Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego

Warszawa, 10 lipca 2008 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA–140 –103(6)/08



Pan


Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec poselskiego
projektu ustawy:

-
o zmianie ustawy o uprawnieniach do
bezpłatnych i ulgowych przejazdów
środkami publicznego transportu
zbiorowego (druk nr 474).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Infrastruktury do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.




(-) Donald Tusk



Stanowisko Rządu
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do bezpłatnych
i ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego (druk nr 474)


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o uprawnieniach do bezpłatnych i ulgowych
przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego przewiduje wprowadzenie od
1 października 2009 r. ulgi 50% dla studentów przy przejazdach środkami publicznego
transportu zbiorowego kolejowego w pociągach osobowych i pospiesznych na podstawie
biletów jednorazowych z miejsca zamieszkania do szkoły wyższej i z powrotem.

Odnosząc się do zasadności projektu poselskiego należy wziąć pod uwagę, że :
- obowiązujące przepisy nie przewidują ulgi 50% dla żadnej z grup uprawnionych.
Ulga w tym wymiarze została zastąpiona w 2002 r. m.in. ulgami w wysokości 37%
i 49% aby ograniczyć nadużycia popełniane przez przewoźników przy realizacji ulg
ustawowych w celu uzyskania dotacji (drukowanie biletów bez wykonania usługi
przewozu przy przejazdach bezpłatnych oraz łączenie 2-ch biletów z ulgą 50% dla
uzyskania biletu normalnego), stąd przyznanie studentom jako jedynej grupie
uprawnionych ulgi 50% jest nieuzasadnione.
- projektowana ulga jest ulgą celową, której stosowanie jest ograniczone do trasy
przejazdu , w tym pociągami w różnych relacjach.

Ograniczenie ulgi do przejazdu z miejsca zamieszkania do szkoły wyższej nie odpowiada
obecnym realiom pobierania nauki przez studentów. Przejazd na uczelnię nie musi
odbywać się z miejsca zamieszkania, a np. z miejsca pobytu czasowego lub z miejsca
zatrudnienia, a ponadto siedziba uczelni, która wydała legitymację studencką nie musi być
miejscem pobierania nauki.
Przewidywać należy, że korzystanie z projektowanej ulgi będzie rodziło spory
i konflikty pomiędzy studentami a przewoźnikami, dotyczące relacji przejazdu, na co
wskazuje doświadczenie z realizacji przejazdów wyłącznie na określonej trasie innych
grup uprawnionych do tego rodzaju ulg (dzieci i młodzież niepełnosprawni oraz ich
opiekunowie – art. 2 ust. 5 ustawy).

- obowiązujące przepisy ustawy przewidują w art. 4 ust. 6 uprawnienia studentów do ulgi
49% przy przejazdach w pociągach osobowych i pospiesznych, na podstawie imiennych
biletów miesięcznych.

Ulga ta w intencji ustawodawcy ma na celu zapewnienie studentom obniżonych kosztów
przejazdów, odbywanych regularnie w tych samych relacjach, a więc np. z miejsca pobytu
do uczelni, co zbieżne jest z zamierzeniami projektodawców nowelizacji.

Obowiązujący system uprawnień do ulgowych przejazdów środkami publicznego
transportu zbiorowego i wysokość samych ulg jest wyrazem kompromisu między potrzebami
oraz interesami różnych grup społecznych i zawodowych. Stale jednak pojawiają się postulaty
zwiększenia wysokości i zakresu obowiązujących ulg lub objęcia systemem ulg nowych grup

