Poselski projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie

"2a. W przypadku osoby małoletniej lekarz może, na jej wniosek, udzielić świadczenia z zakresu
zapobiegania lub przerwania ciąży, bez zgody przedstawiciela ustawowego i sądu
opiekuńczego, jeżeli przemawia za tym dobro osoby małoletniej działającej z rozeznaniem".


Art. 13.
W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 533, z późn. zm.) wprowadza
się następujące zmiany:
1) w art. 152 w § 3 wyrazy „dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza
organizmem kobiety ciężarnej" zastępuje się wyrazami „płód osiągnął zdolność do samodzielnego
życia poza organizmem kobiety ciężarnej";
2) w art. 153 w § 2 wyrazy „dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego
życia poza organizmem kobiety ciężarnej" zastępuje się wyrazami „płód osiągnął zdolność do
samodzielnego życia poza organizmem kobiety ciężarnej";
3) w art. 156 w § 1 po wyrazach „zdolności płodzenia" dodaje się wyrazy „z wyjątkiem sterylizacji
dobrowolnej,";
4) skreśla się art. 157a.


Art. 14.
W ustawie z dnia 6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz.U. Nr 6, poz. 69, z późn. zm.)
skreśla się art. 2.


Art. 15.
W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn.
zm.) w art. 39 ust. 2 po wyrazie „leków” wstawia się przecinek i dodaje wyrazy „w tym środków
zapobiegania ciąży,”.

Art. 16.
Traci moc ustawa z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i
warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78, z późn. zm.).


Art. 17.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2012 roku.

