Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw
projekt przewiduje konieczność implementacji do polskiego prawa dyrektywy Rady w sprawie rynków instrumentów finansowych oraz dyrektywy w sprawie adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych i instytucji kredytowych; rozwiazań sprzyjających rozwojowi polskiego rynku kapitałowego (ułatwienie funkcjonowania mechanizmów krótkiej sprzedaży): poszerzenia katalogu instrumentów finansowych (np. o instrumenty o charakterze derywatów, o zróżnicowanych typach instrumentu bazowego)
projekt mający na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej
- Kadencja sejmu: 6
- Nr druku: 64
- Data wpłynięcia: 2007-11-08
- Uchwalenie: Projekt uchwalony
- tytuł: o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw
- data uchwalenia: 2008-09-04
- adres publikacyjny: Dz.U. 2009 Nr 165, poz. 1316
64
zgodnie z wymogami minimalnymi określonymi w § 205 - 337 i na podstawie posiadanej
zgody. Dom maklerski nie przypisuje ekspozycjom zabezpieczonym gwarancjami takich
skorygowanych wartości PD lub LGD, które powodowałyby, że skorygowana w ten sposób
waga ryzyka byłaby niższa niż waga ryzyka porównywalnej, bezpośredniej ekspozycji wobec
gwaranta.
§ 173. Niezależnie od § 169, § 170 i § 172 współczynnik LGD porównywalnych ekspozycji
bezpośrednich wobec dostawcy ochrony jest dla celów § 109 - 110 równy współczynnikowi
LGD przypisanemu niezabezpieczonemu instrumentowi albo względem gwaranta albo
dłużnika, w zależności od tego, czy dostępne informacje i struktura gwarancji wskazywałaby,
że kwota do odzyskania w przypadku niewykonania zarówno przez gwaranta, jak i dłużnika
zobowiązań w trakcie obowiązywania zabezpieczonej transakcji zależałaby od sytuacji
finansowej odpowiednio gwaranta lub dłużnika.
Tytuł 3. Termin zapadalności (M)
§ 174.1. Dom maklerski, posiadający zezwolenie na korzystanie z własnych oszacowań
współczynników LGD lub współczynników konwersji dla ekspozycji wobec przedsiębiorstw,
banków, rządów i banków centralnych, z zastrzeżeniem przepisów § 175 - 177, oblicza
wartość M dla każdej z tych ekspozycji zgodnie z ust. 2 – 6, przy czym w żadnym przypadku
wartość M nie przekracza 5 lat.
2. Dla instrumentu posiadającego harmonogram przepływu środków pieniężnych, M oblicza
się według wzoru:
⎜
⎛
⎜
⎛ ∑ t*CF
t
t
⎟
⎞⎟⎞
M = max ⎜ ;
1 min⎜
5
; ⎟⎟
⎜
⎜ ∑CFt
⎟⎟
⎝
⎝ t
⎠⎠
gdzie CFt oznacza przepływy środków pieniężnych (kwota główna, odsetki i prowizje)
należnych zgodnie z umową ze strony dłużnika w okresie t.
3. Dla transakcji pozabilansowych objętych ramową umową o kompensowaniu zobowiązań
M jest równe średnioważonemu, rzeczywistemu terminowi zapadalności ekspozycji, przy
czym M wynosi co najmniej 1 rok; do ważenia terminu zapadalności używa się kwot
nominalnych ekspozycji,
4. Dla ekspozycji z tytułu całkowicie lub niemal całkowicie zabezpieczonych transakcji
pozabilansowych oraz całkowicie lub niemal całkowicie zabezpieczonych transakcji z opcją
uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego, objętych ramową umową o kompensowaniu
zobowiązań, M jest równe średnioważonemu, rzeczywistemu terminowi zapadalności
ekspozycji, przy czym M wynosi co najmniej 10 dni; do ważenia terminu zapadalności używa
się wartości nominalnych transakcji,
5. Jeżeli dom maklerski posiada zgodę Komisji na stosowanie własnych oszacowań PD dla
nabytych wierzytelności wobec przedsiębiorstw, wówczas w odniesieniu do
kwot wykorzystanych, M jest równe średnioważonemu terminowi zapadalności
wierzytelności nabytych, przy czym M wynosi co najmniej 90 dni. Do ważenia terminu
zapadalności dom maklerski używa się wartości ekspozycji z tytułu nabytych wierzytelności.
