Rządowy projekt ustawy o przeniesieniu praw emerytalnych urzędników Wspólnot Europejskich

działalno ci. Z tego tytułu osoby prowadzące podwójną działalno ć – rolniczą
i pozarolniczą gospodarczą na własny rachunek, mogą nadal podlegać
ubezpieczeniu społecznemu rolników.
System ubezpieczenia społecznego rolników jest systemem dopełniającym
powszechny system ubezpieczeń. Oznacza to, że ma pierwszeństwo przed
systemem rolnym (z wyjątkiem sytuacji opisanej wyżej) oraz to, że obowiązuje
generalna zasada, iż jedna osoba nie może podlegać jednocze nie
ubezpieczeniu społecznemu dającemu uprawnienia emerytalne w obu
systemach. Podleganie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym w systemie
powszechnym na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 1998 r. Nr 137, poz. 887, z późn. zm.)
wyklucza podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu na podstawie ww.
ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników.
Osoby objęte systemem ubezpieczenia społecznego rolników są traktowane
jako osoby pracujące na własny rachunek w rozumieniu przepisów
rozporządzenia Nr 1408/71 EWG z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie
stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób
pracujących na własny rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się
w obrębie Wspólnoty (Dz.Urz. UE L 28 z 2.12.1966 r.; Dz.Urz. UE Polskie
wydanie specjalne, rozdz. 5, t. 1, str. 83, z późn. zm.).
W związku z powyższym projektowana regulacja w zakresie przeniesienia
praw emerytalnych urzędników Wspólnot Europejskich musi obejmować także
osoby, które były objęte systemem ubezpieczenia społecznego rolników.
Zgodnie z ww. ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników Kasa Rolniczego
Ubezpieczenia Społecznego (KRUS) prowadzi ewidencję okresów podlegania
ubezpieczeniu społecznemu rolników i opłacania składek za każdego
ubezpieczonego. Jest to wyłącznie ewidencja uprawnień emerytalnych, składka
na ubezpieczenie społeczne rolników jest bowiem jednakowa dla wszystkich
ubezpieczonych. Wysoko ć wiadczenia emerytalnego uzależniona jest więc
od długo ci okresu opłacania składek. Wyjątek stanowią okresy ubezpieczenia
przypadające w latach 1983-1990, kiedy to składka dla rolników była
zróżnicowana co do wysoko ci. Osoby podlegające ubezpieczeniu
społecznemu rolników prowadzące dodatkowo pozarolniczą działalno ć

3
gospodarczą opłacają składki w podwójnej wysoko ci, jednakże nie ma to
wpływu na wysoko ć wiadczenia emerytalnego.
W związku z powyższym oraz z uwagi na fakt, że przeniesienie praw
z ubezpieczenia społecznego z systemu emerytalnego Wspólnot Europejskich
do polskiego (krajowego) systemu ubezpieczeń społecznych dotyczy praw
z tytułu zatrudnienia (okresów wykonywania pracy we Wspólnotach na
podstawie umowy) proponuje się, aby przeniesienie tych praw następowało
w każdym przypadku do systemu administrowanego przez ZUS, tj. do
Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i do otwartego funduszu emerytalnego.
Zasada ta obowiązywać będzie także wtedy gdy urzędnik Wspólnot
wnioskujący o transfer praw emerytalnych z systemu emerytalnego Wspólnot
Europejskich podlegał wcze niej ubezpieczeniu społecznemu rolników. Okresy
pracy w charakterze urzędnika Wspólnot należy bowiem traktować tak jak
wszystkie inne inny okresy zatrudnienia według polskiego prawa ubezpieczeń
społecznych. Okresy te ewidencjonuje ZUS, ponieważ pracownik w każdym
przypadku, nawet gdy jednocze nie jest rolnikiem, podlega ubezpieczeniom
emerytalnemu i rentowym na podstawie ww. ustawy o systemie ubezpieczeń
społecznych. Prawo polskie nie przewiduje żadnych odstępstw od tej zasady.
Natomiast w przypadku wniosku urzędnika Wspólnot o przeniesienie praw
emerytalnych z polskiego systemu ubezpieczeń społecznych do systemu
emerytalnego Wspólnot Europejskich, jeżeli posiadał on okresy ubezpieczenia
zarówno w systemie ubezpieczeń społecznych administrowanym przez ZUS,
jak i w systemie administrowanym przez KRUS, każda z tych instytucji dokona
odpowiedniego przeniesienia ekwiwalentu praw emerytalnych odrębnie.
W przypadku przeniesienia praw emerytalnych z ubezpieczenia społecznego
rolników proponuje się, aby ekwiwalent ten ustalany był przez KRUS jako
równowarto ć kwoty będącej wynikiem pomnożenia wysoko ci czę ci
składkowej emerytury rolniczej, ustalonej według zasad okre lonych w art. 25
ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników, za okres opłacania składek na
ubezpieczenie emerytalno-rentowe wnioskodawcy i redniego dalszego
trwania życia osób w wieku 62 lat.
Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniu społecznym rolników wiek emerytalny dla
kobiety wynosi 60 lat, a dla mężczyzny 65 lat. Proponuje się jednak, aby