Uzasadnienie

I. Jednym z podstawowych praw człowieka jest prawo do suwerennego i odpowiedzialnego
decydowania o tym czy, ile i kiedy chce mieć dzieci. Prawo to wynika z norm zawartych w
powszechnych prawach człowieka, chroni je także Konstytucja RP nakazując poszanowanie
prawa do godności, zachowania prywatności i ochrony rodzicielstwa, a także prawa do
wiedzy i edukacji wolnej od indoktrynacji. Te wartości konstytucyjne nie są w wystarczający
sposób chronione przez ustawodawstwo zwykłe.
II. Obowiązująca od 1993 roku ustawa o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i
warunkach dopuszczalności przerywania ciąży nie tylko nie spełniła najważniejszego –
zdaniem jej twórców – zadania jakim miało być ograniczenie liczby przerwań ciąży, ale
sposób jej realizacji przyczynił się do odebrania polskim dzieciom i młodzieży jednego z
podstawowych praw – prawa do wiedzy o sobie samym. Zamiast wiedzy o życiu seksualnym
człowieka, wiedzy niezbędnej do podjęcia odpowiedzialnego i bezpiecznego zachowania
seksualnego oraz zapobieżenia ewentualnym zagrożeniom a nawet tragediom życiowym –
młodym ludziom szkoła często przekazuje ideologiczne przekonania i opinie niewiele mające
wspólnego ze współczesną nauką. Skutki tego stanu rzeczy są zatrważające. Nieplanowane,
zbyt wczesne ciąże nastoletnich dziewcząt są powodem traumatycznych doświadczeń
podobnych do tych, jakie stały się udziałem czternastoletniej dziewczynki z Lublina. Bywają
także powodem prób samobójczych, wyrzucania dziewcząt z domów, dramatów rodzinnych.
O skali problemu wiele mówią coroczne sprawozdania kolejnych rządów z wykonywania
ustawy o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności
przerywania ciąży.
III. Projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie ma zapewnić zgodność ustawodawstwa
zwykłego z Konstytucją RP. Zamysłem projektodawców jest stworzenie nowoczesnego
systemu zapewniającego pełną realizację praw i wolności w jednej z najistotniejszych sfer
życia. Obecny stan prawny i faktyczny nie odpowiada wymogom nowoczesnego państwa
przygotowującego młodzież do podejmowania najważniejszych decyzji w życiu. Mamy do
czynienia ze złym prawem, w którym względy światopoglądowe spowodowały wzrost
niekorzystnych zjawisk społecznych, wśród których wymienić można m.in.
nieprzystosowanie dzieci i młodzieży do radzenia sobie w sytuacjach zagrożenia
przestępczością seksualną, wzrost podziemia aborcyjnego oraz wypaczenia świadomości
seksualnej obywateli i postaw wobec świadomego rodzicielstwa. Obowiązująca od 1993 r.
ustawa ogranicza rodzicom możliwości świadomego decydowania, o tym czy, kiedy i ile będą
mieli dzieci. Ustawa ta w dużym stopniu utrudnia poznanie i wykorzystywanie nowoczesnych
metod antykoncepcji. Przede wszystkim zaś kształtuje faktyczny zakaz przerywania ciąży.
Dowodzi tego liczba przeprowadzonych oficjalnie zabiegów wynosząca około pięćset
rocznie. W niektórych, biedniejszych regionach kraju nie są rejestrowane przypadki
przerwania ciąży w ramach prowadzonych legalnie procedur. Oznacza to, że podziemie
aborcyjne, w tym także usługi dokonywane przez osoby nie posiadające przygotowania
zawodowego, zdominowało ten zakres usług zdrowotnych. Zabiegi takie nie są wykonywane
w szpitalach nawet w przypadku istnienia oczywistych, zgodnych z ustawą wskazań natury
medycznej lub przesłanek wynikających z popełnienia czynu zabronionego. Stale rośnie
również liczba dzieci pozostawianych na oddziałach położniczych. Nie można dokładnie
oszacować liczby nielegalnych zabiegów przerwania ciąży. Szacunki mówią o 50-200
tysiącach takich zabiegów rocznie. Na świecie jest wykonywanych rocznie około 53
milionów zabiegów przerwania ciąży, z czego blisko połowa przeprowadzana jest nielegalnie.
Stwierdzono, że co najmniej 80 tysięcy zgonów kobiet na świecie jest wywołane błędami lub
powikłaniami nieprawidłowo prowadzonych zabiegów. Brak badań lekarskich uniemożliwia
ustalenie faktycznej liczby zgonów i przypadków zagrożenia życia spowodowanych
przerywaniem ciąży niezgodnym z zasadami sztuki lekarskiej.
IV. Zaniedbania Polski w obszarze dostępu do edukacji seksualnej i nowoczesnych metod
planowania rodziny są także pozbawieniem Polek i Polaków części należnych im praw
człowieka. Do katalogu podstawowych praw i wolności człowieka od dawna bowiem zalicza
się prawa reprodukcyjne. Prawa te zostały sprecyzowane w postanowieniach Konferencji
ONZ – w Kairze 1994 r. (Konferencja na rzecz Ludności i Rozwoju, Program Działania) i
Pekinie w 1997 (Konferencja ONZ w sprawach Kobiet, Platforma Pekińska). Opierają się one
na uznaniu:
•
Fundamentalnego prawa wszystkich par i jednostek do swobodnego i
odpowiedzialnego decydowania, ile i kiedy chcą mieć dzieci, jak również do pełnej
informacji o środkach i metodach osiągania tego celu;
•
Prawa do rzetelnej wiedzy o życiu seksualnym, opartej na naukowych podstawach,
wolnej od indoktrynacji i ideologizacji;
•
Prawa do możliwie najlepszego zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego;
•
Prawa do podejmowania decyzji w sprawach reprodukcji w sposób wolny od
dyskryminacji, przymusu i przemocy.
Obecne prawodawstwo polskie nie realizujące tych praw stało się przedmiotem wielokrotnej
krytyki gremiów międzynarodowych wyznaczających standardy przestrzegania praw
człowieka i nadzorujących ich wykonywanie.
Komitet Praw Człowieka ONZ w rekomendacjach dla Polski, przedstawionych w Uwagach
końcowych do V okresowego sprawozdania z realizacji postanowień Międzynarodowego
Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych (grudzień 2004r) zalecił Polsce, by:
„Państwo Strona powinno zapewnić dostępność środków antykoncepcyjnych oraz bezpłatny
dostęp do usług oraz metod planowania rodziny. Ministerstwo Edukacji powinno zapewnić,
by szkoły włączały do programów szkolnych dokładną i obiektywną edukację seksualną.”

