Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw

20



sprzedaży/zwrotnego zakupu (transakcji w ramach której równocze nie okre-
lane są warunki i terminy transakcji zbycia oraz nabycia instrumentów
finansowych).
Równocze nie zaproponowano uchylenie w art. 19 ustawy przepisu ust. 3, który
dotychczas stanowił o wyłączeniu pożyczek papierów warto ciowych spod
rygorów kodeksu cywilnego i równocze nie odwoływał się do (również
uchylanego) rozporządzenia wydanego na podstawie art. 94 ust. 1 pkt 3
ustawy, okre lającego zasady pożyczania papierów warto ciowych na rynku
kapitałowym. Poprzez wyłączenie spod rygorów kodeksu cywilnego umowa,
której przedmiotem jest pożyczenie papierów warto ciowych, stawała się
umową nienazwaną i nie podlegała opodatkowaniu podatkiem od czynno ci
cywilnoprawnych. Podmioty uczestniczące w uzgodnieniach, w ramach Rady
Rozwoju Rynku Finansowego wskazywały, że przepisy prawa powinny być
jednak dużo bardziej czytelne dla uczestników obrotu na rynku kapitałowym.
Jednocze nie wskazywano, że pożyczki papierów warto ciowych są na tyle
ważnym elementem ułatwiającym obrót instrumentami finansowymi i przy-
czyniającym się do zwiększenia płynno ci rynku instrumentów finansowych, że
zmiany w tym zakresie są konieczne. W związku z powyższym, w celu
zachowania obecnego stanu prawnego i równoczesnego zwiększenia czy-
telno ci przepisów dla uczestników obrotu, zaproponowano uchylenie przepisu
ust. 3 w art. 19 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi i wprowadzenie
wyraźnego zwolnienia pożyczek instrumentów finansowych w ustawie o po-
datku od czynno ci cywilnoprawnych (dodany art. 9 pkt 9c ustawy z dnia
9 wrze nia 2000 r. o podatku od czynno ci cywilnoprawnych). Ponadto w art. 9
pkt 9 ustawy o podatku od czynno ci cywilnoprawnych dokonano usunięcia
wyrazu „maklerskich” w związku z likwidacją pojęcia „maklerskich instrumentów
finansowych” w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi. Jednocze nie
wskazuje się, że art. 9 pkt 9 ustawy o podatku od czynno ci cywilnoprawnych
ma w założeniu stanowić podstawę zwolnienia z podatku od czynno ci
cywilnoprawnych obrotu instrumentami finansowymi dokonywanego za po red-
nictwem firm inwestycyjnych i mającego charakter działalno ci regularnej,
powiązanej z zorganizowanym obrotem instrumentami finansowymi (np. tran-

21



sakcje dokonywane z udziałem firm inwestycyjnych, których przedmiotem są
okre lone instrumenty finansowe, będące równocze nie przedmiotem obrotu na
rynku zorganizowanym lub transakcje, których celem jest wprowadzenie
instrumentów finansowych do obrotu zorganizowanego).
Dodatkowo zmiany w art. 28 i 50 ustawy stanowią poszerzenie katalogów
okre lających zawarto ć regulaminów spółek prowadzących rynek regulowany
i

KDPW S.A. w zakresie okre lenia obowiązków tych instytucji z tytułu
udostępniania przez nie mechanizmów krótkiej sprzedaży. Regulaminy w tym
zakresie będą zatwierdzane przez Komisję Nadzoru Finansowego.
Ponadto uchylenie art. 94 ust. 1 pkt 3 ustawy stanowi rezultat uzgodnień
w ramach Rady Rozwoju Rynku Finansowego, podczas których uznano, że
w obszarze pożyczek papierów warto ciowych należy stosować ogólnie
przyjęte standardy umowy pożyczki, podobnie jak ma to miejsce na rozwi-
niętych rynkach finansowych.
Inne proponowane zmiany ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, które
wynikają z dotychczasowej praktyki rynkowej oraz do wiadczeń w zakresie
nadzoru nad firmami inwestycyjnymi i innymi uczestnikami rynku kapitałowego,
obejmują w szczególno ci:
– wprowadzenie art. 13a ustawy, który okre la, iż czynno ć prawna mająca za
przedmiot przedsiębiorstwo w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.
– Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), nie obejmuje
zezwoleń, zgód ani wpisów uzyskanych na podstawie ustawy, wchodzących
w skład przedsiębiorstwa. Ma to związek ze specyfiką prawa rynku
kapitałowego, w którym reglamentowanie działalno ci gospodarczej, czy też
dokonywanie pewnych działań w tym obrocie powiązane jest ci le
z uwarunkowaniami, które musi spełniać nie przedsiębiorstwo, lecz przed-
siębiorca, aby być beneficjentem uprawnień okre lonych w ustawie
(np. zezwolenia na prowadzenie działalno ci maklerskiej, wpisu do rejestru
agentów firm inwestycyjnych, możliwo ci nabycia okre lonego udziału
w domu maklerskim). Proponowana zmiana realizuje również wymóg
przewidziany w prawodawstwie unijnym, który nie zezwala na wykonywanie
działalno ci licencjonowanej przez podmioty, które nie zostały zwery-

22



fikowane przez wła ciwe władze państwa członkowskiego w związku
z ubieganiem się o zezwolenie. Utrzymanie obecnego stanu prawnego
prowadziłoby do wystąpienia ryzyka pozyskania uprawnień do prowadzenia
działalno ci na rynku kapitałowym (obszarze szczególnego zaufania) przez
przedsiębiorców, którzy nie spełniają wymogów okre lonych w przepisach
prawa. Propozycja zapisów ustawowych w tym przedmiocie zgodna jest
z systemem prawa cywilnego, gdyż wykorzystuje przewidziany w art. 55
k.c. wyjątek od sukcesji generalnej wszystkich składników przedsiębiorstwa,
o ile przewidziany jest on przepisami szczególnymi,
– usunięcie (art. 23) szczególnych regulacji związanych z posiadaniem akcji
spółki prowadzącej rynek giełdowy (ograniczenia w zakresie maksymalnych
progów prawa głosu, pozbawienia prawa do dywidendy) w związku z posta-
nowieniami prawa wspólnotowego dotyczącymi swobody przepływu kapitału
oraz sygnalizowanym przez Ministra Skarbu Państwa zamiarem udo-
stępnienia czę ci akcji Giełdy Papierów Warto ciowych w Warszawie S.A.
krajowym instytucjom finansowym (dominującym akcjonariuszem na GPW
S.A. jest Skarb Państwa),
– modyfikacje w procesie składanego przez przyszłych udziałowców (akcjo-
nariuszy) domu maklerskiego zawiadomienia o zamiarze ich zaangażowania
kapitałowego powyżej okre lonych ustawowo progów, przez wskazanie, że
nabycie akcji możliwe jest dopiero po upływie terminu na zgłoszenie
sprzeciwu przez Komisję Nadzoru Finansowego, bądź też w terminie
wyznaczonym przez Komisję w decyzji o niezgłoszeniu sprzeciwu wobec
nabycia akcji (dodany ust. 3a w art. 106). Proponowana regulacja ma na
celu wyeliminowanie ryzyka w sytuacji (formalnie zgodnej z regulacjami),
w której zawiadamiający składa zawiadomienie o zamiarze nabycia akcji,
nabywa je i rozporządza prawami z nich wynikającymi, natomiast po
złożonym zawiadomieniu zgłoszony zostanie sprzeciw przez Komisję, mając
na względzie cechy zawiadamiającego, wobec nabycia akcji. Jednocze nie
proponowaną regulację połączono ze skuteczną w takim przypadku sankcją
bezskuteczno ci prawa głosu, z akcji które nabyto z naruszeniem ww.
terminów,

23



– uzupełnienie katalogu elementów wniosku o udzielenie zezwolenia na
prowadzenie działalno ci maklerskiej o konieczno ć przedstawienia ostat-
niego sprawozdania finansowego w przypadku wnioskodawcy prowadzą-
cego dotychczas działalno ć gospodarczą (powyższe ma na celu umożli-
wienie KNF dokonanie bardziej dogłębnej analizy wniosku i ocenę
wnioskodawcy pod kątem jego przyszłej stabilno ci finansowej – nowe-
lizowany pkt 6 w art. 82 ust. 2 ustawy) oraz o konieczno ć przedstawiania
we wniosku informacji dotyczących akcjonariuszy lub udziałowców będą-
cych jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowo ci prawnej
– dodany pkt 4a w art. 82 ust. 1 ustawy,
– wprowadzenie (nowelizowany ust. 3 w art. 81 ustawy) wymogów doty-
czących do wiadczenia z zakresu obrotu instrumentami finansowymi osób
kierujących działalno cią okre lonych podmiotów (osób prawnych i jed-
nostek organizacyjnych nieposiadających osobowo ci prawnej), jako
przesłanki wpisu do rejestru agentów firm inwestycyjnych (aktualne
brzmienie przepisu posługuje się kryterium do wiadczenia podmiotu, co
w efekcie spowodowało, że nowopowstałe podmioty, nawet jeżeli
kierowane są przez osoby posiadające wieloletnie do wiadczenie na rynku
kapitałowym, nie mogły być wpisane do rejestru agentów),
– wprowadzenie przesłanki odmowy wpisu do rejestru agentów firmy
inwestycyjnej osoby fizycznej, w przypadku gdy wykonywanie przez tę
osobę czynno ci agenta mogłoby doprowadzić do naruszenia bezpie-
czeństwa obrotu lub interesów klientów firmy inwestycyjnej (nowelizowany
ust. 6 w art. 81 ustawy). Zmiana ta jest podyktowana zamiarem wzmoc-
nienia ochrony rynku kapitałowego. W aktualnym stanie prawnym, prze-
słanką odmowy wpisu osoby fizycznej do rejestru jest brak uznania tej osoby
prawomocnym orzeczeniem za winną popełnienia okre lonego ustawą
przestępstwa. Wprowadzenie dodatkowej przesłanki odmowy gwarantować
ma niemożno ć wykonywania działalno ci agenta przez osobę fizyczną,
która poprzez swoją dotychczasową postawę (niezweryfikowaną wszakże
orzeczeniem sądowym) lub planowanym sposobem prowadzenia dzia-
łalno ci generuje ryzyko naruszenia interesów tego rynku,

24



– wprowadzenie regulacji, zgodnie z którą jedynym akcjonariuszem domu
maklerskiego w formie spółki akcyjnej może być wyłącznie osoba prawna
(nowelizowany ust. 7 w art. 95 ustawy) – w obecnym brzmieniu, ustawa
o obrocie instrumentami finansowymi odnosi wskazany wymóg do za-
łożycieli spółki, co dyskwalifikuje w procesie ubiegania się o udzielenie
zezwolenia na prowadzenie działalno ci maklerskiej spółkę akcyjną, której
jedynym założycielem była osoba fizyczna, lecz w wyniku zmian
wła cicielskich zmienił się skład akcjonariatu tej spółki,
– przyznanie możliwo ci rozliczenia transakcji na podstawie instrukcji
rozliczeniowej w przypadku klienta, na rzecz którego rachunek papierów
warto ciowych prowadzony jest przez firmę inwestycyjną (dotychczasowe
brzmienie art. 121 ustawy zastrzega to prawo dla klienta banku po-
wierniczego, co nie wydaje się być uzasadnione z uwagi na fakt, iż nie
powinny istnieć różnice w prowadzeniu tej samej działalno ci przez oba te
rodzaje podmiotów),
– wyeliminowanie (nowelizowany art. 5 ustawy) problemów związanych
z

ustalonym w ustawie trybem zawierania umów o dematerializację
papierów warto ciowych (w szczególno ci w zakresie uwzględnienia
sytuacji, kiedy na mocy odrębnych przepisów dany rodzaj papieru
warto ciowego może być emitowany decyzją innego, niż walne zgroma-
dzenie, organu spółki, oraz uproszczenia wymogu uzyskiwania upoważnień
odpowiednich organów emitenta i zawierania dodatkowych umów odno nie
papierów warto ciowych bezpo rednio związanych i wynikających z akcji,
w przypadku spółki już notowanej na rynku regulowanym, której akcje są już
zarejestrowane w depozycie),
– wprowadzenie (dodany art. 5a ustawy) możliwo ci rejestrowania w depo-
zycie papierów warto ciowych:
– papierów
warto ciowych, które podlegają dematerializacji na zasadach
okre lonych w przepisach odrębnych (obligacje, bankowe papiery
warto ciowe, listy zastawne, certyfikaty inwestycyjne), co z założenia ma
usprawnić proces rejestracji (poprzez wykluczenie wszystkich
odrębno ci, które zgodnie z obowiązującym stanem prawnym muszą