Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych premii gwarancyjnych

Warszawa, 24 czerwca 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-101(5)/08

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej





Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy z dnia 30 listopada
1995 r. o pomocy państwa w spłacie
niektórych kredytów mieszkaniowych,
udzielaniu premii gwarancyjnych oraz
refundacji bankom wypłaconych
premii gwarancyjnych (druk nr 462).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Infrastruktury do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.


(-) Donald Tusk



Stanowisko Rządu
do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy z dnia 30 listopada 1995 r.
o pomocy państwa w spłacie niektórych kredytów mieszkaniowych,
udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom wypłaconych
premii gwarancyjnych (druk sejmowy nr 462)

Przygotowany przez grupę posłów projekt ustawy zawiera propozycje zmian
w ustawie z dnia 30 listopada 1995 r. o pomocy państwa w spłacie niektórych
kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom
wypłaconych premii gwarancyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1115, z późn. zm.).
Pomoc państwa w spłacie długoterminowych (najczęściej 40 i 60 – letnich) kredytów
mieszkaniowych udzielana jest już od 1990 r., tj. od ponad 17 lat, przy czym
ustawowo określone systemowe rozwiązania tej pomocy funkcjonują – bez większych
merytorycznych zmian – ponad 11 lat.
Aktualnie z pomocy państwa korzysta około 113 tys. kredytobiorców w porównaniu
z 280 tys. w 1990 roku i liczba ta sukcesywnie maleje dzięki preferencyjnym
warunkom spłaty zadłużenia określonym w ustawie.
Z uzasadnienia projektu ustawy wynika, że jej celem jest wyeliminowanie
negatywnych finansowych skutków przemian ustrojowych Państwa, którymi została
obarczona wybrana grupa obywateli – przede wszystkim członków spółdzielni
mieszkaniowych – oraz doprowadzenie do zmiany stanu prawnego, w wyniku której
zostaną uwolnieni od ciążących na zajmowanych przez nich lokalach zadłużeń
kredytowych.
1. Propozycja zawarta w art. 1 pkt 1 projektu dotyczy zmiany art. 10 ust 1 pkt 3 i 5
ustawy, który reguluje finansowe warunki przekształceń własnościowych
spółdzielczych lokatorskich praw do lokali dokonywanych po spłacie zadłużenia
z tytułu kredytu. Projektowana zmiana polega na zmniejszeniu nominalnej kwoty
umorzenia kredytu do wysokości 1,5 krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę.
2. Propozycja zawarta w art. 1 pkt 2 projektu dotyczy art. 10a ustawy, który reguluje
kwestie stosowanej od 1990 r. pomocy państwa w spłacie zadłużenia z tytułu
długoterminowych (najczęściej 40 i 60-letnich) kredytów mieszkaniowych tzw.
starego portfela, w tym przede wszystkim zaciągniętych w banku PKO BP SA przez
spółdzielnie mieszkaniowe, do dnia 31 maja 1992 r. Poselska inicjatywa nowelizacji
ustawy ma na celu skrócenie z 20 do 10 lat okresu regularnej spłaty zadłużenia
według normatywu, po upływie którego ma nastąpić umorzenie zadłużenia z tytułu
skapitalizowanych odsetek oraz z tytułu przejściowego wykupienia odsetek, oraz
dodatkowo wprowadza umorzenie zadłużenia z tytułu kredytu i objęcie tym przepisem
kredytobiorców spłacających zadłużenie w wysokości 1% (2%) aktualnej wartości
mieszkań rocznie.
Uwagi do projektu
Ad 1

Aktualnie przekształcenia własnościowych spółdzielczych lokatorskich praw do lokali
realizowane są za zwrotem nominalnej kwoty umorzenia kredytu dokonanego przy
ostatecznym rozliczeniu kosztów budowy i są zbieżne z warunkami przekształceń
określonymi w ustawie z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych
(Dz. U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1116, z późn. zm.).

Należy wyjaśnić, że wysokość nominalnych kwot umorzenia kredytu jest różna
i zależy od terminu ostatecznego rozliczenia z bankiem kredytu zaciągniętego na
realizację spółdzielczej inwestycji mieszkaniowej i generalnie zależy od rzeczywistych
kosztów budowy oraz powierzchni użytkowej zajmowanego lokalu.

