą sumowane z punktami uzyskanymi przez niego ze sprawdzianów.
Szczegółowo problematyka modelu patronatu jest zaprezentowana w § 8 i § 9 projektu.

32

Nie później niż na trzy miesiące przed terminem egzaminu sędziowskiego Minister
Sprawiedliwości będzie powoływał, na wniosek Dyrektora Krajowej Szkoły, zaopiniowany
przez Radę Programową, zespół do przygotowania zadań na część pisemną i ustną tego
egzaminu. Opracowania te nie później niż na 30 dni przed terminem rozpoczęcia egzaminu
Dyrektor Krajowej Szkoły będzie musiał przekazać członkom komisji egzaminacyjnej, w
sposób uniemożliwiającym nieuprawnione ujawnienie ( § 10 projektu)
Aplikanci będą zdawać egzamin sędziowski przed komisją egzaminacyjną powołaną
przez Ministra Sprawiedliwości na wniosek Dyrektora Krajowego Centrum. W § 11 projektu
wskazano szczegółowo skład tej komisji oraz zasady powoływania jej członków. Z kolei w §
12 i § 13 określono przesłanki odpowiednio odwołania członka komisji lub wyłączenia od
udziału w jej pracach.
Warunkiem dopuszczenia do egzaminu aplikanta, który odbył aplikację sędziowska
zgodnie z jej programem jest zaliczenie przez niego wszystkich praktyk i sprawdzianów
objętych programem tej specjalizacji ( §14).
Projekt przewiduje również możliwość zdawania egzaminu poprawkowego, wówczas
egzamin podlegać będzie powtórzeniu w całości.
Egzamin sędziowski będzie składał się z części pisemnej ( §16 projektu) i ustnej ( §
17).
Część pisemna egzaminu sędziowskiego, trwać będzie pięć dni, po 6 godzin dziennie
i odbywać się będzie w obecności co najmniej czterech członków komisji egzaminacyjnej.
Polegać będzie na opracowaniu orzeczenia końcowego wraz z uzasadnieniem w sprawie
cywilnej, karnej i gospodarczej, a także z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych
oraz rodzinnego i opiekuńczego.
Oceny każdego zadania części pisemnej egzaminu opracowanego przez zdającego
dokonywać będą - niezależnie od siebie - dwaj członkowie komisji. Każdy z nich wystawi
ocenę na piśmie i sporządzi uzasadnienie, które dołączone będzie do protokołu z posiedzenia
komisji. Liczba punktów uzyskanych przez aplikanta za opracowanie będzie średnią ocen
wystawionych przez obu członków komisji.
Liczba punktów, które otrzyma zdający z części pisemnej egzaminu będzie sumą ocen
wystawionych przez członków komisji egzaminacyjnej za poszczególne zadania.
Do części ustnej egzaminu dopuszczeni będą zdający, którzy uzyskali co najmniej 75
punktów z części pisemnej egzaminu.
Część ustną egzaminu sędziowskiego przeprowadzać będą poszczególni
egzaminatorzy, każdy w ramach swojej specjalizacji, w obecności komisji egzaminacyjnej.

33

Część ustna egzaminu polegać będzie na rozwiązaniu trzech kazusów i udzieleniu odpowiedzi
na związane z nimi pytania zawarte w zestawach opracowanych przez zespół egzaminacyjny,
odrębnych dla każdego przedmiotu objętego zakresem egzaminu.
Członkowie komisji egzaminacyjnej, w ramach swojej specjalizacji, będą mogli
zadawać pytania dodatkowe, związane tematycznie z kazusami wylosowanego zestawu.
Oceny zarówno każdego zadania części pisemnej jak i rozwiązania kazusów oraz
odpowiedzi na pytania w części ustnej egzaminu dokonywane będą w systemie punktowym.
Wskazano także skalę tej punktacji oraz liczbę punktów jaką muszą aplikanci uzyskać, aby
mogli być dopuszczeni do kolejnych części egzaminu.
Określono też łączną liczbę punktów jaką musi uzyskać aplikant z obu części egzaminu jako
warunek zdania tego egzaminu ( § 18 ).
Aplikantowi odbywającemu aplikację sędziowską, który zdał egzamin sędziowski,
Dyrektor Krajowej Szkoły, w uzgodnieniu z patronem koordynatorem, będzie wyznaczał
patronów poszczególnych staży, wskazanych przez patrona koordynatora, spośród
kandydatów zgłoszonych przez prezesów sądów apelacyjnych właściwych ze względu na
miejsce odbywania stażu. Oceny przebiegu stażu będą dokonywane, przez patronów, w
systemie punktowym, a punkty uzyskane przez aplikanta w wyniku oceny poszczególnych
staży będą sumowane.
Analogiczne uregulowania dotyczące powoływania i składu zespołu egzaminacyjnego
oraz komisji egzaminacyjnej przewidziano w odniesieniu do egzaminu prokuratorskiego ( §
23 i § 24).
Część pisemna egzaminu prokuratorskiego trwać będzie cztery dni, po 6 godzin dziennie i
polegać będzie na sporządzeniu aktu oskarżenia oraz apelacji od wyroku w sprawie karnej,
pozwu lub wniosku w sprawie cywilnej, w tym z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, a
także apelacji od wyroku w sprawie cywilnej oraz sprzeciwu lub skargi do wojewódzkiego
sądu administracyjnego, na podstawie akt prokuratorskich i sądowych zakwalifikowanych lub
opracowanych na potrzeby egzaminu przez zespół egzaminacyjny.
Na mocy § 27 projektu do egzaminu prokuratorskiego będą miały zastosowanie
odpowiednio, wymienione w powyższym przepisie, uregulowania rozporządzenia dotyczące
egzaminu sędziowskiego.


OCENA SKUTKÓW REGULACJI


34