Tę samą wartość M dom maklerski stosuje do kwot niewykorzystanych w ramach
instrumentu zatwierdzonej linii zakupu wierzytelności pod warunkiem, że instrument ten
zawiera skuteczne zobowiązania umowne, mechanizmy uruchamiania przedterminowego
wykupu lub inne mechanizmy chroniące nabywający dom maklerski przed znacznym
84
pogorszeniem jakości przyszłych wierzytelności, do nabycia których jest zobowiązany w
okresie ważności instrumentu. W innym przypadku, M dla kwot niewykorzystanych oblicza
się jako sumę najdłuższego terminu zapadalności potencjalnej wierzytelności w ramach
umowy zakupu i terminu zapadalności instrumentu zakupu, przy czym M wynosi co najmniej
90 dni.
6. W przypadku każdego innego instrumentu niż te wymienione w § 174 lub jeżeli dom
maklerski nie może obliczyć wartości M zgodnie z ust. 2, M jest równe maksymalnej liczbie
lat pozostających dłużnikowi do pełnego wywiązania się ze zobowiązań umownych, przy
czym M wynosi co najmniej 1 rok.
7. W przypadku domu maklerskiego, który przy obliczaniu wartości ekspozycji stosuje
metodę modeli wewnętrznych, określoną w załączniku nr 9 do rozporządzenia, gdy termin
zapadalności najdłużej obowiązującej spośród wszystkich umów objętych pakietem
kompensowania (netting set) jest dłuższy niż jeden rok, wartość M wyznacza się zgodnie z
następującym wzorem:
tk ≤1year
maturity
⎜
⎛ ∑ Effective EEk*Δtk + ∑EEk*Δtk*dfk ⎟⎞
⎜ k=1
tk >1year
⎟
M = min ⎜
tk ≤
5
;
1year
⎟
⎜
⎜
∑Effective E
E k * Δtk * dfk
⎟
⎟
⎝
k =1
⎠
gdzie df oznacza nieobarczony ryzykiem czynnik redukcji przyszłego okresu tk, natomiast
pozostałe symbole zdefiniowane są w załączniku nr 9 do rozporządzenia.
8. Niezależnie od postanowień ust. 7, dom maklerski, który stosuje metodę modeli
wewnętrznych do obliczania jednostronnej korekty wyceny kredytowej (CVA), może za
zgodą Komisji, o której mowa w art. 105a ustawy, stosować parametr efektywnego czasu
trwania kredytu, którego wartość liczona jest przy użyciu modelu jako M.
9. Formułę określoną w ust. 2 stosuje się, z zastrzeżeniem § 175, do pakietów
kompensowania, w których wszystkie umowy posiadają pierwotny termin zapadalności
krótszy niż jeden rok,
10. Dla celów § 109 - 110, M stanowi efektywny termin zapadalności ochrony kredytowej,
nie krótszy jednak niż jeden rok.
§ 175. Niezależnie od przepisów § 174 ust. 2, 3, 5 i 6, M wynosi co najmniej 1 dzień dla:
1) całkowicie lub niemal całkowicie zabezpieczonych transakcji pozabilansowych
określonych w załączniku nr 2 do uchwały,
2) całkowicie lub niemal całkowicie zabezpieczonych transakcji z opcją uzupełnienia
zabezpieczenia kredytowego,
3) transakcji z przyrzeczeniem odkupu lub transakcji udzielania i zaciągania pożyczek
papierów wartościowych lub towarów,
pod warunkiem, że umowy transakcji zawierają obowiązek codziennego uzupełniania
zabezpieczenia kredytowego oraz dokonywania codziennej wyceny, a także zawierają
postanowienia pozwalające na szybkie upłynnienie lub kompensowanie zabezpieczenia w
razie niewykonania zobowiązań lub nieuzupełnienia zabezpieczenia.
85
§ 176. Dla ekspozycji krótkoterminowych innych, niż wymienione w § 175 i niewchodzących
w zakres bieżącego finansowania dłużnika przez dom maklerski, M wynosi co najmniej jeden
dzień, przy czym każdorazowo należy dokonać starannego sprawdzenia okoliczności danej
transakcji.
§ 177. Niedopasowania terminów zapadalności uwzględnia się zgodnie z § 5 załącznika nr 4
do uchwały oraz § 2 - 8 załącznika nr 17 do uchwały.
Część 2. Ekspozycje detaliczne
Tytuł 1. Prawdopodobieństwo niewykonania zobowi zania (PD)
§ 178. Wartość PD dla ekspozycji wynosi co najmniej 0,03 %.
§ 179. Wartość PD dla dłużników, którzy nie wykonali swoich zobowiązań, lub w przypadku
zastosowania podejścia opartego na zobowiązaniu, wartość PD dla ekspozycji, dla których
nastąpiło niewykonanie zobowiązania wynosi 100 %.
§ 180. Dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności współczynnik PD jest równy
oszacowaniom EL dotyczącym takiego ryzyka. Oszacowanie PD można zastosować, jeżeli
dom maklerski może w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich
oszacowań EL dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności.
§ 181. Ochronę kredytową nierzeczywistą można uwzględnić, korygując wartości PD zgodnie
z przepisami § 189. Niniejszy przepis stosuje się, pod warunkiem zgodności z zasadami
określonymi w § 5 niniejszego załącznika oraz § 2 - 8 załącznika nr 7 do rozporządzenia, do
ryzyka rozmycia, jeśli dom maklerski nie stosuje własnych oszacowań strat z tytułu
niewykonania zobowiązań (LGD).
Tytuł 2. Strata z tytułu niewykonania zobowi zania (LGD)
§ 182.1. Dom maklerski dokonuje własnych oszacowań wartości strat z tytułu niewykonania
zobowiązań (LGD) na podstawie zgody Komisji i zgodnie z wymogami minimalnymi
określonymi w § 205 - 337.
2. Współczynnik LGD dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności wynosi 75 %.
Oszacowanie strat z tytułu niewykonania zobowiązań (LGD) można zastosować, jeżeli dom
maklerski może w wiarygodny sposób wyodrębnić wartości PD i LGD ze swoich oszacowań
EL dla ryzyka rozmycia nabytych wierzytelności.
§ 183. Ochronę kredytową nierzeczywistą można uwzględnić jako wsparcie jednostkowe lub
obejmujące całą pulę ekspozycji, korygując oszacowane PD lub LGD na podstawie zgody
Komisji, zgodnie z wymogami minimalnymi określonymi w § 305 - 306 i § 310 - 313 i na
podstawie zgody Komisji. Dom maklerski nie przypisuje ekspozycjom zabezpieczonym
gwarancjami takich skorygowanych wartości PD lub LGD, które powodowałyby, że
skorygowana w ten sposób waga ryzyka byłaby niższa niż waga ryzyka porównywalnej,
bezpośredniej ekspozycji wobec gwaranta.
§ 184. Niezależnie od § 183, dla celów § 120, współczynnik LGD porównywalnych
ekspozycji bezpośrednich wobec dostawcy ochrony jest równy współczynnikowi LGD
przypisanemu niezabezpieczonemu instrumentowi względem gwaranta albo względem
dłużnika, w zależności od tego, czy dostępne informacje i struktura gwarancji wskazywałaby,
że kwota do odzyskania w przypadku niewykonania zarówno przez gwaranta, jak i dłużnika
zobowiązań w trakcie obowiązywania zabezpieczonej transakcji zależałaby od sytuacji
finansowej odpowiednio gwaranta lub dłużnika.
86
Część 3. Ekspozycje w papierach kapitałowych według metody opartej na PD/LGD
Tytuł 1. Prawdopodobieństwo niewykonania zobowi zania (PD)
§ 185. Wartość PD określa się w oparciu o metody używane dla ekspozycji wobec
przedsiębiorstw.
§ 186. Stosuje się następujące minimalne wartości PD:
1) 0,09 % dla ekspozycji w giełdowych papierach kapitałowych, gdzie inwestycja jest
częścią długoterminowej relacji z klientem,
2) 0,09 % dla ekspozycji w papierach pozagiełdowych, gdzie dochody z inwestycji
kapitałowych opierają się na regularnych i okresowych przepływach środków pieniężnych,
niepochodzących z zysków kapitałowych,
3) 0,40 % dla ekspozycji w giełdowych papierach kapitałowych, włącznie z innymi
pozycjami krótkimi, zgodnie z § 130 - 134,
4) 1,25 % dla wszystkich innych ekspozycji w papierach kapitałowych, włącznie z innymi
pozycjami krótkimi, zgodnie z § 130 - 134.
Tytuł 2. Strata z tytułu niewykonania zobowi zania (LGD)
§ 187. Ekspozycjom w papierach kapitałowych niepublicznych w odpowiednio
zdywersyfikowanych portfelach można przypisać współczynnik LGD w wysokości 65 %.
§ 188. Wszystkim innym ekspozycjom przypisuje się współczynnik LGD w wysokości 90 %.
Tytuł 3. Termin zapadalności
§ 189. Wartość M wynosi 5 lat.
IV. Wartość ekspozycji
Część 1. Ekspozycje wobec przedsiębiorstw, instytucji, rz dów i banków centralnych
oraz ekspozycje detaliczne
§ 190. O ile nie wskazano inaczej, wartość ekspozycji bilansowych mierzy się w kwocie
brutto, czyli przed dokonaniem korekt wartości. Powyższa zasada dotyczy również aktywów,
których cena zakupu różni się od kwoty należnej.
W przypadku nabytych aktywów różnicę pomiędzy kwotą należną i wartością netto wykazaną
w bilansie domu maklerskiego oznacza się jako dyskonto, jeżeli kwota należna jest większa,
lub jako premię, jeżeli jest ona mniejsza.
§ 191. Jeżeli dom maklerski korzysta z umów ramowych o kompensowaniu zobowiązań w
odniesieniu do transakcji z przyrzeczeniem odkupu, transakcji udzielania lub otrzymania
pożyczki papierów wartościowych lub towarów, wówczas wartość ekspozycji oblicza się
zgodnie z § 5 niniejszego załącznika oraz § 2 - 8 załącznika nr 7 do rozporządzenia.
§ 192. Przy bilansowej kompensacji kredytów i depozytów dom maklerskie do obliczania
wartości ekspozycji stosuje metody określone w § 5 niniejszego załącznika oraz § 2 - 8
załącznika nr 7 do rozporządzenia.
§ 193. W przypadku umów leasingu, wartość ekspozycji jest równa zdyskontowanemu
strumieniowi płatności z tytułu umowy leasingu, przy czym:
1) minimalne raty z tytułu umowy leasingu oznaczają płatności przypadające za okres
umowy leasingu, które zobowiązany jest ponieść, lub do których może zostać
zobowiązany korzystający oraz wszelkie opcje zakupu (tzn. opcje, odnośnie do których
istnieje uzasadniona pewność, że zostaną zrealizowane),
87
2) do kwoty minimalnych płatności z tytułu umowy leasingu zaliczyć należy również
wszelkie zagwarantowane wartości rezydualne spełniające warunki określone w § 26
załącznika nr 7 do rozporządzenia dotyczące uznawania dostawców ochrony kredytowej,
jak również wymogi minimalne dotyczące uznania innych rodzajów gwarancji
przewidzianych w § 39 - 41 załącznika nr 7 do rozporządzenia.
§ 194. W przypadku pozycji wymienionych w § 2 załącznika nr 9 do rozporządzenia, wartość
ekspozycji określa się według metod wymienionych w załączniku nr 9 do rozporządzenia.
§ 195. Wartość ekspozycji do celów obliczania kwot ekspozycji ważonych ryzykiem
nabytych wierzytelności jest równa kwocie ekspozycji, pomniejszonej o wymogi kapitałowe z
tytułu ryzyka rozmycia, przed uwzględnieniem technik ograniczenia ryzyka kredytowego.
§ 196. Jeżeli ekspozycja ma formę papierów wartościowych lub towarów odsprzedanych,
zastawionych lub pożyczonych w ramach transakcji z przyrzeczeniem odkupu lub transakcji
udzielania lub otrzymania pożyczki papierów wartościowych lub towarów, transakcji z
długim terminem zapadalności oraz transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia
kredytowego, wówczas wartość ekspozycji stanowi wartość papierów wartościowych lub
towarów wycenionych zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.
W przypadku korzystania z kompleksowej metody ujmowania zabezpieczeń finansowych,
określonej w § 44 - 88 załącznika nr 7 do rozporządzenia, wartość ekspozycji powiększa się o
kwotę korekty z tytułu zmienności odpowiadającą danym papierom wartościowym lub
towarom. Wartość ekspozycji transakcji z przyrzeczeniem odkupu, transakcji udzielania lub
zaciągania pożyczek papierów wartościowych lub towarów, transakcji z długim terminem
rozliczenia oraz transakcji z opcją uzupełnienia zabezpieczenia kredytowego można określić
zgodnie z załącznikiem nr 9 do rozporządzenia lub zgodnie z § 53-57 załącznika nr 7 do
rozporządzenia.
§ 197. Niezależnie od § 196 wartość ryzyka z tytułu niespłaconych, ekspozycji kredytowych
kontrahenta centralnego, oblicza się zgodnie z przepisami załącznika nr 9 do rozporządzenia,
pod warunkiem, że ryzyko kredytowe kontrahenta centralnego związane ze wszystkimi
uczestnikami umów zawieranych przez kontrahenta centralnego jest objęte codziennie pełnym
zabezpieczeniem.
§ 198. Wartość ekspozycji w przypadku zobowiązań, wymienionych w § 199 ,oblicza się jako
iloczyn przyznanej, lecz niewykorzystanej kwoty oraz współczynnika konwersji, przy czym
współczynnik konwersji oznacza ułamek, którego:
1) licznik stanowi niewykorzystana według stanu na dzień, dla którego dokonuje się
obliczeń, kwota zobowiązania, która w chwili niewykonania zobowiązania będzie
wykorzystana, stanowiąc kwotę ekspozycji,
2) mianownik stanowi niewykorzystana na dzień, dla którego dokonuje się obliczeń, kwota
zobowiązania, przy czym kwota zobowiązania ustalana jest w oparciu o ustalony limit,
chyba, że faktyczny limit jest wyższy.
§ 199. Dom maklerski korzysta z następujących współczynników konwersji:
1)
dla niewykorzystanych zobowiązań kredytowych, które dom maklerski może
bezwarunkowo wypowiedzieć w każdej chwili bez uprzedzenia, lub które umożliwiają w
sposób efektywny wypowiedzenie umowy o linię kredytową wskutek pogorszenia
wiarygodności kredytowej dłużnika stosuje się współczynnik konwersji 0 %, przy czym:
a) warunkiem stosowania współczynnika konwersji 0 % jest monitorowanie kondycji
finansowej dłużnika oraz stosowanie takich systemów kontroli wewnętrznej, które
umożliwiają domowi maklerskiemu natychmiastowe wykrycie pogorszenia się jakości
kredytowej danego dłużnika,
88