Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy oraz ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych

art. 2 ust. 1, postępowania upadłościowego, o którym mowa w art. 2 lit. a lub lit. c tego
rozporządzenia, oraz powoła zarządcę.

2. Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 2 projektu dotyczące art. 9a, art. 9b ust. 1 i 2
oraz art. 24 ust. 1 ustawy o ochronie roszczeń

Zmiany w art. 9a, art. 9b oraz art. 24 ust. 1 mają charakter porządkowy. W art. 9a, art. 9b
oraz art. 24 ust. 1 wyrazy „Fundusz Gwarantowanych wiadczeń Pracowniczych” proponuje
się zastąpić wyrazem „Fundusz”.

3. Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 3 projektu dotyczące art. 15 ust. 1 i 2 ustawy
o ochronie roszczeń
W zaproponowanym brzmieniu art. 15 ust. 1 i 2 określony termin 1 miesiąca dotyczy
nie tylko sporządzania zbiorczego wykazu, ale również składania wykazu kierownikowi Biura
Terenowego Funduszu.

4. Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 4 projektu dotyczące art. 17 ust. 1 pkt 2
ustawy o ochronie roszczeń

Zmiana art. 17 ust. 1 pkt 2 polegająca na uregulowaniu wypłaty świadczeń z Funduszu
w przypadku ogłoszenia upadłości podmiotu polskiego, znajdującego się na terenie RP,
którego upadłość została ogłoszona przez sąd państwa członkowskiego UE, z wyłączeniem
Danii, jest konsekwencją zmiany zaproponowanej w art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy o ochronie
roszczeń.

5. Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 5 projektu dotyczące art. 22a ustawy
o ochronie roszczeń

W związku z tym, że w art. 22a nastąpiła oczywista pomyłka traktowana jako błąd
językowy przez użycie niewłaściwego słowa „wpłat” proponuje się zastąpienie wyrazu
„wpłat” wyrazem „wypłat”, który będzie oddawał właściwą treść przepisu.

6. Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 6 projektu dotyczące art. 23 ust. 3, 3a, 4 i 6
ustawy o ochronie roszczeń
5

 

− w art. 23 ust. 3 proponuje się wprowadzić rozwiązania skierowane do osób fizycznych
albo przedsiębiorców, którzy trwale zaprzestali działalności gospodarczej – przy założeniu, że
rozwiązania skierowane do tych podmiotów nie stanowią pomocy publicznej.

W projekcie proponuje się zastąpienie wyrazów: „wypłaconych świadczeń i naliczonych,
a niespłaconych odsetek od nieterminowych płatności” wyrazem: „należności”. Zamiana ta
stworzy możliwość objęcia umorzeniem także zasądzonych kosztów zastępstwa procesowego
czy kosztów postępowania.
Dotychczasowa regulacja zawarta w art. 23 ust. 3 nie przewiduje możliwości umorzenia,
a jedynie odstąpienie od dochodzenia zwrotu należności, gdy Fundusz dochodzi zwrotu lub
prowadzi postępowanie egzekucyjne w stosunku do osób fizycznych lub pracodawców,
którzy trwale zaprzestali prowadzenia działalności gospodarczej z uwagi na pozostawanie
w stanie likwidacji lub upadłości. Oprócz dotychczas obowiązujących instytucji dotyczących
możliwości określenia warunków zwrotu wypłaconych świadczeń, odstąpienia w całości lub
w części od dochodzenia zwrotu wypłaconych i naliczonych, a niespłaconych odsetek od
nieterminowych płatności proponuje się wprowadzenie dodatkowej instytucji, jaką jest
„umorzenie należności w całości lub w części”. W ustawie o ochronie roszczeń mamy do
czynienia z dwoma instytucjami prawnymi, tj. umorzeniem lub odstąpieniem od dochodzenia
zwrotu. Są to różne instytucje prawne, a mianowicie:
– z umorzeniem mamy do czynienia, gdy Fundusz posiada tytuł wykonawczy na
przysługującą mu należność; efektem umorzenia jest to, że należność umorzona nie istnieje
i nie można jej dochodzić,
– z odstąpieniem od dochodzenia możemy mieć do czynienia już na etapie kierowania
sprawy do sądu; z orzeczeń sądowych dotyczących Funduszu wynika, że decyzję
w przedmiocie odstąpienia podejmuje organ Funduszu już na etapie podejmowania decyzji o
dochodzeniu zwrotu wypłaconego świadczenia przed sądem, albowiem przepis art. 23 ust. 3
mówi o odstąpieniu od „dochodzenia zwrotu”, a nie o odstąpieniu od „egzekucji” (por. wyrok
Sądu Najwyższego z dnia 27 lipca 2006 r., sygn. III CSK 88/06, wyrok Sądu Okręgowego
w Warszawie z dnia 19 sierpnia 2008 r., sygn. XXI P 442/07). Ponadto, w przypadku
dłużników solidarnych, możliwe jest odstąpienie od dochodzenia należności tylko w stosunku
do jednego z dłużników i dochodzenie zadłużenia od pozostałych dłużników.