Uwagi Końcowe Komitetu do spraw Eliminacji Dyskryminacji Kobiet ONZ dotyczące Polski
(2007 r.) wskazywały:
„Uprasza się Państwo Stronę, by wzmocniło działania w zakresie zapobiegania niechcianym
ciążom, w tym poprzez zapewnienie kobietom szerokiego dostępu do pełnej oferty środków
antykoncepcyjnych, które byłyby osiągalne finansowo; i poprzez zwiększanie wiedzy i
świadomości w zakresie różnych metod planowania rodziny. Komitet zaleca Państwu Stronie,
by nadało priorytetowe znaczenie sytuacji młodych ludzi i wprowadziło dostosowaną do
wieku edukację seksualną dla dziewcząt i chłopców jako część ich programu nauczania.”
Rada Europy w marcu 2008 r. - apelowała do Polski w sprawie:
„7.5. przyjęcia odpowiednich strategii z zakresu zdrowia seksualnego i prokreacyjnego
opartych na solidnych i wiarygodnych danych, w celu zapewnienia możliwie najlepszego i
najszerszego dostępu do usług antykoncepcyjnych poprzez zwiększone inwestycje budżetu
państwa w poprawę systemu zdrowotnego, usług związanych ze zdrowiem prokreacyjnym i
dostępem do informacji na ten temat;
7.6. zapewnienia kobietom i mężczyznom dostępu do środków antykoncepcyjnych po
rozsądnych kosztach, odpowiedniego dla nich rodzaju i przez nich wybranych;
7.7. wprowadzenia dla młodzieży obowiązkowej nauki o związkach i życiu seksualnym
człowieka (między innymi, w szkołach), aby zapobiec jak największej liczbie przypadków
przerywania ciąży w młodym wieku.”
Demokratyczne państwo prawne, jakim jest Rzeczypospolita nie może dłużej tych ważnych
głosów ignorować. Projektodawcy zmierzają do stworzenia regulacji czyniącej zadość tym
wymaganiom.
V. Celem projektu jest stworzenie warunków pełnej realizacji praw reprodukcyjnych i
świadomego rodzicielstwa poprzez:
• zapewnienie dzieciom i młodzieży dostępu do wiedzy w zakresie świadomego ro-
dzicielstwa, zdrowia i seksualności człowieka,
• umożliwienie dostępu do swobodnie wybranych środków antykoncepcyjnych, również
osobom znajdującym się w trudnej sytuacji ekonomicznej,
• objęcie leczenia niepłodności metodą in vitro finansowaniem ze środków publicznych,
• zapewnienie kobietom w ciąży właściwej opieki medycznej, obejmującej również badania
prenatalne oraz pomocy materialnej dla osób w trudnej sytuacji,
• stworzenie
możliwości legalnego i bezpiecznego przerwania ciąży.
Projektodawcy uznają, że proponowane przepisy służyć będą nie tylko poprawie
sytuacji demograficznej kraju, ale zapewnią również faktyczny spadek liczby zabiegów
przerywania ciąży, które obecnie są dokonywane nielegalnie, w podziemiu, z zagrożeniem
życia i zdrowia kobiet.
Art. 1 i 2 ustawy określają jej cel i zapewniają ochronę świadomego rodzicielstwa.
Projektodawcy proponują przykładową, otwartą listę działań jednostek administracji
publicznej zmierzających do uzyskania tego celu. Nowoczesne państwo nie może pomijać
milczeniem kwestii tak zasadniczych, jak zdrowie reprodukcyjne czy prawo do
samostanowienia w zakresie rozrodczości. Konieczne jest również ustalenie katalogu praw
przysługujących każdemu obywatelowi w tym zakresie. Ustawa będzie również regulowała
możliwość korzystania z uprawnień przewidywanych przez inne akty prawne przez grupy
zawodowe odpowiedzialne za zdrowie seksualne obywateli.
W art. 3 znajduje się słowniczek definiujący pojęcia: świadomego rodzicielstwa, środków
zapobiegania ciąży, świadczeniodawcy oraz medycznie wspomaganej prokreacji, zgodnie z
terminologią dokumentów międzynarodowych.
Celem art. 4 jest zapewnienie obywatelom świadczeń z zakresu świadomego rodzicielstwa na
najwyższym dostępnym poziomie. Koncepcja taka została ustalona w orzecznictwie