Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

w interesie publicznym. Jednakże katalog transakcji zawarty w art. 132 dyrektywy VAT,
przedmiotem których jest świadczenie usług (np. opieka i pomoc społeczna, opieka nad
dziećmi i młodzieżą) oraz dostawa towarów „ściśle związana” z tymi usługami jest
skierowany do podmiotów prawa publicznego (lub inne podmioty uznane za podmioty o
charakterze społecznym przez dane państwo członkowskie). Oznacza to że zwolnieniu z VAT
podlegają jedynie transakcje gdzie stroną będącą dostarczycielem takich towarów lub
świadczącą takie usługi będzie podmiot prawa publicznego (art. 132, ust. 1 pkt. g, h, i
dyrektywy VAT) a nie przedsiębiorca. Jednocześnie pozostaje zakres towarów (mieszczących
się w dyspozycji art. 43 ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT), które nie mają w ogóle związku z
usługami wymienionymi w art. 132 dyrektywy VAT, co powoduje, iż definitywnie nie mogą
być one zwolnione z podatku VAT, bowiem nie pozwala na to żaden przepis dyrektywy.
Utrzymywanie przepisów niezgodnych z regulacjami Unii Europejskiej obniża prestiż prawa.
W związku z powyższymi wadami oraz trudnościami, które powstają po stronie darczyńców
chcących wspomóc organizacje pożytku publicznego, wprowadza się zmianę w zakresie
przedmiotu regulacji.
Niniejsza ustawa uchyla obecnie obowiązujące zwolnienie przewidziane w art. art. 43 ust. 1
pkt 16 oraz ust. 12 ustawy o VAT i wprowadza nową rozszerzoną definicję
niopodatkowanych „prezentów o małej wartości”:
1. Prezenty o małej wartości, zgodnie z art. 7 ust. 3 ustawy o VAT nie podlegają
opodatkowaniu VAT – mechanizm jest z pozoru podobny do zwolnienia z VAT, jednak
nie powoduje on negatywnych skutków po stronie podatku naliczonego u przekazującego.
(wynika to z treści art. 86 ust. 8 ustawy o VAT). Oznacza to, że przekazujący nie płaci
VAT od przekazanej żywności, ale też nie koryguje podatku naliczonego poniesionego i
odliczonego przy wytworzeniu lub zakupie żywności. W wyniku takiego uregulowania:
a. znacznie polepsza się sens ekonomiczny przekazania, bowiem przekazujący nie
musi oddawać do urzędu podatku naliczonego związanego z przekazaniem,
b. ogranicza się ilość pracy administracyjnej przy przekazaniu, bowiem przekazujący
nie musi wyliczać i korygować podatku naliczonego:
bezpośrednio związanego z przekazywanymi towarami,
pośrednio związanego z przekazywanymi towarami poprzez zastosowanie
tzw. współczynnika struktury sprzedaży VAT do kosztów ogólnych
(wyliczenie to jest trudne do przeprowadzenia szczególnie dla drobnych
4 
 
podatników, którzy nie korzystają ze specjalistycznego doradztwa – małe
sklepy, piekarnie itp.)
2. Rozszerza się katalog podmiotów mogących skorzystać z tej regulacji. Oznacza to że nie
tylko producenci, ale także każdy inny podmiot (np. hurtownik, sklep lub restauracja),
który posiada żywność, może ją oddać bez negatywnych skutków VAT. Jest to o tyle
uzasadnione, że to właśnie na końcowym etapie łańcucha dostaw (tj. sklepy, restauracje,
ewentualnie sieci dystrybucyjne) marnuje się więcej żywności, a nie u producenta, który
wolumen swojej produkcji precyzyjnie uzależnia od ilości zakontraktowanych towarów.
3. Pozostałe parametry poprzedniego rozwiązania, czyli definicja żywności, choć
nieznacznie uproszczona, oraz zakres podmiotów charytatywnych, na które można będzie
przekazać żywność pozostaje bez zmian.
Niniejsza ustawa nawiązując do obecnie obowiązujących przepisów również przewiduje
obowiązki administracyjne (gromadzenie dokumentacji), których celem jest ograniczenie
skali ewentualnych nadużyć. Ze względu na to, iż katalog podmiotów uprawnionych do
przekazywania żywności bez VAT został istotnie poszerzony (nie tylko producenci)
konieczne jest rozszerzenie środków kontroli poprzez wprowadzenie wymogu:
1. zawierania umowy pomiędzy przekazującym a instytucją pożytku publicznego oraz
przez
2. doprecyzowanie dokumentacji, która powinna być prowadzona przez przekazującego
(musi ona zawierać rodzaj towaru, jego ilość oraz termin przekazania towaru na rzecz
danej organizacji pożytku publicznego).
Wprowadzana regulacja jest zgodna z prawem Unii Europejskiej, bowiem państwa
członkowskie mają prawo określać definicję „prezentów o małej wartości” (art. 16 ust. 2
dyrektywy VAT). Podkreślił to przykładowo Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w
swoim najnowszym wyroku w tym zakresie, stwierdzając, że „(…) ani brzmienie, ani
kontekst, ani cel tego przepisu nie dostarcza niezbędnych wskazówek pozwalających na
jednolite i precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia. Państwom członkowskim przysługuje
zatem pewien zakres swobodnego uznania w odniesieniu do jego wykładni, pod warunkiem
że uwzględnią one cel oraz miejsce tego przepisu w strukturze dyrektywy.” (wyrok TSUE z
dnia 30.09.2010 r., syg. C-581-08). Opisana regulacja spełnia taki warunek, ponieważ
przekazywana (nawet hurtowo) przez producenta lub sklep żywność będzie za pośrednictwem
organizacji pożytku publicznego dystrybuowana do odbiorców indywidualnych lub rodzin
przez co nabędzie charakter prezentu o małej wartości.
5 
 
Ponadto, projekt ustawy zabezpiecza interes budżetu państwa ograniczając wartość
jednostkową pomocy dla jednej osoby do 75 zł. Dobroczyńca może przekazać hurtowo
żywność organizacji pożytku publicznego (o wartości znacznie przekraczającej ten limit),
która tę żywność podzieli lub wykorzysta tak, że indywidualne jednostkowe przysporzenie
osoby potrzebującej dokonane przez dobroczyńcę (choć za pośrednictwem organizacji
pożytku publicznego) nie przekroczy kwoty mieszczącej się dotychczasowych ustawowych
ramach prezentu o małej wartości (w zależności od sposobu udokumentowania wartość ta
zawiera się w przedziale od zera do 10 zł jednorazowo lub do 100 zł rocznie).
Należy zwrócić uwagę, że w dzisiejszym stanie prawnym podatnik, np. sklep, jeśli sam
przekazuje ubogim produkty spożywcze (lub każde inne towary), to o ile ich wartość
jednostkowa nie przekracza 10 zł netto, przekazania takie również są nieopodatkowane VAT
(przy zachowaniu prawa do odliczenia podatku naliczonego). Proponowana zmiana ma na
celu ucywilizowanie i usprawnienie tego procesu w zakresie żywności poprzez włączenie w
ten schemat organizacje pożytku publicznego, ze swoją infrastrukturą, doświadczeniem i
znajomością potrzeb osób biednych.
Ustawa nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu
terytorialnego. Obecnie żywność objęta proponowaną regulacją marnuje się w magazynach
producentów, dystrybutorów, sklepów i restauracji. Jest ona więc wyjęta z obrotu i nie
przynosi dochodu budżetowi państwa (nawet jeśli jest przekazywana do firm utylizujących).
Wprowadzenie proponowanej regulacji nie obciąży budżetu państwa, a jedynie spowoduje
zmniejszenie skali niedożywienia (poprzez zmniejszenie marnowanej żywności), co może
przyczynić się do obniżenia kosztów działania niektórych jednostek utrzymywanych ze
środków publicznych (np. szkoły i ośrodki pomocy społecznej prowadzące stołówki itp.).
Projekt ustawy niesie ze sobą pozytywne skutki prawne i społeczno-gospodarcze i jest
zgodny z prawem Unii Europejskiej.