2
społecznych. Jakiekolwiek zmiany w tym systemie zawsze powodują roszczenia

i niezadowolenie różnych części społeczeństwa nie objętych ulgami. W opinii Rządu
wielkość i zakres obowiązujących ulg ustawowych przy przejazdach środkami publicznego
transportu zbiorowego kolejowego są proporcjonalne do rangi rozwiązywanego problemu,
jakim jest konieczność zapewnienia ulgowych przejazdów dla określonych grup pasażerów.
Wymiar obowiązujących ulg ustawowych gwarantuje również, iż usługi przewozowe dzięki
przystępnym cenom są powszechnie dostępne dla osób uprawnionych. Odnosząc się
w szczególności do ulgi przy przejazdach środkami transportu kolejowego w pociągach
osobowych i pośpiesznych na podstawie biletów jednorazowych dla studentów do 26 roku
życia należy zwrócić uwagę, iż różnica pomiędzy obowiązującą ( 37% ) a proponowaną
wysokością ulgi wynosi 13 punktów procentowych. W związku z tym, biorąc pod uwagę
ceny biletów oferowanych przez przewoźników kolejowych, różnica kwotowa może wynosić
od kilku do kilkunastu złotych. Zatem z punktu widzenia uprawnionego do korzystania
z obowiązujących ulg ich wysokość nie powinna stanowić bariery w dostępie do transportu
kolejowego, w szczególności w dostępie do przewozów regionalnych.
Ponadto, zwrócić należy uwagę, że rozszerzenie uprawnień do ulg studentom, stawia
w niekorzystnej sytuacji innych uprawnionych korzystających obecnie z takiego samego jak
studenci wymiaru ulgi, w szczególności dzieci i młodzież odbywająca naukę w szkołach
( uprawnienie z art. 4 ust. 4 pkt 2 ustawy).
Obecny system ustawowych ulg przejazdowych w przewozach kolejowych obejmuje
29 grup społecznych i zawodowych uprawnionych do korzystania z ulg w przejazdach
5 kategoriami pociągów i z możliwością wykupienia dwu różnych rodzajów biletów
( jednorazowe, miesięczne ) oraz przy dokumentowaniu uprawnień do ulg ponad 50-oma
różnymi dokumentami, przy czym niektóre osoby mogą korzystać w trakcie jednego
przejazdu nawet z 3-ch różnych tytułów do ulg, w zależności od tego na jaki dokument
powołają się przy zakupie biletu u przewoźnika. Podobna sytuacja występuje w przewozach
autobusowych. W praktyce powoduje to nieczytelność systemu ulg, którego koszty
funkcjonowania pokrywane są z budżetu państwa.
W ostatnim czasie zgłoszonych zostało kilkanaście postulatów o rozszerzenie zakresu ulg
lub podwyższenie ich wymiaru różnym grupom uprawnionych, w ramach interpelacji
poselskich, wniosków organizacji społecznych, a także osób uprawnionych. Oczekiwania
społeczne w tym obszarze nie ograniczają się więc wyłącznie do uprawnień studentów.
Skutki finansowe przejazdów ulgowych dla przewoźników kolejowych finansowane są
z budżetu państwa. Wydatki na finansowanie ulg przejazdowych stanowią jedną z wyższych
pozycji budżetowych po stronie wydatków (w 2008 roku – 900 mln zł), przy czym zakres
finansowania tych ulg charakteryzuje się tendencją wzrostową, niezależnie nawet od
podejmowanych inicjatyw legislacyjnych w tym zakresie, z uwagi na wzrost liczby
podróżnych, czy też wzrost cen biletów.
Reasumując, Rząd nie jest przeciwny wspieraniu studentów, w tym także przy
dojazdach kolejami do uczelni poprzez system ulg przejazdowych, jednakże wszelkie
podejmowane działania powinny być przede wszystkim spójne z polityką społeczną państwa
w stosunku do różnych grup społecznych. W ocenie Rządu system ustawowych ulg
przejazdowych, już obecnie nadmiernie rozbudowany, powinien zmierzać do jego
uproszczenia, poprawy czytelności i w efekcie do ochrony interesów państwa
w finansowaniu z budżetu państwa skutków jego stosowania, nie zaś do rozszerzania zakresu
obowiązujących ulg.

Biorąc pod uwagę wskazane względy, Rząd negatywnie opiniuje poselski projekt
ustawy.


3
Uwagi uzupełniające.

Zamieszczanie projektowanej zmiany zamiast w art. 2, w bezpośrednim sąsiedztwie
przepisów określających uprawnienia do ulg studentów (art. 4), nie powodowałoby
konieczności zmiany upoważnienia przewidzianego w art. 6 ust. 1 ustawy.
W uzasadnieniu do projektu nie zostały określone skutki finansowe zaproponowanego
rozszerzenia uprawnień dla około 2 mln studentów, a jedynie zawarto ogólne stwierdzenie,
że zaproponowana zmiana pociągnie za sobą nieznaczne obciążenie budżetu państwa, gdyż
wydatki związane z finansowaniem ustawowych uprawnień wzrosną o kilkanaście procent.
Ponadto, uzasadnienie nie wskazuje obok skutków finansowych źródeł ich finansowania,
które powinny zostać określone, jeżeli projekt pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa
( art. 34 ust. 2 pkt 4 i 5 Regulaminu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej ).