Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy - Prawo o notariacie

została podzielona na cztery bloki tematyczne: część karną, cywilną, administracyjną i
ustrojową. Część ustna egzaminu polega na rozwiązaniu, w ramach bloku karnego,
cywilnego i administracyjnego, 5
przypadków praktycznych (kazusów). Zdający po
wylosowaniu zadań może się przygotować do odpowiedzi przez 15 minut, korzystając z
aktów prawych udostępnionych przez komisję. Egzamin ustny z bloku ustrojowego polega
na udzieleniu odpowiedzi na wylosowany zestaw pytań przed egzaminatorami z tego bloku
przedmiotowego. Zestaw składa się z 5 pytań, dotyczących dziedzin prawa, które blok ten
obejmuje. Po wylosowaniu zestawu zdający może przygotować się do odpowiedzi przez 15
minut. Celem takiej konstrukcji egzaminu zawodowego jest maksymalne zweryfikowanie
umiejętności praktycznego stosowania prawa przez zdających, a nie próba weryfikacji
wiedzy teoretycznej, która została poddana badaniu w trakcie trwania wyższych studiów
prawniczych. Aby zapewnić właściwy, rzetelny i bezstronny przebieg ustnej części
egzaminu adwokackiego i radcowskiego, wprowadzono zasadę, że przebieg części ustnej
egzaminu będzie utrwalany za pomocą aparatury dźwiękowej, a nośnik, na którym
utrwalono przebieg egzaminu, stanowić będzie załącznik do protokołu z egzaminu.
Proponowane zasady przeprowadzania egzaminu adwokackiego i radcowskiego mają
wpłynąć na jego obiektywizm i rzetelność, ale przede wszystkim mają uczynić egzamin
zawodowy egzaminem maksymalnie praktycznym. Skoro celem aplikacji jest
przygotowanie kandydatów do samodzielnego wykonywania zawodu, to brak jest
merytorycznych przesłanek, aby weryfikować na tym egzaminie wiedzę teoretyczną
kandydata.
Art. 78g ustawy – Prawo o adwokaturze oraz art. 368 ustawy o radcach prawnych
jest przepisem o charakterze organizacyjnym, regulującym m.in. sposób ustalenia wyniku z
egzaminu adwokackiego lub radcowskiego oraz kwestie wydawania poświadczeń o wyniku
i ocenie egzaminu adwokackiego lub radcowskiego.
Podobny charakter ma również art. 78h ust. 2 ustawy – Prawo o adwokaturze oraz art. 369
ust. 2 ustawy o radcach prawnych.
W ustawie (art. 78i ustawy – Prawo o adwokaturze oraz art. 3610 ustawy o radcach
prawnych) zrezygnowano ze szczególnego trybu odwoławczego w
przypadku
niekorzystnego wyniku z części ustnej egzaminu zawodowego. Zamiast tego zdający, który
uzyskał negatywny wynik egzaminu adwokackiego (radcowskiego), otrzymując z części
ustnej oceny pozytywne przynajmniej z jednego bloku przedmiotowego, może przystąpić
do egzaminu tylko do części ustnej w zakresie bloku lub bloków przedmiotowych, z
których uzyskał oceny negatywne.

23
Jednocześnie w ustawie o radcach prawnych dokonano zmiany art. 21 ust. 1. Stosowanie
tego artykułu w powiązaniu z art. 351 ustawy o radcach prawnych budziło wątpliwości
interpretacyjne co do zakresu zastępowania radcy prawnego przez aplikanta radcowskiego i
było przedmiotem orzeczeń Sądu Najwyższego. Przywrócenie zatem poprzedniego
brzmienia art. 21 ust. 1 ustawy o radcach prawnych wątpliwości te usunie.
Zmiana art. 76 § 2 ustawy – Prawo o notariacie porządkuje sytuację osób, które
ubiegają się o asesurę. Dotychczasowe przepisy stanowiły, że asesorem może być jedynie
osoba, która ukończyła aplikację. Taka regulacja wykluczała faktycznie osoby, które zdały
egzamin notarialny bez odbywania aplikacji – co stawiało pod znakiem zapytania celowość
wprowadzenia tego rozwiązania. Obecnie więc wprowadzono zasadę, że o asesurę może się
ubiegać każdy, kto zdał egzamin notarialny (a zatem również osoby, które zostały
dopuszczone do egzaminu notarialnego na mocy odrębnych przepisów i zdały ten egzamin
z wynikiem pozytywnym).
Wprowadzona w art. 78 w pkt 1 lit. e ustawy – Prawo o notariacie ma na celu
uporządkowanie katalogu kar dyscyplinarnych dotyczących aplikantów notarialnych,
z uwagi na brak unormowań w tym zakresie w dotychczasowych przepisach.

