Poselski projekt ustawy o licencjach prawniczych i świadczeniu usług prawniczych

Nr 120, poz. 826 oraz z 2007 r. Nr 75, poz. 492.

26 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i Nr 96, poz. 959, z 2005
r. Nr 83, poz. 719, Nr 143, poz. 1204, Nr 167, poz. 1369, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539, z 2006 r. Nr
157, poz. 1119 oraz z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 557, Nr 102, poz. 691 i Nr 112, poz. 769.

27 Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 68, poz. 623, z 2005 r. Nr 160,
poz.1341, z 2006 r. Nr 169, poz. 1199 oraz z 2007 r. Nr 99, poz. 666.



Uzasadnienie


Obecnie na rynku usług prawniczych (rozumianym jako rynek, na którym funkcjonują podmioty
zarobkowo udzielające porad prawnych, sporządzające opinie prawne i występujące przed sądami i
trybunałami) działają trzy grupy zawodowe:
1) adwokaci,
2) radcy prawni,
3) podmioty świadczące usługi prawnicze takie jak: udzielanie porad prawnych, sporządzanie
opinii prawnych, występowanie przed sądami i organami administracji publicznej, na podstawie
ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004r. Nr 173, z
późn. zm).

Każdy z zawodów, których wykonywanie polega na świadczeniu pomocy prawnej, oparty jest na
własnej, niezależnej regulacji. Adwokaci świadczą pomoc prawną na podstawie ustawy z dnia 26
maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058, z późn. zm.). Jest to grupa
zawodowa posiadająca najszersze uprawnienia do świadczenia pomocy prawnej - jako jedyna ma
uprawnienia do występowania w charakterze obrońcy w sprawach karnych. Radcy prawni świadczą
pomoc prawną na podstawie ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr
123, poz. 1059, z późn. zm.). Obie grupy zawodowe funkcjonują w oparciu o obowiązkowe
zrzeszenie w samorządach zawodowych. Powyższe uregulowania normują zasady świadczenia
usług prawniczych w aspekcie podmiotowym. Ustawodawca, w drodze ustawy, utworzył
samorządy zawodowe – adwokatów i radców prawnych, określił zasady wykonywania zawodu i
przyznał im prawo wyłącznego używania określonego tytułu zawodowego.
Odrębną grupę stanowią osoby świadczące usługi prawnicze na podstawie ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej. Prawnicy ci funkcjonują na rynku niezrzeszeni w samorządzie
zawodowym i nie korzystają z przywileju używania zastrzeżonego w ustawie tytułu zawodowego.

Faktem, któremu opinia społeczna poświęciła wiele uwagi w ciągu ostatnich lat, jest
niewystarczająca liczba adwokatów i radców prawnych w stosunku do potrzeb społecznych i ilości
spraw w polskich sądach.

Taki stan rzeczy doprowadził do specyficznego rozwarstwienia rynku usług prawniczych. Z uwagi
na zaniżenie liczby adwokatów i radców prawnych w stosunku do popytu na ich usługi,
- 1 -
przedmiotem ich działalności jest grupa klientów, którzy posiadają możliwości finansowe na
pokrycie wysokiego wynagrodzenia, a poza rynkiem obsługiwanym przez adwokatów i radców
prawnych znajduje się pozostała część społeczeństwa. W tym miejscu należy podkreślić, iż
możliwości finansowe klientów są jedyną linią podziału rynku usług prawniczych. Nie znajduje
uzasadnienia w faktach teza, jakoby adwokaci i radcy prawni obsługiwali sprawy skomplikowane
merytorycznie, a pozostali prawnicy sprawy o mniej złożonym charakterze.

