Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz ustawy o lasach

Art. 13. Do spraw wszcz tych przed dniem wej cia w ycie niniejszej ustawy,
a niezako czonych decyzj ostateczn stosuje si przepisy dotychczasowe.

Art. 14. Do robót budowlanych polegaj cych na przebudowie obiektów
budowlanych i urz dze technicznych na obszarach parków narodowych i rezerwatów
przyrody rozpocz tych i niezako czonych przed dniem wej cia w ycie niniejszej
ustawy nie stosuje si art. 15 ust. 1 pkt 1 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu
nadanym niniejsz ustaw .

Art. 15. Do spraw cywilnych wszcz tych przed dniem wej cia w ycie
niniejszej ustawy, a niezako czonych prawomocnym orzeczeniem, zast pstwo
procesowe parków narodowych pe ni Prokuratoria Generalna Skarbu Pa stwa.

Art. 16. Ustawa wchodzi w ycie z dniem 1 stycznia 2012 r.



1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2009 r. Nr 157,
poz. 1241 i Nr 215, poz. 1664, z 2010 r. Nr 76, poz. 489 i Nr 119, poz. 804 oraz z 2011 r. Nr 34,
poz. 170 i Nr 94, poz. 549.
2) Zmiany niniejszej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 28, poz. 146, Nr 96, poz. 620,
Nr 123, poz. 835, Nr 152, poz. 1020, Nr 238, poz. 1578 i Nr 257, poz. 1726.
3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107,
poz. 1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99,
poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r.
Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679,
z 2003 r. Nr 166, poz. 1608 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120,
poz. 1252 i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167,
poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615,
z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672,
z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz. 1460 i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6,
poz. 33, Nr 56, poz. 458, Nr 58, poz. 485, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157,
poz. 1241 i Nr 219, poz. 1704 oraz z 2010 r. Nr 105, poz. 655, Nr 135, poz. 912, Nr 224, poz. 1459,
Nr 249, poz. 1655, Nr 254, poz. 1700 i Nr 128, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 36, poz. 181, Nr 63,
poz. 322 i Nr 80, poz. 432.
4) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 111,
poz. 708, Nr 138, poz. 865, Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1227, Nr 223, poz. 1464
i Nr 227, poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 20, poz. 106, Nr 79, poz. 666, Nr 130, poz. 1070
i Nr 215, poz. 1664, z 2010 r. Nr 21, poz. 104, Nr 28, poz. 145, Nr 40, poz. 227, Nr 76, poz. 489,
Nr 119, poz. 804, Nr 152, poz. 1018 i 1019, Nr 182, poz. 1228, Nr 229, poz. 1498 i Nr 249, poz. 1657
oraz z 2011 r. Nr 32, poz. 159, Nr 63, poz. 322, Nr 94, poz. 551 i Nr 99, poz. 569.
5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2010 r. Nr 106, poz. 675,
Nr 143, poz. 963, Nr 155, poz. 1043 i Nr 197, poz. 1307 oraz z 2011 r. Nr 64, poz. 341 i Nr 106,
poz. 622.
6) Zmiany wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. Nr 156, poz. 775, z 1997 r. Nr 106, poz. 673,
Nr 115, poz. 741, Nr 141, poz. 943, z 1998 r. Nr 155, poz. 1014, z 2000 r. Nr 48, poz. 550, z 2001 r.
Nr 4, poz. 26, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 240, poz. 2055, z 2004 r. Nr 123, poz. 1291, Nr 99,
poz. 1001, Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 183, poz. 1538, Nr 169, poz. 1417, z 2006 r. Nr 107,
poz. 721, z 2009 r. Nr 157, poz. 1241 i Nr 206, poz. 1590, z 2010 r. Nr 229, poz. 1496 oraz z 2011 r.
Nr 34, poz. 171.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509,
z 2002 r. Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188, Nr 170,
poz. 1660, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682, Nr 181, poz. 1524,
z 2008 r. Nr 229, poz. 1539, z 2009 r. Nr 195, poz. 1501 i Nr 216, poz. 1676, z 2010 r. Nr 40, poz. 230,
Nr 167, poz. 1131, Nr 254, poz. 1700 i Nr 182, poz. 1228 oraz z 2011 r. Nr 6, poz. 18, Nr 34, poz. 173
i Nr 106, poz. 622.
8) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zosta y og oszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 102,
poz. 1118, z 2004 r. Nr 141, poz. 1492, z 2005 r. Nr 157, poz. 1315 i Nr 184, poz. 1539.
UZASADNIENIE