Przepisy przejściowe

Zaproponowane przepisy przejściowe odnoszą się do odpłatności aplikacji
adwokackiej i notarialnej. Aplikanci adwokaccy i notarialni, którzy rozpoczęli aplikację
przed wejściem w życie ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o
adwokaturze i niektórych innych ustaw, odbywali aplikację bezpłatną. Wprowadzenie
odpłatności aplikacji nie powinno ich zatem dotyczyć, zgodnie z zasadą ochrony praw
nabytych. Jednocześnie uregulowano obowiązek zwrotu opłat rocznych za powyższe
aplikacje, które zostały pobrane na podstawie art. 76b ust. 1 ustawy – Prawo o adwokaturze
oraz art. 72 § 1 ustawy – Prawo o notariacie.
Dodanie art. 9 stanowi odpowiedź na sygnały związane z problemem długotrwałego
oczekiwania na egzamin adwokacki i radcowski przez aplikantów, którzy egzamin wstępny
zdali w dniu 10 grudnia 2005 r. Z informacji Departamentu Nadzoru nad Aplikacjami
Prawniczymi wynika, że termin zakończenia aplikacji przez tych aplikantów jest bardzo
różny (od lipca 2009 r. do maja 2010 r.), a zatem przy zasadzie, iż egzamin zawodowy
odbywa się raz w roku, wiele osób po zakończeniu aplikacji będzie zmuszonych do

24
długotrwałego oczekiwania na egzamin, a ich status prawny byłby nieuregulowany, co
sprzeczne jest z ideą otwierania zawodów prawniczych. Wprowadzenie proponowanej
redakcji art. 9 daje uprawnienie Ministrowi Sprawiedliwości do wyznaczenia dodatkowego
terminu egzaminu, w zależności od terminów zakończenia aplikacji w poszczególnych
okręgowych radach adwokackich i okręgowych izbach radców prawnych.
Projekt ustawy oddziałuje na organy samorządu adwokackiego, radców prawnych
i notarialnego, Ministra Sprawiedliwości oraz na osoby przystępujące do egzaminu
wstępnego na aplikację adwokacką, radcowską i notarialną oraz do egzaminu zawodowego
adwokackiego, radcowskiego i notarialnego.
W trakcie prac nad ustawą szczególnej analizie poddano różnice w przygotowaniu
zawodowym wynikającym z programu aplikacji sędziowskiej, prokuratorskiej i notarialnej.
Według stanu prawnego sprzed wejścia w życie noweli ustawy o radcach prawnych z dnia
30 czerwca 2005 r. (Dz. U. Nr 163, poz. 1361) osoby, które przez okres co najmniej trzech
lat zajmowały stanowisko sędziego, prokuratora albo wykonywały zawód adwokata lub
notariusza, były uprawnione do uzyskania wpisu na listę radców prawnych bez odbywania
aplikacji radcowskiej i zaliczenia egzaminu radcowskiego. To

rozwiązanie było
akceptowane i nie budziło wątpliwości, mimo że wymagany trzyletni okres nie był
uzasadniony. Bez względu na długość praktyki sędziowskiej, prokuratorskiej, notarialnej
czy też adwokackiej osoba ubiegająca się o wpis nie będzie miała możliwości zdobycia
praktyki w wykonywaniu zawodu radcy prawnego. Co najwyżej zdobędzie większą
praktykę w dotychczas wykonywanym zawodzie. W związku z tym projektodawca
podtrzymuje założenie, zgodnie z którym przyjęty wcześniej wymagany trzyletni okres nie
miał uzasadnienia i stanowił jedynie sztuczną barierę przy zmianie zawodu (z wyjątkiem
radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, co do których zachowano 3-letni termin).
Celem proponowanych w projekcie rozwiązań jest umożliwienie jak najszerszej grupie
osób, które legitymują się doświadczeniem zawodowym, dostępu do zawodu radcy
prawnego.
Regulacja ustawy będzie miała wpływ na budżet państwa, spowoduje bowiem –
w stosunku do obecnych uregulowań – dodatkowe wydatki w postaci konieczności
jednorazowego zakupu aparatury dźwiękowej do rejestrowania przebiegu egzaminu
adwokackiego oraz radcowskiego, przy czym w latach 2007-2010 dotyczyć to będzie tylko
wyznaczonych w trybie art. 8 i 9 komisji (można przyjąć, że łącznie będzie ich 10). rodki
finansowe na zakup powyższego sprzętu w wysokości 48 000-64 000 zł (w zależności od

25
rodzaju sprzętu) znajdują zabezpieczenie w budżecie państwa na 2007 r. w części 37
„Sprawiedliwość”. Ponadto łączne wydatki na wynagrodzenie egzaminatorów
przeprowadzających zawodowe egzaminy adwokackie i radcowskie są szacowane na
143 960 zł. Łączna wysokość wydatków na wynagrodzenia dla członków zespołu
przygotowujących pytania na egzaminy konkursowe jest szacowana na 98 000 zł. Łączna
wysokość wydatków na wynagrodzenia dla członków zespołu przygotowujących zadania
oraz kazusy i pytania na egzaminy zawodowe jest szacowana na 161 000 zł. Ponadto
zmniejszenie liczby pytań z 250 do 150 na egzaminie konkursowym na każdą z aplikacji
przyczyni się do zmniejszenia wydatków z tytułu powielania i przekazywania testów,
jednak nie jest możliwe określenie wysokości ewentualnego zmniejszenia wyżej
wymienionych wydatków. Należy również wskazać, że zgodnie z treścią projektowanego
art. 1 pkt 8 i 18, art. 2 pkt 9 i 20 oraz art. 3 pkt 7 i 16, kandydat (zdający) uiszcza opłatę za
egzamin wstępny oraz zawodowy, która stanowi dochód budżetu państwa. Jednocześnie
w przypadku pozostawienia zgłoszenia bez rozpoznania, wydania decyzji odmawiającej
dopuszczenia do udziału w egzaminie wstępnym lub zawodowym albo rezygnacji
kandydata (zdającego) z udziału w egzaminie, zgłoszonej przewodniczącemu komisji
egzaminacyjnej nie później niż 14 dni przed terminem egzaminu, na pisemny wniosek
kandydata (zdającego) połowa uiszczonej opłaty podlega zwrotowi. W związku z
powyższym można szacować, że dochody budżetu państwa mogą ulec zwiększeniu o
37 206 zł.
W stosunku do wydatków związanych z egzaminami zawodowymi w 2006 r.,
wydatki w latach 2007-2010 z tego tytułu ulegną istotnemu zmniejszeniu, gdyż w 2006 r.
egzamin przeprowadziły 43 (na 54 powołane) komisje, natomiast do 2010 r. egzamin
przeprowadzi tylko 10 komisji. Niewielki wzrost kosztów przeprowadzenia egzaminu
nastąpi w związku ze zwiększeniem liczby członków komisji egzaminacyjnej
przeprowadzającej egzaminy adwokacki i radcowski (z 7 do 8), jednak wydatki te w
całości będą pokryte z opłat wnoszonych przez osoby przystępujące do egzaminu.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.

26
Warszawa, 27 listopada 2007 r.

BAS-WAEM-280/07

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
o zgodności przedstawionego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
– Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy – Prawo o
notariacie (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Przemysław Gosiewski) z
prawem Unii Europejskiej


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. - Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2002 r. Nr 23, poz. 398, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:


I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o
adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy – Prawo o notariacie
przewiduje zmianę zasad przeprowadzania egzaminów wstępnych na aplikacje:
adwokacką, radcowską i notarialną, zmianę zasad przeprowadzania egzaminów
adwokackich, radcowskich i notarialnych, a także zmianę zasad wpisu na listy
adwokatów, radców prawnych i notariuszy.
Stosownie do uzasadnienia projektu, proponowane zmiany mają związek
z wyrokami Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 kwietnia 2006 r. (sygn. akt K
6/06) i z 8 listopada 2006 r. (sygn. akt 30/06).
Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy
W kontekście proponowanych zmian, należy zwrócić uwagę na
następujące aspekty prawa Unii Europejskiej:

a) Zasady
dostępu do zawodów prawniczych regulowane są dwiema
dyrektywami: dyrektywą Rady Nr 77/249/EWG z dnia 22 marca 1977 r. mającą
na celu ułatwienie skutecznego korzystania przez prawników ze swobody
świadczenia usług, dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 98/5/WE z
dnia 16 lutego 1998 r. mająca na celu ułatwienie stałego wykonywania zawodu