Poselski projekt ustawy o wykonywaniu kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym w systemie tygodniowym

9
– czas pozostały do odbycia tej kary (nie może przekraczać 6 miesięcy);
– wzgląd na dotychczasowe zachowanie skazanego w czasie pobytu
w zakładzie karnym, uzasadniający przekonanie, że w czasie pobytu poza
jednostką penitencjarną będzie on przestrzegał porządku prawnego,
w szczególności zaś nie popełni kolejnego przestępstwa lub przestępstwa
skarbowego albo wykroczenia lub wykroczenia skarbowego.
W obu wyżej wymienionych przypadkach do negatywnych przesłanek
udzielenia zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie
tygodniowym zaliczono także brak warunków do odbywania kary pozbawienia
wolności w systemie tygodniowym we wskazanym zakładzie karnym położonym
najbliżej miejsca mieszkania skazanego. W takim razie skazany będzie mógł
jednak oświadczyć, że wyraża zgodę na odbycie orzeczonej kary
w przedmiotowym systemie w innym zakładzie karnym, wyznaczonym przez
sąd penitencjarny, w którym występują warunki umożliwiające przyjęcie takiego
skazanego w celu wykonania kary (art. 5 ust. 5 projektowanej ustawy).
W obu przypadkach w systemie tygodniowym nie będą mogli odbywać kary
pozbawienia wolności skazani prawomocnie na karę pozbawienia wolności
w innej sprawie (z zastrzeżeniem, o którym mowa niżej) oraz skazani na karę
pozbawienia wolności za przestępstwa popełnione przeciwko wolności
seksualnej lub obyczajności, określone w art. 197-203 K.k., popełnione
w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych, a także skazani za
przestępstwa popełnione w stanie ograniczonej poczytalności określonej
w art. 31 § 2 K.k., skazani z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi,
skazani upośledzeni umysłowo, skazani uzależnieni od alkoholu albo środków
odurzających lub psychotropowych oraz skazanemu pozbawionemu wolności
w innej sprawie lub gdy z innych przyczyn odbywanie przez skazanego kary
w tym systemie nie jest możliwe (art. 5 ust. 3 lit. a-g projektowanej ustawy).
Wprowadzenie takiego znacznego podmiotowego ograniczenia jest
uzasadnione – z jednej strony – założeniem, że odbywanie kary w tym systemie
stanowi przywilej, z którego nie powinni korzystać skazani uprzednio w innych
sprawach na karę pozbawienia wolności nawet z warunkowym zawieszeniem
jej wykonania oraz – z drugiej strony – specyfiką tego systemu, polegającą na

10
krótkich i powtarzających się pobytach skazanego w zakładzie karnym,
w

których wprowadzanie na przykład oddziaływań terapeutycznych jest
bezcelowe i nieuzasadnione, chociażby ze względu na krótki okres pobytu
skazanego w warunkach izolacji więziennej. W tym miejscu nadmienić również
trzeba, że skazani za przestępstwa popełnione przeciwko wolności seksualnej
lub obyczajności, a także skazani za przestępstwa popełnione w stanie
ograniczonej poczytalności określonej w art. 31 § 2 K.k., skazani
z

niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi i upośledzeni umysłowo,
a także skazani uzależnieni od alkoholu oraz środków odurzających lub
psychotropowych – zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa karnego
wykonawczego – powinni być poddani takiej terapii, zaś ich pobyt na wolności
mógłby stwarzać poważne zagrożenie społeczne.
Istotne jest również wyłączenie z dobrodziejstwa projektowanej ustawy, obok
skazanych pozbawionych wolności w innej sprawie, co wydaje się oczywiste,
także skazanych, w sytuacji gdy z innych przyczyn niż pozbawienie wolności
w innej sprawie odbywanie przez nich kary pozbawienia wolności w tym
systemie nie jest możliwe. Norma ta będzie miała zastosowanie, na przykład do
skazanego, który uległ poważnemu wypadkowi komunikacyjnemu i przebywa
w szpitalu bądź też jest w trakcie intensywnej rehabilitacji powypadkowej. Jest
jasne, że w takiej sytuacji nie będzie można wymagać od skazanego
powtarzającego się co tydzień stawiennictwa do zakładu karnego, a przez to
nie będzie wykonywany system tygodniowy odbywania kary pozbawienia
wolności. Mało tego, przy tak poważnym stanie zdrowia skazanego należy
przypuszczać, że przy tradycyjnym systemie odbywania kary pozbawienia
wolności doszłoby do zawieszenia postępowania wykonawczego,
a w przypadku skazanego odbywającego już karę – przerwy w jej wykonaniu
(art. 5 ust. 3 lit. g projektu ustawy).
Jednocześnie wprowadzono odstępstwo od zasady niestosowania systemu
tygodniowego wobec osób już uprzednio skazanych na karę pozbawienia
wolności w innej sprawie – gdy zachodzą warunki do wydania wyroku łącznego
(art. 5 ust. 3 lit. a projektowanej ustawy). Uznano bowiem, że stosowanie
wspomnianego ograniczenia również w wypadku istnienia warunków do

11
wydania wyroku łącznego stawiałoby skazanego w gorszej sytuacji, niż
orzeczenie kary łącznej jednym wyrokiem.
Redakcja art. 5 ust. 4 projektu ustawy powoduje, że niezależnie od tego, czy
przeciwko sprawcy toczyło się jedno, czy kilka postępowań zakończonych
prawomocnym wyrokiem, możliwość skorzystania przez niego z systemu
tygodniowego będzie identyczna. Bez tego zapisu doszłoby do zróżnicowania
sytuacji, w której, przykładowo, osoba skazana jednym wyrokiem na kary
2 miesięcy i 3 miesięcy pozbawienia wolności będzie mogła skorzystać
z systemu tygodniowego, podczas gdy inny skazany na takie same kary, tyle
że w dwóch postępowaniach – już nie, w stosunku do drugiej kary, ze względu
na uprzednie skazanie, mimo objęcia tych dwóch kar wyrokiem łącznym.
Przepisy projektowanej ustawy będą miały także zastosowanie do zastępczej
kary pozbawienia wolności, ale tylko za przestępstwo lub przestępstwo
skarbowe. Jej przepisy nie będą miały zastosowania do zastępczej kary
pozbawienia wolności orzekanej w wymiarze do 3 miesięcy za nieuiszczoną
grzywnę w sprawach o wykroczenia skarbowe. Rozwiązanie takie wydaje się
uzasadnione, skoro jednocześnie zakłada się, że przepisy projektowanej
ustawy nie będą miały zastosowania także do wykroczeń innych niż
wykroczenia skarbowe (art. 6 projektowanej ustawy).
W trakcie odbywania kary pozbawienia wolności w systemie tygodniowym na
skazanego nakłada się obowiązek wykonywania obowiązków nałożonych przez
sąd penitencjarny oraz przestrzegania terminów stawiania się do zakładu
karnego celem odbycia kolejnych okresów kary w tym systemie, wyznaczonych
przez sąd (art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2 projektowanej ustawy).
Ponadto, na skazanego odbywającego karę pozbawienia wolności w systemie
tygodniowym nałożono obowiązek uiszczenia równowartości kosztów
postępowania wykonawczego, związanych z wykonywaniem kary pozbawienia
wolności w systemie tygodniowym, chyba że sąd penitencjarny zwolni go
w całości albo w części od tych kosztów, w szczególności, gdy skazany
w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku dla
niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Wysokość zryczałtowanego kosztu
postępowania wykonawczego związanego z wykonywaniem kary pozbawienia

12
wolności w systemie tygodniowym oraz koszt jednego dnia odbywania kary
pozbawienia wolności wykonywanej w tym systemie w warunkach izolacji
więziennej określi Minister Sprawiedliwości w rozporządzeniu. Koszty
postępowania wykonawczego związane z wykonywaniem kary pozbawienia
wolności w systemie tygodniowym oraz termin ich uiszczenia określa sąd
penitencjarny w postanowieniu o udzieleniu skazanemu zezwolenia na odbycie
kary pozbawienia wolności w tym systemie (art. 7 ust. 1 pkt 3 oraz art. 8 ust. 3
i art. 26 ust. 1 pkt 3 projektowanej ustawy).
Koszty postępowania wykonawczego związane z wykonywaniem kary
pozbawienia wolności w systemie tygodniowym obejmują zryczałtowany koszt
postępowania wykonawczego oraz koszt odbywania kary wykonywanej w tym
systemie w zakładzie karnym, stanowiący iloczyn kosztu jednego dnia kary
w warunkach izolacji więziennej i liczby dni jej odbywania w tychże warunkach
(art. 8 ust. 2 projektowanej ustawy).
Wysokość zryczałtowanych kosztów określono na 80 złotych, zaś koszt jednego
dnia odbywania kary w tym systemie w zakładzie karnym – na 10 złotych.
Ryczałt w kwocie 80 złotych za wykonywanie kary pozbawienia wolności
w systemie tygodniowym nie wydaje się być wygórowany. Stanowi on jedynie
ok. 9% aktualnie obowiązującego minimalnego wynagrodzenia. Dla
porównania, kwotę 80 złotych uiszcza się w sprawach karnych od wniosku
o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności. Natomiast dodatkowe
powiększenie o kwotę 10 złotych za każdy dzień odbywanej w zakładzie
karnym kary pozbawienia wolności w systemie tygodniowym (nie więcej niż
48

dni) wynika z przewidywanej faktycznej pracochłonności systemu
tygodniowego. W szczególności chodzi tutaj o czynności wykonywane przez
administrację zakładu karnego związane z wielokrotnym przyjmowaniem
skazanego do odbycia kary pozbawienia wolności w systemie tygodniowym
oraz wielokrotnym zwalnianiem skazanego w następujących po sobie
tygodniach wykonywania kary pozbawienia wolności w tym systemie. Należy
więc przyjąć, że proponowana w sumie wysokość zryczałtowanych kosztów
postępowania wykonawczego uwzględnia przeciętne koszty tego postępowania
i stanowi realizację zasady dostępności do sądu penitencjarnego.

13
Udzielając zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności
w systemie tygodniowym sąd penitencjarny może w okresach przebywania
skazanego na wolności oddać go pod dozór kuratora sądowego, osoby godnej
zaufania, stowarzyszenia, organizacji lub instytucji, do której działalności należy
troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym oraz
nałożyć na niego obowiązki określone w art. 72 § 1 pkt 1-5 i 7-8 oraz § 2 K.k.
(art. 7 ust. 3 projektowanej ustawy). Obowiązki wynikające z Kodeksu karnego
to:
– informowanie
sądu lub prokuratora o przebiegu okresu próby,
– przeproszenie
pokrzywdzonego,
– wykonywanie
ciążącego na skazanym obowiązku łożenia na utrzymanie
innej osoby,
– wykonywanie pracy zarobkowej, kształcenia się lub przygotowywania do
zawodu,
– powstrzymywanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych
środków odurzających,
– powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub
miejscach,
– naprawienie szkody w całości lub w części albo uiszczenie świadczenia
pieniężnego,
– inne stosowne postępowanie w okresie próby, jeżeli może to zapobiec
popełnieniu ponownie przestępstwa.
Wyłączenie możliwości nakładania na skazanego obowiązków z pkt 6 § 1
art.
72 K.k. jest podyktowane wyłączeniem stosowania projektowanego
systemu odbywania kary pozbawienia wolności wobec skazanych
z niepsychotycznymi zaburzeniami psychicznymi, upośledzonych umysłowo,
jak również skazanych uzależnionych od alkoholu albo innych środków
odurzających lub psychotropowych.
Obowiązek pozostawania skazanego we wskazanym miejscu
w wyznaczonym czasie będzie obejmował pozostawanie skazanego