6 
 
Warszawa, 29 kwietnia 2011 r.

BAS-WAPEiM-991/11


Pan Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna o zgodności poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o
podatku od towarów i usług (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Beata
Szydło) z prawem Unii Europejskiej


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 r. – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2009 r. Nr 5, poz. 47, ze zm.)
sporządza się następującą opinię:


I.
Przedmiot projektu ustawy
Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od
towarów i usług (Dz. U. z 2004 r. Nr 54, poz. 535, ze zm.) zakłada uchylenie
regulacji dotyczącej zwolnienia z podatku od towarów i usług dostawy towarów,
której przedmiotem są produkty spożywcze (z wyjątkiem napojów
alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2 % oraz napojów
alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w
których zawartość alkoholu przekracza 0,5 %), jeżeli są one przekazywane na
rzecz organizacji pożytku publicznego, w rozumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia
2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z przeznaczeniem
na cele działalności charytatywnej prowadzonej przez te organizacje. W zamian
proponuje się rozszerzenie definicji prezentów o małej wartości, które są
wyłączone z pojęcia dostawy towarów, a tym samym – nie są opodatkowane
podatkiem od towarów i usług.
Proponuje się, by pojęcie prezentów o małej wartości dotyczyło także
produktów spożywczych (z wyjątkiem napojów alkoholowych, o zawartości
alkoholu powyżej 0,5%), jeżeli byłyby przekazywane przez podatnika na rzecz
osoby potrzebującej za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego. Aby
przekazanie produktów spożywczych mogło zostać uznane za przekazanie
prezentów o małej wartości musiałyby zostać spełnione łącznie jeszcze cztery
warunki:

2
• podatnik i organizacja pożytku publicznego musieliby zawrzeć umowę
określającą warunki i sposób przekazywania produktów spożywczych tej
organizacji oraz sposób przekazywania lub wykorzystywania produktów
przez tę organizację na rzecz osób potrzebujących,
• umowa zobowiązywałaby organizację pożytku publicznego do
przekazania lub wykorzystania produktów spożywczych wyłącznie w
ramach działalności charytatywnej na rzecz osób potrzebujących pomocy
żywnościowej,
• umowa zobowiązywałaby organizacje pożytku publicznego do
dysponowania otrzymanymi produktami spożywczymi tak, aby
jednostkowa wartość produktów spożywczych przekazywanych lub
wykorzystywanych na rzecz jednej osoby nie przekraczała 75 zł.,
• podatnik prowadziłby dokumentację potwierdzającą rodzaj towaru, jego
wartość, ilość oraz termin przekazania na rzecz organizacji pożytku
publicznego.
Ustawa ma wejść w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po
miesiącu ogłoszenia.


II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
ustawy

Podatek od towarów i usług należy, zgodnie z art. 113 Traktatu o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej, do podatków zharmonizowanych. Przepis
ten upoważnia Radę do uchwalania przepisów dotyczących harmonizacji
ustawodawstw odnoszących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych
podatków pośrednich w zakresie, w jakim harmonizacja jest niezbędna do
zapewnienia ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego. Na
przywołanej podstawie prawnej wydana została m.in. dyrektywa 2006/112/WE
Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od
wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347 z 11.12.2006 r., s. 1, ze zm.).


III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepis art. 16 zdanie drugie dyrektywy 2006/112/UE stanowi, że za
odpłatną dostawę towarów nie uznaje się wykorzystania, do celów działalności
przedsiębiorstwa podatnika, towarów stanowiących prezenty o niskiej wartości i
próbek.
Pojęcie towarów o niskiej wartości nie jest zdefiniowane w prawie Unii
Europejskiej. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości (zob. wyrok
z dnia 30 września 2010 r. w sprawie C-581/08 EMI Group Ltd przeciwko The
Commissioners for Her Majesty’s Revenue and Customepis art. 16

1 Wyrok dotyczył art. 5 ust. 6 zdanie drugie szóstej dyrektywy Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r.
w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych –
wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku (Dz.U. L 145, s. 1; dz.