W zwi zku z wej ciem w ycie ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych
(Dz. U. Nr 157, poz. 1240, z pó n. zm.) oraz ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy
wprowadzaj ce ustaw o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1241, z pó n. zm.),
z mocy której dokonano likwidacji gospodarstw pomocniczych funkcjonuj cych przy
pa stwowych jednostkach bud etowych – parkach narodowych, zaistnia a konieczno
przygotowania przepisów, które regulowa yby zmian formy prawno-organizacyjnej parków
narodowych.
Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych nie przewiduje mo liwo ci
wykonywania zada pa stwowych jednostek bud etowych – parków narodowych przez
funkcjonuj ce przy nich gospodarstwa pomocnicze, ani nie przyznaje im prawa gromadzenia
rodków finansowych na rachunku dochodów w asnych.
Ponadto przekszta cenie parków narodowych, b d cych jednostkami bud etowymi,
a po rednio (z uwagi na wcze niejsz likwidacj gospodarstw pomocniczych) tak e
istniej cych przy nich gospodarstw pomocniczych, w pa stwowe osoby prawne umo liwi
zatrzymanie dotychczasowych przychodów i etatów przekszta canej jednostki.
Zgodnie z art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych do
sektora finansów publicznych nale m.in. pa stwowe osoby prawne tworzone na podstawie
odr bnych ustaw. Wybór pa stwowej osoby prawnej jako nowej formy organizacyjno-
-prawnej parków narodowych, zapewni mo liwo sprawnego funkcjonowania parków
narodowych i wykonywania zada ustawowych. Mo liwe b dzie przy tym szczegó owe
uregulowanie zasad ich gospodarki finansowej. Dzi ki przekszta ceniu parków narodowych
w pa stwowe osoby prawne mo liwe b dzie zatrzymanie przez nie uzyskiwanych
przychodów i ich przeznaczanie na cele ochrony przyrody oraz warto ci kulturowych regionu.
Jednocze nie podkre li nale y, e wybór instytucji gospodarki bud etowej jako formy
organizacyjno-prawnej wi za by si z konieczno ci zlecania parkom narodowym zada ,
bowiem zgodnie z art. 23 ustawy o finansach publicznych, jednostka ta tworzona jest w celu
realizacji zada publicznych i odp atnie wykonuje wyodr bnione zadania. W zwi zku ze
zlecaniem zada trzeba by oby dodatkowo utworzy jednostk , która zajmowa aby si
zlecaniem tych zada i rozliczaniem ich wykonania, co zdecydowanie wp yn oby na
zwi kszenie kosztów wej cia w ycie regulacji.
Warto podkre li , e wraz ze zmian formy organizacyjno-prawnej nie zmieni si zakres
zada parków narodowych. Istot projektu ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz
o zmianie niektórych innych ustaw jest zapewnienie w a ciwego funkcjonowania
i finansowania dzia alno ci parków narodowych.
Obecnie w Polsce funkcjonuj 23 pa stwowe jednostki bud etowe – parki narodowe.
Oprócz podstawowej funkcji, jak jest ochrona przyrody, parki narodowe realizuj tak e
zadania w zakresie edukacji ekologicznej i nauki, a tak e udost pniania zasobów
przyrodniczych i kulturowych znajduj cych si na ich obszarze. Skuteczna realizacja zada
parków narodowych oddzia uje na rozwój gospodarczy regionów, w wielu przypadkach
stanowi c o atrakcyjno ci turystycznej tych obszarów. Wykonywanie wy ej wymienionych
zada , w sposób umo liwiaj cy utrzymanie zasobów przyrodniczych zgodnie z wymaganiami
okre lonymi w przepisach o ochronie przyrody, wymaga znacznych nak adów finansowych.
Roczny koszt funkcjonowania pa stwowych jednostek bud etowych – parków narodowych
(dane za 2011 r.) to ok. 200 mln z , z czego z bud etu pa stwa przeznacza si ok. 137 mln z .
Powy sze rodki s rodkami przyznanymi parkom narodowym w ramach limitu na 2011 r.
dla pa stwowych jednostek bud etowych (ok. 84 mln z ) oraz rodkami, o które wyst puje
resort w ramach rezerwy bud etowej (ok. 53 mln z ), tworzonej na podstawie art. 94 ustawy
z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzaj ce ustaw o finansach publicznych. Kwota
przyznawana w ramach limitu dla pa stwowych jednostek bud etowych pozwala jedynie na
finansowanie wynagrodze dla pracowników parków narodowych, z wy czeniem
pracowników przej tych w 2011 r. z gospodarstw pomocniczych po ich likwidacji. Dzia ania
z zakresu ochrony przyrody, w tym zadania zwi zane z udost pnianiem obszarów parków
narodowych oraz finansowaniem wynagrodze pracowników przej tych z gospodarstw
pomocniczych, s finansowane ze rodków w ramach rezerwy celowej, o której mowa
powy ej (ok. 53 mln z ), oraz z innych róde (np. rodki z Narodowego Funduszu Ochrony
rodowiska i Gospodarki Wodnej, wojewódzkich funduszy ochrony rodowiska i gospodarki
wodnej w cznej kwocie ok. 35 mln z ). Nale y równie wskaza , e w 2011 r. przewiduje
si wykorzystanie rodków zagranicznych w kwocie ok. 28 mln z .
Zasadne jest, aby parki narodowe, oprócz otrzymywanych dotacji bud etowych, mog y
zatrzymywa przychody uzyskane w wyniku prowadzenia w asnej dzia alno ci i przeznacza
je na pokrywanie kosztów zwi zanych z realizacj zada okre lonych w przepisach
o ochronie przyrody. Proponowane przekszta cenie formy organizacyjno-prawnej parków
narodowych w pa stwowe osoby prawne zapewni mo liwo osi gania przychodów
2
z ró nych róde , co przyczyni si do zwi kszenia rodków finansowych przeznaczonych na
ochron przyrody na obszarze parków narodowych, oraz b dzie skutkowa brakiem
konieczno ci nadmiernego zwi kszenia kwoty dotacji otrzymywanych z bud etu pa stwa.
Jednocze nie, z uwagi na ograniczon mo liwo uzyskiwania przychodów (ograniczenia
zwi zane z konieczno ci zapewnienia ochrony przyrody), niezb dne jest, aby parki
narodowe nadal otrzymywa y dotacje z bud etu pa stwa na realizacj zada w zakresie
ochrony przyrody.
W zwi zku z powy szym uznano, i niewystarczaj ce s regulacje zawarte w art. 63
ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. – Przepisy wprowadzaj ce ustaw o finansach publicznych,
zgodnie z którymi w miejsce likwidowanych gospodarstw pomocniczych proponuje si
utworzenie instytucji gospodarki bud etowej.