4
ekwiwalent praw emerytalnych z tego ubezpieczenia był ustalany w oparciu
o wyrażone w miesiącach rednie dalsze trwanie życia dla wieku po redniego,
tj. dla 62 lat. W ten sposób ekwiwalent za taki sam okres opłacania składek na
ubezpieczenie emerytalno-rentowe będzie jednakowy co do wysoko ci dla
kobiety i dla mężczyzny. Ustawa o ubezpieczeniu społecznym rolników nie
różnicuje bowiem wysoko ci wiadczenia emerytalnego od wieku przej cia na
emeryturę.
W polskim ustawodawstwie stosuje się u rednienie wieku emerytalnego do 62
lat dla kobiet i mężczyzn przy ustalaniu wysoko ci kapitału początkowego na
podstawie ustawy dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, dla osób urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.,
którzy przed 1 stycznia 1999 r. (tj. przed dniem wej cia w życie reformy
powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych) opłacali składki na
ubezpieczenie społeczne.
rednie dalsze trwanie życia ustalać się będzie na podstawie przepisów ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych, tj. na podstawie tablic trwania życia ogłaszanych corocznie przez
Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym RP
„Monitor Polski”.
W art. 1 projektu okre la się zakres przedmiotowy projektowanej ustawy.
Ponieważ przepis art. 11 ust. 2 załącznika Nr VIII do Regulaminu zobowiązuje
do przeniesienia uprawnień emerytalnych nabytych z tytułu (...) służby lub
działalno ci, konieczne jest zapewnienie w projektowanej ustawie również
przeniesienia uprawnień nabytych przez urzędnika jako uczestnika
pracowniczych programów emerytalnych.
W art. 2 pkt 8 projektu ustawy zawarto definicję urzędnika Wspólnot.
Urzędnikiem w rozumieniu przepisów projektowanej ustawy jest każda osoba
uprawniona do dokonania przeniesienia na podstawie przepisów Regulaminu
(a więc potencjalnie również takie kategorie pracowników jak pracownicy
okresowi i kontraktowi).
Definicja zawarta w art. 2 pkt 11 odwołuje się do definicji pracownika oraz
osoby zatrudnionej na własny rachunek zawartej w art. 1 lit. a rozporządzenia
Nr 1408/71 EWG z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów

5
zabezpieczenia społecznego do pracowników, osób pracujących na własny
rachunek i członków ich rodzin przemieszczających się w obrębie Wspólnoty.
Pojęcia te zostały użyte w tre ci Regulaminu, do którego dostosowuje polski
system prawa niniejsza projektowana ustawa. W związku z tym należy uznać,
że intencją twórców Regulaminu było przyjęcie wła nie takiego zakresu
podmiotowego osób uprawnionych do dokonania przeniesienia.
Art. 3 projektu ustawy okre la prawa, które podlegają przeniesieniu oraz
wskazuje podmioty odpowiedzialne za ich dokonanie. Przytoczony wyżej
przepis art. 11 ust. 2 załącznika Nr VIII do Regulaminu zobowiązuje do
przeniesienia ekwiwalentu praw do wiadczeń emerytalnych nabytych z tytułu
(...) służby lub działalno ci. Prawidłowe okre lenie zakresu praw podlegających
przeniesieniu wymaga dokonania interpretacji wyżej wymienionego przepisu.
Pojęcie ekwiwalentu wymaga istnienia praw, które nie są zrealizowane
i w związku z tym mogą podlegać przeniesieniu. Spo ród
wiadczeń
okre lonych w art. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353,
z późn. zm.) taki charakter mają prawa do wiadczenia emerytalnego.
Przeniesieniu nie podlegają natomiast, w przypadku polskiego systemu,
pozostałe wiadczenia z systemu ubezpieczeń społecznych, które mają,
w przeciwieństwie do wiadczeń emerytalnych, charakter wyłącznie
ubezpieczeniowy i nie zawierają elementów oszczędno ciowych. Składka z ich
tytułu służy bezpo rednio pokryciu mogącego wystąpić ryzyka o charakterze
ubezpieczeniowym, a w przypadku niezaistnienia jego następstw zobowiązanie
z ich tytułu wygasa. Brak jest więc w tym przypadku kwoty, która mogłaby
podlegać przeniesieniu.
Analogicznie, w przyjętej przez siebie interpretacji Komisja Europejska zakłada,
że uprawnienia z tytułu niezdolno ci do pracy nie podlegają przeniesieniu, gdyż
ubezpieczenie z tego tytułu dotyczy jedynie okresu zatrudnienia. Zgodnie
z art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu
Ubezpieczeń Społecznych, podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota
składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek
zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca

6
poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury oraz
zwaloryzowanego kapitału początkowego.
Zgodnie z art. 4 projektowanej ustawy przeniesienie jest dokonywane na
wniosek urzędnika Wspólnot złożony do instytucji Wspólnot.
Przepisy wspólnotowe nie regulują kwestii procedury dokonywania
przeniesienia ze Wspólnot i do Wspólnot. Zgodnie z wyja nieniami uzyskanymi
od przedstawicieli Komisji Europejskiej procedura przeniesienia ze Wspólnot
przedstawia się następująco. Wniosek urzędnika o dokonanie przeniesienia jest
przekazywany do odpowiednich służb Komisji Europejskiej. Wyliczona przez
Komisję Europejską kwota stanowi podstawę do okre lenia ekwiwalentu praw
i musi zostać zaakceptowana przez urzędnika, który złożył wniosek.
W przypadku akceptacji, służby Komisji zwracają się do wła ciwej instytucji
w państwie członkowskim UE z informacją o zamiarze dokonania przeniesienia
zaakceptowanej przez urzędnika kwoty. Faktycznie przekazana kwota stanowi
podstawę do modyfikacji uprawnień emerytalnych urzędnika. W przypadku
odrzucenia przeniesienie nie jest dokonywane. Spory dotyczące wysoko ci
przenoszonej kwoty są przedmiotem postępowania cywilnego wszczynanego
na wniosek urzędnika przeciwko wła ciwej instytucji w państwie członkowskim
UE lub Komisji Europejskiej. Dodatkowe zabezpieczenie w przypadku
przeniesienia praw ze Wspólnot stanowi procedura wydawania decyzji Zakładu
Ubezpieczeń Społecznych na etapie przyznawania wiadczenia emerytalnego.
Stosowna regulacja jest zawarta w art. 16 projektu. Przepis art. 14 ust. 4
projektowanej ustawy wskazuje, że stroną w ewentualnym sporze o wysoko ć
kwoty przeniesienia z otwartego funduszu, jest fundusz emerytalny, z którego
dokonuje się tego przeniesienia.
Prawo do wystąpienia z wnioskiem o dokonanie przeniesienia przysługuje
urzędnikowi tylko jeden raz - przepis art. 5 ust. 1 projektu ustawy regulujący tę
kwestię jest konsekwencją przepisu art. 11 ust. 2 załącznika Nr VIII do
Regulaminu. Zgodnie z wymienionym przepisem Regulaminu urzędnik
Wspólnot może zastosować przepisy dotyczące przeniesienia praw tylko jeden
raz dla każdego państwa członkowskiego i każdego funduszu emerytalnego.
Przepis art. 5 ust. 2 projektu pozwala na realizację w polskim porządku
prawnym przepisu art. 11 ust. 3 wymienionego wyżej załącznika.

7