6

 
− W art. 23 ust. 3a proponuje się wprowadzić rozwiązania skierowane do przedsiębiorców
przy założeniu, że pomoc udzielona w wyniku tych rozwiązań będzie udzielana w taki
sposób, aby nie stanowiło to pomocy publicznej w rozumieniu przepisów o pomocy
publicznej.
Proponowane (w art. 23 ust. 3a) rozwiązanie możliwe byłoby przy zastosowaniu testu
prywatnego wierzyciela, o którym mowa w orzecznictwie Trybunału Sprawiedliwości Unii
Europejskiej. W orzeczeniu z dnia 29 kwietnia 1999 r. w sprawie C-342/96 Królestwo
Hiszpanii versus Komisja Europejska (sprawa TUBACEX) Trybunał Sprawiedliwości Unii
Europejskiej ustanowił tzw. test prywatnego wierzyciela, pozwalający na wyróżnienie
przypadków, w których określone działania podmiotów publicznoprawnych nie zostaną
uznane za pomoc publiczną. Idea przewodnia testu sprowadza się do przeanalizowania
sytuacji organu publicznego, pod kątem prywatnego, racjonalnego uczestnika obrotu
gospodarczego. W sytuacji gdy organ dojdzie do przekonania, że rozłożenie należności na
raty (za zapłatą odpowiedniej wysokości opłaty prolongacyjnej) jest jedynym sposobem na
odzyskanie swych należności albo na odzyskanie ich największej części, działanie takie nie
będzie uznane za pomoc publiczną, gdyż organ zachowa się tak, jak zachowałby się prywatny
racjonalny kredytodawca. Z kolei na mocy orzeczenia sądu pierwszej instancji z dnia 11 lipca
2002 r. w sprawie HAMSA versus Komisja Europejska (sygn. T-152/99 2002 ECR II-139)
ustalone zostały dodatkowe kryteria, które należy brać pod uwagę przy stosowaniu testu
prywatnego wierzyciela. Zdaniem Sądu, decydujące znaczenie ma określenie, czy w danej
sytuacji podmiot publicznoprawny np.
umarzając część swoich należności, dokonuje
większego poświęcenia niż prywatni wierzyciele. Orzeczenie to zostało wydane na tle
postępowania upadłościowego, stąd też stwierdzenie sądu pierwszej instancji, że podmioty
publicznoprawne powinny rozważyć w
takim przypadku, w jakim stopniu zostaną
zaspokojone we wszystkich możliwych wariantach takiego postępowania tzn. opcji układowej
i likwidacyjnej. W przypadku gdy dojdą do wniosku, że najwięcej pieniędzy odzyskają
w ramach układu, to np. umorzenie części należności nie będzie traktowane jako pomoc
publiczna, jeżeli jednocześnie organy te nie godzą się na większe umorzenie niż pozostali
wierzyciele. Dokonuje się zatem oceny, czy podmiot publiczny zachowuje się w danym
przypadku jak prywatny wierzyciel, który działając w normalnych warunkach rynkowych ma
na celu odzyskanie należnych mu kwot wraz z odsetkami w wysokości, jaka zrekompensuje
mu stratę poniesioną w związku z opóźnieniem w spłacie należności lub odzyskanie długu
w wysokości wyższej od tej, jaką uzyskałby w przypadku przeprowadzenia likwidacji
przedsiębiorstwa dłużnika.
7

 