Proponowana w art. 1 pkt 1 projektu ustawy zmiana definicji „udost pniania” wynika
z konieczno ci jej dostosowania do rzeczywistych potrzeb i dzia a prowadzonych w parkach
narodowych i rezerwatach przyrody. W wietle obowi zuj cej definicji mo liwe jest
udost pnianie obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody równie w celach
zarobkowych. Nie wskazuje si jednak celów tego zarobkowego udost pniania, dlatego
w nowej definicji okre lono, e udost pnianie w celach zarobkowych mo e by realizowane
w zakresie s u cym ochronie przyrody (np. udost pnianie do celów wykonywania
dzia alno ci przewodnickiej). Dodatkowo definicj uzupe niono o mo liwo udost pniania
obszaru parku narodowego i rezerwatu przyrody w celu filmowania i fotografowania.
Udost pnianie obszaru parku narodowego lub rezerwatu przyrody mo e jednak nast powa
wy cznie w przypadku, je eli nie stanowi zagro enia dla przyrody parku narodowego lub
rezerwatu przyrody, co wynika z proponowanego w art. 1 pkt 7 projektu ustawy brzmienia
art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U.

z 2009 r. Nr 151, poz. 1220, z pó n. zm.), zwanej dalej „ustaw ”.

Uchylenie w art. 8 ustawy ust. 3 i 4 jest konsekwencj przekszta cenia parków
narodowych w pa stwowe osoby prawne.
W dodawanych w art. 1 pkt 3 projektu ustawy art. 8a – 8h s zawarte przepisy
dotycz ce zasad funkcjonowania parków narodowych.
W art. 8a wskazano, e parki narodowe s pa stwowymi osobami prawnymi,
w rozumieniu art. 9 pkt 14 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
Dodatkowo, w art. 8b okre lono zadania pa stwowych osób prawnych, uwzgl dniaj ce
zagadnienia zwi zane z ochron przyrody. Wskazano tak e, e parki narodowe b d mog y
3