Najniższe wysokości nominalnych kwot umorzenia kredytu (za tzw. „symboliczną
złotówkę”) dotyczyły inwestycji mieszkaniowych realizowanych w latach 60-tych, 70-
tych czy 80-tych ubiegłego wieku. W zasobach spółdzielni mieszkaniowych
generalnie, w skali kraju, jest zdecydowana większość wybudowanych w tym okresie
lokali mieszkalnych, w tym o statusie spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.
Wysokość nominalnych kwot umorzenia kredytu, dotycząca ww. lokali, kształtuje się
w tych przypadkach na bardzo niskim poziomie i może wynosić nawet kilka złotych.

Natomiast najwyższe koszty budowy inwestycji spółdzielczych dotyczyły inwestycji
realizowanych przede wszystkim w warunkach wysokiej inflacji, tj. na przełomie lat
80-tych i 90-tych ubiegłego wieku, ostatecznie rozliczanych z bankiem nawet w 1995
r. W tym przypadku nominalne kwoty umorzenia kredytu wynoszą od kilku do
kilkudziesięciu tysięcy złotych.

Z tytułu zwrotów nominalnych kwot umorzenia kredytu przy dokonywaniu
przekształceń w oparciu o ww. ustawę o pomocy państwa w spłacie niektórych
kredytów mieszkaniowych, udzielaniu premii gwarancyjnych oraz refundacji bankom
wypłaconych premii gwarancyjnych, budżet państwa uzyskuje corocznie dochody,
które w roku kalendarzowym 2007 wyniosły ponad 35,9 mln zł i dotyczyły 7.475
lokali (średnia kwota zwrotu 4.810 zł).
Projektowane ograniczenie wysokości nominalnej kwoty umorzenia kredytu do kwoty
nieprzekraczającej 1,5–krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę, czyli do
wysokości 1.689 zł, spowoduje znaczne zmniejszenie wpływów do budżetu, które
szacować można na kwotę ponad 20 mln zł rocznie. Ponadto powyższe stanowić
będzie nierówne traktowanie członków spółdzielni, którzy już przekształcili prawo do
lokalu, dokonując wpłat wyższych od proponowanych w przedmiotowym projekcie.
Brak jest zatem uzasadnienia dla uprzywilejowania pewnej grupy członków
spółdzielni dokonujących przekształceń własnościowych na podstawie ww. ustawy
o pomocy państwa.

Dodać należy, że proponowana zmiana nie obejmuje przekształcających spółdzielcze
prawa do lokalu w odrębną własność w oparciu o przepisy ustawy z dnia 15 grudnia
2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych. W przypadku tej grupy przekształcających

2
mogą występować również sytuacje, gdy nominalne kwoty umorzenia będą znacznie
wyższe niż 1,5–krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę.

Ad 2
Dotychczasowa realizacja art. 10a ustawy zapewnia sukcesywne, w latach 2018 –
2026, finalizowanie ww. pomocy państwa wobec kredytobiorców, którzy nie ze swojej
winy zostali obarczeni poważnymi skutkami reform ustrojowych i gospodarczych
z przełomu lat 80. i 90. ubiegłego stulecia, a którzy niejednokrotnie dużym wysiłkiem
finansowym regularnie spłacają swoje zobowiązania. Przepis ten stanowi bowiem
podstawę umarzania, w ciężar budżetu państwa, zadłużenia z tytułu skapitalizowanych
odsetek oraz z tytułu przejściowego wykupienia odsetek, pozostałego na koniec 20-
letniego okresu (liczonego począwszy od dnia 1 stycznia 1998 r., lub od każdego
następującego po tej dacie kwartału, nie później jednak niż od dnia 1 stycznia 2006 r.)
systematycznej i terminowej spłaty kredytu według tzw. normatywu.
Według danych zawartych w rozliczeniach PKO BP SA (banku obsługującego
największy portfel udzielonych kredytów mieszkaniowych), na koniec 2007 r.
zadłużeniem z tytułu ww. kredytów obciążonych było 112.254 lokali mieszkalnych, na
łączną kwotę 9.228,6 mln zł, w tym:

1) 693,1 mln zł zadłużenie z tytułu kredytu;
2) 1.498,6 mln zł zadłużenie z tytułu skapitalizowanych odsetek od kredytu;
3) 7.036,9 mln zł zadłużenie z tytułu przejściowego wykupienia odsetek.
Poselska inicjatywa nowelizacji powyższej ustawy ma na celu przede wszystkim
przyspieszenie – o 10 lat - terminów, po upływie których budżet państwa będzie
obowiązany zrealizować ww. zobowiązania finansowe wobec kredytobiorców
regularnie spłacających zadłużenie kredytowe.
Projekt przewiduje:
• skrócenie - z 20 do 10 lat – ww. okresu regularnej spłaty kredytu,
• rozszerzenie zakresu umorzeń zadłużenia w ciężar budżetu państwa
o umorzenie zadłużenia z tytułu kredytu,
• objęcie tym przepisem kredytobiorców spłacających zadłużenie w wysokości
1% (2%) aktualnej wartości lokalu mieszkalnego rocznie.
Podkreślić należy, iż dla większości kredytobiorców projektowany okres 10-letniej,
systematycznej spłaty kredytu minął z końcem 2007 r.
Odnosząc się natomiast do kwestii spłaty kredytu w wysokości 1% (2%) aktualnej
wartości mieszkań rocznie należy wyjaśnić, iż była ona określona w umowach
kredytowych zawartych na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia
30 grudnia 1988 r. w sprawie ogólnych zasad udzielania kredytu bankowego na cele
mieszkaniowe (Dz. U. z 1989 r. Nr 1, poz.1). Zakładając 3-letni okres realizacji
inwestycji, rozliczenia kredytu bankowego i przeniesienia go do długoterminowej
spłaty, najwcześniej od 1991 roku mogły być wnoszone spłaty według tej formuły.
A zatem zgodnie z obowiązującym prawem kredytobiorcy mogli spłacać kredyt w ww.
wysokości maksymalnie przez okres 5 lat (tj. od 1991 do 1995 r.), a nie przez 10 lat.
Nie można bowiem uznać za zgodne z prawem spłaty 1% (2%) wnoszone przez

3
niektórych kredytobiorców od dnia 1 stycznia 1996 r., tj. od daty wejścia w życie
ustawy o pomocy państwa, która w art. 11 ust. 1 wprowadziła nową formułę spłaty –
tzw. iloraz – dla kredytów udzielonych na podstawie ww. rozporządzenia.
Skutki finansowe proponowanej zmiany ustawy, tj. wcześniejszej realizacji
ww. zobowiązań, obciążą budżet państwa w latach 2008 – 2016. Szacuje się, że
najwyższy wymiar zobowiązań dotyczyłby roku 2008 r., bowiem Rząd przewiduje, iż
w tym roku umorzeniu podlegałoby około 85 - 90 % kwoty zadłużenia pozostałego na
koniec 2007 r. Szacuje się, że już w 2008 r. niezbędne byłoby wydatkowanie środków
budżetowych w łącznej kwocie ok. 1.830 – 1.940 mln zł na sfinansowanie należności
banków wynikających z umorzeń zadłużenia z tytułu kredytu (570 – 610 mln zł)
i skapitalizowanych odsetek (1.260 – 1.330 mln zł).
Podkreślenia wymagają natomiast kwestie związane z odzyskaniem przez budżet
państwa od banków środków wydatkowanych w 2008 r. na przejściowe wykupienie
odsetek od kredytów, które zgodnie z projektem ustawy podlegałyby w całości
umorzeniu według stanu na koniec 2007 r. Analogicznie kredytobiorcom
przysługiwałby zwrot, także z budżetu państwa, dokonanych przez nich spłat tych
kredytów, w tym spłat zadłużenia z tytułu przejściowego wykupienia odsetek.





* * *
Nie kwestionując korzyści, jakie wynikałyby z przedmiotowej inicjatywy posłów, dla
grupy spółdzielców, należy podkreślić, że proponowane rozwiązania mogą
spowodować podział spółdzielców na tych, którzy spłacili kredyt w nominalnej
wysokości i tych, którzy staliby się beneficjentami aktualnie proponowanych
rozwiązań. Rząd negatywnie ocenia omawiany poselski projekt ustawy.

4