Potwierdzają to dane statystyczne obrazujące liczbę spraw prowadzonych przez adwokatów.
Wyszczególnienie
1995 2000 2002 2003 2004 2005
Adwokaci
7277 7020 7449 7672 7728 7933
Sprawy przyjęte w ciągu 184333 193415 260859 250642 215903 225185
roku
Z
wyboru:
143376 128432 173247 165241 143960 145442
karne
42630 36844 47547 44086 45852 43515
cywilne
88615 78307 97102 92996 92505 93736
inne
12131 13281 28598 28159 5603 8191
Z urzędu:
40957 64983 87612 85401 71943 79743
karne
35584 52053 77174 70625 60054 67665
cywilne
4726 6822 9916 14183
10933
10875
inne
647 6108
522 593 956 1203

ródło: dane Naczelnej Rady Adwokackiej, Rocznik Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej rok
2006.

Analiza wszystkich spraw przyjmowanych przez adwokatów (karnych, cywilnych oraz spraw
pozostałych) wskazuje, iż jeden adwokat w roku 2003 był w stanie utrzymać kancelarię przyjmując
średnio 32,6 spraw rocznie, czyli jedynie 2,71 spraw miesięcznie, z czego 1,79 spraw z wyboru, a
0,92 spraw z urzędu. W roku 2004 jeden adwokat był w stanie utrzymać kancelarię przyjmując
średnio 27,94 spraw rocznie, czyli jedynie 2,33 spraw miesięcznie, z czego 1,55 spraw z wyboru, a
0,77 spraw z urzędu.


Popyt na usługi prawnicze najlepiej przedstawić na przykładzie spraw karnych albowiem o nich
dysponujemy najobszerniejszymi danymi statystycznymi. W roku 2005 do sądów wpłynęło
2.218.272 spraw karnych co daje 359 spraw na jednego adwokata rocznie.
Zgodnie z danymi Naczelnej Rady Adwokackiej adwokaci w roku 2005 przyjęli 111.180 spraw
karnych. W tym samym roku 504.281 osoby zostały skazane prawomocnym wyrokiem sądu za
przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego. Jeżeli przyjąć, że adwokaci zajmowali się tylko
tymi sprawami to tylko 22% skazanych miało możliwość skorzystania z usług obrońcy. Wprawdzie
w tej grupie znajdują się wszyscy skazani więc można przedstawić inną statystykę. W roku 2005
skazano na bezwzględną karę pozbawienia wolności 334.378 osób. Jeżeli przyjąć, że adwokaci
zajmowali się tylko tymi sprawami, to tylko 33% skazanych na karę bezwzględnego pozbawienia
wolności miało możliwość skorzystania z usług obrońcy.

Dla porównania, w roku 2005 do sądów wpłynęło łącznie 9.581.613 spraw, z czego:
− 2.218.272 spraw karnych,
− 4.873.875 spraw cywilnych,
− 1.077.219 spraw rodzinnych,
− 255.767 spraw z zakresu prawa pracy,
− 212.151 spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych,
− 944.329 spraw gospodarczych.

W roku 2005 :
− liczba adwokatów wykonujących zawód wynosiła 6.179,
− liczba radców prawnych wykonujących zawód wynosiła 17.501, w tym 9.453 radców prawnych
wykonujących zawód w kancelariach prawnych i spółkach.

- 3 -

Współczynnik adwokatów i radców prawnych w przeliczeniu na 100 tys. mieszkańców kształtuje
się w poszczególnych krajach Unii Europejskiej następująco:
Grecja
323
Hiszpania
259
Włochy
225
Irlandia
200
Anglia i Walia
197
Szkocja
180
Portugalia
177
Malta
157
Niemcy
141
Bułgaria
117
Norwegia
102
Szwajcaria
96
Węgry
84
Dania
82
Chorwacja
78
Holandia
77
Austria
73
Czechy
72
Polska
69
Francja
68
Estonia
68
Turcja
66
Rumunia
64
Ukraina
59
Słowacja
53
Słowenia
47
Szwecja
46
Finlandia
33
Irlandia Pólnocna
33
Litwa
32
Łotwa
25
0
50
100
150
200
250
300
350