Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw

40


– koszty związane z integracją osób, posiadających ochronę uzu-
pełniającą
W ośrodkach dla cudzoziemców ubiegających się o nadanie statusu
uchodźcy przebywa coraz większa grupa osób, które po otrzymaniu
zgody na pobyt tolerowany wystąpiły ponownie o nadanie statusu
uchodźcy. Jak wynika z danych Urzędu do Spraw Repatriacji i Cu-
dzoziemców jest to 90% cudzoziemców, którym w wyniku
postępowania uchodźczego udzielono zgody na pobyt tolerowany.
Takie działanie cudzoziemców ma na celu przedłużenie okresu
korzystania ze świadczeń przysługujących ubiegającym się o nadanie
statusu uchodźcy. Osoby te nie dysponują możliwością uzyskania
mieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zarówno na wolnym
rynku, z braku środków finansowych, jak i w drodze administracyjnej
(od gminy).
W 2006 r. przedłużone udzielanie pomocy objęło ok. 1.900 osób, w tym
jak wskazują statystyki, pomoc w ośrodku dla cudzoziemców
ubiegających się o nadanie statusu uchodźcy uzyskało 85% tej grupy
(tj. 1.615 osób), a poza ośrodkiem – przez wypłatę świadczenia
pieniężnego – 15% tej grupy (tj. 285 osób). Koszt pobytu
cudzoziemców w ośrodkach wyniósł 20 979 431,40 zł, zakładając, że
miesięczny średni koszt utrzymania jednej osoby wynosi 1 082,53 zł.
Natomiast świadczenia dla osób przebywających poza ośrodkiem
wyniosły szacunkowo ok. 1 590 300 zł. Łączne wydatki na pomoc dla
cudzoziemców posiadających zgodę na pobyt tolerowany, którzy złożyli
kolejny wniosek o nadanie statusu uchodźcy, wyniosły ok.

22 570 000 zł.
Możliwość uzyskiwania pomocy po złożeniu kolejnego wniosku

o nadanie statusu uchodźcy została ograniczona od dnia 26 sierpnia
2006 r. w wyniku nowelizacji ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r.
o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej. Nie rozwiązuje to jednak problemu społecznego. Jedyną
możliwą formą dokonania tego jest objęcie osób, które uzyskają na


41


podstawie niniejszej ustawy ochronę uzupełniającą, pomocą
integracyjną na zasadach przewidzianych dotąd dla uznanych
uchodźców. Jest to również konieczne, ponieważ, jak wskazują
dotychczasowe doświadczenia oraz ocena sytuacji politycznej

w miejscach pochodzenia osób ubiegających się w Rzeczypospolitej
Polskiej o nadanie statusu uchodźcy, brak jest nadziei na szybki powrót
tych osób do ich krajów pochodzenia. Uzyskane w ramach programu
integracyjnego środki pozwolą zainteresowanym rozpocząć nowe życie
w Polsce.
Biorąc pod uwagę liczbę wydawanych dotychczas w kolejnych latach,
w wyniku postępowania o nadanie statusu uchodźcy, decyzji udzie-
lających zgodę na pobyt tolerowany dla osób, które na podstawie
nowych przepisów uzyskiwać będą ochronę uzupełniającą, w tym liczbę
tego rodzaju decyzji wydanych w 2006 r. (2 048), liczbę czekających na
rozpatrzenie wniosków o nadanie statusu uchodźcy, należy przyjąć, że
w 2007 r. liczba osób, które uzyskają ochronę uzupełniającą i skorzysta
z programu integracji przewidzianego w ustawie z dnia 12 marca
2004 r. o pomocy społecznej wyniesie ok. 600.
Jak wynika z prowadzonych przez Urząd do Spraw Repatriacji

i Cudzoziemców statystyk, w grupie tej będzie ok. 16% osób samotnych
(96), ok. 8% rodzin składających się z dwóch osób (48), ok. 16% rodzin
składających się z trzech osób (96) i ok. 60% rodzin składających się
z czterech lub więcej osób (360). Pierwsza z tych kategorii osób uzyska
prawo do świadczeń pieniężnych na integrację w wysokości 1 190 zł
miesięcznie na osobę, druga – w wysokości 804 zł, trzecia

– w wysokości 689 zł, a czwarta – w wysokości 574 zł. Maksymalna
wysokość świadczeń dla tej grupy w 2007 r. może więc wynieść ok.
432 000 zł miesięcznie, czyli od września do grudnia 2007 r.
– 1 728 000 zł.
Biorąc powyższe pod uwagę kwota niezbędna na pomoc integracyjną
w 2008 r. powinna być niższa od kwoty, która w ustawie budżetowej
jest przewidziana obecnie na udzielanie pomocy tej grupie cu-


42


dzoziemców na dotychczasowych zasadach. Wprowadzenie pomocy
integracyjnej dla osób posiadających ochronę uzupełniającą nie
powinno spowodować wzrostu wydatków z budżetu państwa na
udzielanie cudzoziemcom pomocy na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, a jedynie konieczność innego ich zaplanowania,
– koszty związane z przyznawaniem i wypłacaniem zasiłków celowych,
a także udzielaniem schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania cu-
dzoziemcom, którzy uzyskali zgodę na pobyt tolerowany na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej
Zgodnie z informacjami uzyskanymi z Ministerstwa Pracy i Polityki
Społecznej średnie koszty świadczeń udzielonych na osobę w 2006 r.
wyniosły: w przypadku zasiłku celowego – 550 zł, schronienia

– 1 777 zł, posiłku – 356 zł, ubrania – 157 zł. Przyjmując założenie, że
rocznie ok. 70 cudzoziemców otrzyma zgodę na pobyt tolerowany
w Rzeczypospolitej Polskiej i wszyscy skorzystają z ww. form pomocy,
to koszty związane z jej udzielaniem wyniosą rocznie 198 800 zł,
– koszty związane z potrzebą zwiększenia zatrudnienia w Urzędzie do
Spraw Repatriacji i Cudzoziemców w Departamencie Postępowań
Uchodźczych i Azylowych
Potrzeba zwiększenia zatrudnienia w Urzędzie (2 specjalistów,

2 starszych specjalistów, 2 głównych specjalistów) wynika z roz-
szerzenia zadań oraz z konieczności zapewnienia sprawności
i terminowości prowadzonych postępowań. Zmodyfikowanie dotychczas
istniejącego modelu jednolitego postępowania w sprawach o nadanie
statusu uchodźcy, w szczególności przez wprowadzenie nowych
przesłanek do udzielenia zgody na pobyt tolerowany, tj. w sytuacjach,
kiedy wydalenie cudzoziemca naruszałoby prawo do życia rodzinnego
lub naruszałoby prawa dziecka, a także przyznanie cudzoziemcom,
którzy na mocy nowych przepisów otrzymają ochronę uzupełniającą,
prawa do pomocy integracyjnej, spowoduje wzrost liczby spraw
prowadzonych przez Urząd.


43


Ze względu na konieczność zagwarantowania cudzoziemcom dwuin-
stancyjności postępowania administracyjnego Rada do Spraw
Uchodźców najprawdopodobniej uchyli i przekaże do ponownego
rozpatrzenia wszystkie sprawy niezakończone przed tym organem
przed wejściem w życie projektowanej ustawy. Taka sytuacja miała
miejsce po wejściu w życie w 2003 r. ustawy o udzielaniu
cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która
wprowadziła nowy rodzaj ochrony udzielanej w toku postępowania
o nadanie statusu uchodźcy – zgodę na pobyt tolerowany.
Koszty związane ze zwiększeniem liczby osób zatrudnionych w Urzę-
dzie do Spraw Repatriacji i Cudzoziemców wyniosą ok. 281 000 zł
w skali roku. Dodatkowo koszty te obejmą wydatki rzeczowe
(wyposażenie stanowisk pracy) w wysokości ok. 5 000 zł na osobę,
– koszty związane z udzielaniem cudzoziemcom świadczeń opieki
zdrowotnej
Przyjmuje się, że w 2007 r. koszty te wyniosą ok. 4 673 692 zł, w tym
4 250 000 zł – kwota przewidziana na leczenia, a 423 692 zł – na leki.
Jednocześnie należy zaznaczyć, że zasady udzielania świadczeń
opieki zdrowotnej nie ulegają zmianie w stosunku do obecnie
obowiązujących rozwiązań.
W związku z likwidacją instytucji opiekuna faktycznego małoletnich bez
opieki wydatki budżetu państwa zostaną pomniejszone o ok. 1 000 zł
(koszty przejazdów opiekunów faktycznych w celu wzięcia udziału w prze-
słuchaniu małoletniego oraz koszty rozmów telefonicznych). W 2005 r.
kwota na przejazdy wyniosła 285,60 zł, a w 2006 r. – 134,40 zł.
Przyznanie w pozostałych ustawach określonych uprawnień cudzoziemcom
posiadającym ochronę uzupełniającą, m.in. prawa do świadczeń ro-
dzinnych, prawa do pomocy społecznej, nie spowoduje żadnych
dodatkowych kosztów, ponieważ będą to osoby, które obecnie korzystają
z tych uprawnień z racji posiadania zgody na pobyt tolerowany. Liczba
osób, które będą korzystały ze świadczeń nie ulegnie zmianie. Zmianie


44


ulegnie jedynie tytuł pobytowy uprawniający do korzystania z określonych
świadczeń. Powyższe wynika z faktu, że wprowadzona w projekcie ustawy
nowa instytucja ochrony uzupełniającej będzie odnosiła się do tych
cudzoziemców, którym w myśl obecnie obowiązujących przepisów
udzielano zgody na pobyt tolerowany. Wprowadzenie do konkretnych
przepisów kategorii osób posiadających ochronę uzupełniającą nie
oznacza, że został rozszerzony krąg osób uprawnionych do posz-
czególnych świadczeń.
rodki na pokrycie kosztów związanych z wejściem w życie projektowanej
ustawy są zabezpieczone w ustawie budżetowej na rok 2007.
Koszty te zostaną pokryte w następujący sposób:
– z części 83 – rezerwy celowe – w wysokości 2 500 000 zł, prze-
znaczonej obecnie zgodnie z ustawą budżetową na pomoc dla osób,
które uzyskały zgodę na pobyt tolerowany, a która w związku
z wejściem w życie niniejszej ustawy będzie przeznaczona na pokrycie
kosztów związanych z integracją osób, którym zostanie udzielona
w Polsce ochrona uzupełniająca, a także kosztów związanych
z przyznawaniem i wypłacaniem zasiłków celowych oraz udzielaniem
schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania cudzoziemcom, którym
zostanie udzielona zgoda na pobyt tolerowany na terytorium Rzeczy-
pospolitej Polskiej,
– z rezerwy celowej utworzonej dla państwowych jednostek budżetowych
na zwiększenia wynikające ze zmian organizacyjnych i nowych zadań,
na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy budżetowej na rok 2007 – koszty
związane ze zwiększeniem liczby osób zatrudnionych w Urzędzie do
Spraw Repatriacji i Cudzoziemców,
– z części 42 – sprawy wewnętrzne – pozostałe koszty.
Przewidziane w projekcie ustawy zmiany nie spowodują skutków finan-
sowych dla budżetów jednostek samorządu terytorialnego, gdyż zmiany
zaproponowane w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej,
dotyczące: