Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz ustawy o lasach

ochronnych, jednak wymaga to uzyskania rodków finansowych, m.in. z programów
rolno rodowiskowych.
Ustawa z dnia 3 pa dziernika 2008 r. o udost pnianiu informacji o rodowisku i jego
ochronie, udziale spo ecze stwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddzia ywania na
rodowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227, z pó n. zm.) wprowadzi a mo liwo pobierania op at
za udost pnienie informacji o rodowisku. Tym samym nie ma przeciwwskaza do
umieszczenia wp ywów z tego tytu u w katalogu przychodów parku narodowego, zw aszcza,
e nie mo na wykluczy zaistnienia ww. przychodów.
Dodatkowo wskazano, e przychodami parków narodowych mog by dobrowolne
wp aty, spadki, zapisy, darowizny pieni ne,
wiadczenia rzeczowe, dotycz ce
np. mo liwo ci przekazania na rzecz parku narodowego przez organizacje spo eczne
sadzonek drzew wraz z ich posadzeniem. wiadczenia rzeczowe b d ujmowane
w dokumentach zgodnie z obowi zuj cymi przepisami ustawy o rachunkowo ci, a z tytu u
ich uzyskania b dzie odprowadzany podatek stosownie do przepisów w a ciwych aktów
prawnych. Ponadto przychodami parków narodowych mog by wp ywy z przedsi wzi
organizowanych na rzecz ochrony przyrody, jak równie rodki pochodz ce z bud etu Unii
Europejskiej oraz rodki pochodz ce ze róde zagranicznych niepodlegaj ce zwrotowi, inne
ni rodki Unii Europejskiej. Dzi ki wprowadzeniu tych przepisów mo liwe b dzie
korzystanie przez parki narodowe ze rodków zagranicznych, które pozwalaj na realizacj
wielu projektów s u cych ochronie przyrody. Z uwagi na fakt, e nie mo na wykluczy
przekazywania parkom narodowym dotacji przez jednostki samorz du terytorialnego, zosta y
one równie wskazane w katalogu przychodów, które mog by uzyskiwane przez parki
narodowe.
rodki finansowe pochodz ce z dotacji bud etowej, dotacji oraz po yczek
Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej oraz wojewódzkich
funduszy ochrony rodowiska i gospodarki wodnej, z uwagi na fakt, e mog zosta uznane
za pomoc publiczn , nie b d przeznaczane na dzia alno komercyjn , tylko na prowadzenie
dzia alno ci podstawowej zwi zanej z ochron warto ci przyrodniczych lub kulturowych
parku narodowego. Dzia ania zwi zane z ochron warto ci przyrodniczych i kulturowych
parku narodowego s okre lane w zadaniach ochronnych lub planie ochrony dla parku
narodowego, ustanawianych przez ministra w a ciwego do spraw rodowiska.
W zmienianym art. 9 wskazano ministra w a ciwego do spraw rodowiska jako organ
sprawuj cy nadzór nad pa stwowymi osobami prawnymi parkami narodowymi, jak równie
okre lono zakres nadzoru. Wskazane czynno ci w ramach nadzoru zosta y wymienione
9
przyk adowo. Minister w a ciwy do spraw rodowiska w ramach realizowanego nadzoru nad
parkami narodowymi b dzie posiada uprawnienia do kontroli ca okszta tu funkcjonowania
parków narodowych. Organ ten zosta równie zobowi zany do sporz dzania sprawozda
zbiorczych z dzia alno ci parków narodowych, na podstawie sprawozda przedstawianych
przez te jednostki.
Proponowana zmiana art. 10 ust. 1 ustawy jest spowodowana zmian zasad w adania
nieruchomo ciami Skarbu Pa stwa przez parki narodowe. Projekt ustawy przewiduje, e
nieruchomo ci Skarbu Pa stwa zostan oddane w trwa y zarz d urz du obs uguj cego
ministra w a ciwego do spraw rodowiska i oddane parkom przez ten urz d w u yczenie.
Zgodnie z nowym brzmieniem przepisu, Rada Ministrów, w rozporz dzeniu w tej sprawie,
okre li przebieg granic parku narodowego, jego otulin oraz nieruchomo ci Skarbu Pa stwa,
nieprzechodz ce w trwa y zarz d ministra w a ciwego do spraw rodowiska. W przypadku
gdy nieruchomo ci Skarbu Pa stwa zostan wy czone z granic parku wskutek jego
likwidacji lub zmiany granic, trwa y zarz d wygasa z dniem wej cia w ycie rozporz dzenia
Rady Ministrów w sprawie parku narodowego, a nieruchomo ci s przekazywane
protokolarnie ministrowi w a ciwemu do spraw Skarbu Pa stwa.
Zmiana ust. 3 w art. 10 ustawy jest spowodowana zmian formy w adania przez parki
narodowe nieruchomo ciami. Jednocze nie zaproponowano regulacj , zgodnie z któr
z dniem wej cia w ycie rozporz dzenia Rady Ministrów okre laj cego granice parku,
nieruchomo ci Skarbu Pa stwa po o one w granicach parku i s u ce realizacji jego celów,
minister w a ciwy do spraw Skarbu Pa stwa oddaje w trwa y zarz d urz du obs uguj cego
ministra w a ciwego do spraw rodowiska, na zasadach okre lonych w ustawie o gospodarce
nieruchomo ciami. W przypadku parków narodowych wy czono stosowanie przepisu art. 51
przywo anej ustawy, który odnosi si do wyposa ania pa stwowych osób prawnych.
W dodawanych ust. 3a – 3n, okre lono zasady oddawania w u yczenie dyrektorowi parku
narodowego nieruchomo ci Skarbu Pa stwa po o onych w granicach parku narodowego
i s u cych realizacji jego celów, jak równie zasady powierzania przez dyrektorów parków
narodowych tych nieruchomo ci innym podmiotom do korzystania.
Minister w a ciwy do spraw rodowiska zosta zobowi zany do z o enia wniosków
o wpis do ksi g wieczystych trwa ego zarz du ustanowionego na rzecz urz du obs uguj cego
ministra, w terminie 24 miesi cy od dnia uprawomocnienia si decyzji o jego ustanowieniu.
Wpisy do ksi g wieczystych i ich zak adanie oraz wpisy w ewidencji gruntów i budynków s
wolne od op at. Powy sze, zwa ywszy na cel istnienia parku narodowego, jest w pe ni
uzasadnione. Nieruchomo ci, o których mowa powy ej, urz d obs uguj cy ministra
10
w a ciwego do spraw rodowiska oddaje w u yczenie parkowi narodowemu w drodze umowy
zawieranej mi dzy ministrem w a ciwym do spraw rodowiska a dyrektorem parku. Projekt
zawiera tak e przyk adowe wskazanie elementów, które powinna zawiera powy sza umowa.
Z uwagi na mo liwo odmiennego sposobu prowadzenia koniecznych zabiegów ochronnych
na poszczególnych nieruchomo ciach nie wydaje si zasadne zamykanie tego katalogu.
Zastrze ono równie , e nieruchomo ci oddane w u yczenie parkom narodowym nie mog
by zbywane. Ponadto park narodowy b dzie zobligowany do uzyskania zgody ministra
w a ciwego do spraw rodowiska na dokonanie czynno ci przekraczaj cych czynno ci
zwyk ego zarz du, której przedmiotem jest u yczona nieruchomo , w szczególno ci na jej
powierzenie innym podmiotom do korzystania na okres d u szy ni 5 lat. Jednocze nie,
w przypadku gdy po umowie zawartej na czas oznaczony strony zawieraj kolejne umowy,
których przedmiotem jest ta sama nieruchomo , konieczne jest uzyskanie zgody organu
nadzoruj cego, w tym przypadku ministra w a ciwego do spraw rodowiska. Okre lenie
powy szych warunków pozwoli na prowadzenie nadzoru ministra w a ciwego do spraw
rodowiska nad gospodarowaniem nieruchomo ciami przez parki narodowe, w szczególno ci
nad zawieraniem umów, które mog by ma o korzystne z punktu widzenia ochrony przyrody
w parku narodowym. Nale y jednak zauwa y , e w przypadku zawierania umów dzier awy,
najmu albo u yczenia na czas d u szy ni 5 lat dyrektorzy parków narodowych s obowi zani
uzyskiwa zgod ministra w a ciwego do spraw rodowiska. Dodatkowo, wprowadzono
regulacj dotycz c zawarto ci wniosku o wyra enie zgody na dokonanie czynno ci prawnej,
jak równie wskazano podmiot wyst puj cy z wnioskiem, którym jest park narodowy.
Czynno prawna dokonana bez uzyskania wymaganej zgody ministra w a ciwego do spraw
rodowiska jest niewa na. Informacje o wyra eniu zgody na dan czynno prawn b d
publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej na stronach podmiotowych parku
narodowego oraz urz du obs uguj cego ministra w a ciwego do spraw rodowiska. Ponadto
o wyra eniu zgody na dokonanie przez park narodowy czynno ci prawnej minister w a ciwy
do spraw rodowiska b dzie niezw ocznie informowa ministra w a ciwego do spraw Skarbu
Pa stwa.
Przewidywane regulacje dzi ki zapewnieniu skutecznego i wnikliwego nadzoru nad
mieniem w pe ni zabezpieczaj interes Skarbu Pa stwa.
Zmiana brzmienia art. 10 ust. 5 jest konsekwencj przyj tej w projekcie ustawy formy
organizacyjno-prawnej parków narodowych.
W dodawanych ust. 5a – 5i w art. 10 ustawy uregulowano kwestie zwi zane
z wykonywaniem przez dyrektora parku narodowego prawa pierwokupu nieruchomo ci
11
po o onych w granicach parku narodowego na rzecz Skarbu Pa stwa. W ust. 5e wskazano, i
prawo pierwokupu wykonuje si po cenie ustalonej mi dzy stronami w umowie sprzeda y.
Jednocze nie w ust. 5h okre lono,
e w przypadku wygaszenia trwa ego zarz du
nieruchomo ci po o onej na terenie parku narodowego na rzecz jednostki organizacyjnej,
której dana nieruchomo jest zb dna, stosuje si przepisy o oddaniu nieruchomo ci w trwa y
zarz d ministra w a ciwego do spraw rodowiska i oddaniu w u yczenie dyrektorowi parku
narodowego. W zwi zku z tym, e zarówno park narodowy, jak i minister w a ciwy do spraw
rodowiska nie posiada praw w a cicielskich do nieruchomo ci, koszty pierwokupu winny
by ponoszone przez bud et pa stwa.
W dodawanym ust. 5h w art. 10 ustawy proponuje si wprowadzenie przepisu,
zgodnie z którym nieruchomo ci b d ce w asno ci Skarbu Pa stwa zb dne
dotychczasowemu zarz dcy, w przypadku wyga ni cia trwa ego zarz du sprawowanego
przez inne jednostki organizacyjne, zostaj oddane przez ministra w a ciwego do spraw
Skarbu Pa stwa w trwa y zarz d urz du obs uguj cego ministra w a ciwego do spraw
rodowiska. W wietle obowi zuj cych przepisów ustawy, parkowi narodowemu przys uguje
prawo pierwokupu nieruchomo ci b d cych w asno ci osób fizycznych. Ustawa nie reguluje
natomiast zagadnie zwi zanych z nieruchomo ciami Skarbu Pa stwa znajduj cymi si
w granicach parków narodowych, w stosunku do których wygasa trwa y zarz d ustanowiony
na rzecz innych jednostek organizacyjnych, je eli nieruchomo ci te sta y si zb dne tym
podmiotom do wykonywania ich dzia alno ci. W zwi zku z faktem, e w rozporz dzeniu
Rady Ministrów wskazuje si grunty Skarbu Pa stwa, które nie przechodz w trwa y zarz d
parku narodowego (po zmianie w trwa y zarz d urz du obs uguj cego ministra w a ciwego
do spraw rodowiska), pojawiaj si interpretacje, e jest to stan trwa y i nie ma mo liwo ci
przekazania tych gruntów w parkom narodowym. Zwa ywszy, e parki narodowe tworzone
s w celu ochrony szczególnie cennej przyrody, zasadne jest, aby nieruchomo ci b d ce
w asno ci Skarbu Pa stwa zlokalizowane w granicach parku narodowego, zb dne dla
dotychczasowego zarz dcy, by y przekazywane w trwa y zarz d ministra w a ciwego do
spraw rodowiska, a nast pnie oddawane w u yczenie pa stwowej osoby prawnej parku
narodowego. Dzi ki temu b d one mog y s u y celom parku narodowego, a ponadto
uniknie si tworzenia enklaw w asno ci innych podmiotów w granicach parku, co przyczyni
si do zapewnienia w a ciwej ochrony przyrody na tym obszarze. Proponuje si równie , aby
z uwagi na cel istnienia parków narodowych (ochrona przyrody, która jest konstytucyjnym
obowi zkiem pa stwa), oddanie nieruchomo ci w trwa y zarz d podlega o zwolnieniu
12
z podatków i op at zwi zanych z tym dzia aniem, w tym z op at za wpisy do ksi g
wieczystych.
W przypadku nieruchomo ci stanowi cych w asno parku narodowego lub
w stosunku do których parkowi narodowemu przys uguje prawo u ytkowania wieczystego,
stosuje si przepisy art. 5a – 5c ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o zasadach wykonywania
uprawnie przys uguj cych Skarbowi Pa stwa. Projekt przewiduje jednak odst pstwa od
ogólnych zasad tej ustawy, gdy wskazano, e przy wydawaniu rozstrzygni cia w zakresie
wyra enia zgody na dokonanie przez park narodowy czynno ci prawnej w zakresie
rozporz dzenia sk adnikami aktywów trwa ych, w rozumieniu ustawy o gospodarce
nieruchomo ciami, oprócz kryterium warto ci sk adnika bierze si równie pod uwag wp yw
sposobu rozporz dzenia na przyrod parku narodowego oraz jej zgodno z celami parku.
Ponadto do wniosku dyrektora parku o wyra enie zgody do cza si informacj o ww.
aspektach, jak równie wniosek podlega zaopiniowaniu przez ministra w a ciwego do spraw
rodowiska. Zastrze ono tak e, e zbycie nieruchomo ci stanowi cych w asno parku
narodowego lub w stosunku do których parkowi narodowemu przys uguje prawo
u ytkowania wieczystego po o onych wewn trz granic parku narodowego mo e mie miejsce
wy cznie w przypadku bezpowrotnej utraty warto ci przyrodniczych lub kulturowych i braku
przydatno ci nieruchomo ci do realizacji celów parku narodowego.
W odniesieniu do umów dotycz cych rozporz dzania nieruchomo ciami przez parki
narodowe, postanowiono, e generalnie b d one zawierane w drodze przetargu, co wp ynie
na transparentno dzia ania i umo liwi jego kontrol , jak równie mo e przyczyni si do
uzyskania wy szych przychodów z tytu u rozporz dzenia nieruchomo ciami. Jednocze nie, w
projekcie wskazano przypadki, w których rozporz dzenie nieruchomo ciami, ze wskazanych
poni ej przyczyn, nast puje w drodze bezprzetargowej.
1. Umowa jest zawierana z pa stwow jednostk bud etow . Wyj tek ten jest
konsekwencj uwagi do projektu ustawy, wniesionej przez Szefa Kancelarii Prezesa
Rady Ministrów, który wskaza , e pa stwowe jednostki bud etowe nie dzia aj na
zasadach komercyjnych, w zwi zku z czym nie b d mog y konkurowa
z podmiotami prywatnymi zainteresowanymi nieruchomo ci .
2. Zbycie nieruchomo ci nast puje w drodze zamiany. Powy sze czynno ci s
dokonywane pomi dzy dwoma ci le okre lonymi podmiotami, dlatego nie jest
mo liwe ich dokonywanie w drodze przetargu. Zamiany maj miejsce w wielu
parkach narodowych (szczególnie Kampinoski Park Narodowy), umo liwiaj c,
w zwi zku z brakiem rodków finansowych na prowadzenie wykupów gruntów
13