− W art. 23 ust. 4 zawarte są rozwiązania skierowane do przedsiębiorców prowadzących
działalność gospodarczą, niebędących w trudnej sytuacji ekonomicznej, w stosunku do
których będzie udzielona pomoc na zasadach pomocy de minimis, a także rozwiązania
skierowane do przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą, którzy znajdują się
w trudnej sytuacji ekonomicznej, w stosunku do których udzielona pomoc będzie pomocą
publiczną na restrukturyzację:
– w pkt 1 zmienianego ust. 4 proponuje się wprowadzić przepis umożliwiający
przedsiębiorcom, którzy aktualnie nie znajdują się w trudniej sytuacji w rozumieniu
Wytycznych wspólnotowych dotyczących pomocy państwa w celu ratowania
i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw, ustalenie warunków zwrotu należności na
zasadach pomocy de minimis, co przyczyni się do prawidłowego funkcjonowania
przedsiębiorstwa. Jednocześnie ustalenie warunków zwrotu należności doprowadzi do
odzyskania zwrotu wyższej kwoty niż gdyby Fundusz dochodził spłaty należności
jednorazowo w pełnej wysokości. Przedsiębiorca ubiegający się o rozłożenie na raty spłaty
należności jest obowiązany spełniać przesłanki do udzielenia mu pomocy na podstawie
rozporządzenia Komisji (WE) nr 1998/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. w sprawie stosowania
art. 87 i 88 Traktatu do pomocy de minimis,
– w pkt 2 zmienianego ust. 4 zaproponowane zostały rozwiązania skierowane do
przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą, którzy znajdują się w trudnej
sytuacji ekonomicznej, a pomoc dla nich będzie stanowić pomoc publiczną na
restrukturyzację, zgodnie z komunikatem Komisji – Wytyczne wspólnotowe dotyczące
pomocy państwa w celu ratowania i restrukturyzacji zagrożonych przedsiębiorstw.

– W art. 23 ust. 6 proponuje się zmianę określenia czynności „umarza” na „może umorzyć”.
Wprowadzenie tej zmiany nie zamknie Funduszowi drogi do ponownego wszczęcia
postępowania egzekucyjnego w stosunku do osób fizycznych nieprowadzących działalności
gospodarczej albo przedsiębiorców, którzy trwale zaprzestali prowadzenia działalności
gospodarczej. Efektem umorzenia jest to, że należność umorzona nie istnieje i nie można jej
dochodzić. Komornikowi nie zawsze udaje się ustalić już w pierwszym postępowaniu
egzekucyjnym majątek podlegający egzekucji. Zdarza się, że do ujawnienia majątku,
np. posiadania nieruchomości, dochodzi już po umorzeniu postępowania egzekucyjnego.
Obligatoryjne umorzenie należności przez Fundusz powoduje, że późniejsze, tj. po wydaniu
przez komornika postanowienia o umorzeniu egzekucji z powodu jej bezskuteczności,
8

 
ustalenie majątku dłużnika nie pozwala na dalsze dochodzenie należności. W przypadku
prowadzenia egzekucji z nieruchomości, jeżeli po drugiej licytacji żaden z wierzycieli nie
przejął nieruchomości, postępowanie egzekucyjne zostaje umorzone przez komornika
z urzędu, a następna egzekucja z tej nieruchomości może być wszczęta dopiero po upływie
roku. Tu także następuje bezskuteczność egzekucji, chociaż majątek istnieje i po upływie
wskazanego terminu można skutecznie zgłosić wniosek o wszczęcie egzekucji. Aktualne
brzmienie przepisu ust. 6 w art. 23 w tym wypadku zamyka drogę do dalszego dochodzenia
należności. Ponadto obowiązek umorzenia należności powoduje, że nawet gdy zachodzą
przesłanki do dochodzenia należności od osób trzecich, obligatoryjność umorzenia należności
zamyka drogę sądową do takich działań. Natomiast za długi przedsiębiorców odpowiadają,
w zależności od formy prawnej prowadzenia działalności gospodarczej, członkowie zarządu,
likwidatorzy, osoby zarządzające firmą, które we właściwym terminie nie zgłosiły wniosku
o upadłość, spadkobiercy itd. Obowiązek umorzenia należności powoduje, że nawet gdy
zachodzą przesłanki do dochodzenia należności od osób trzecich, obligatoryjność umorzenia
należności zamyka drogę sądową do takich działań.

7. Zmiany zaproponowane w art. 1 pkt 7 projektu dotyczące dodawanego art. 23a
ustawy o ochronie roszczeń

Proponowana zmiana ma na celu stworzenie dogodnych warunków spłaty należności
wobec Funduszu firmom, które zawarły układ w ramach postępowania upadłościowego, ale
mają szanse wyjścia z trudnej sytuacji. Przepis ten stanowi, iż po zawarciu przez dłużnika
prowadzącego działalność gospodarczą układu w ramach postępowania upadłościowego,
Fundusz może zawrzeć z dłużnikiem porozumienie w przedmiocie określenia warunków
zwrotu przysługującej Funduszowi należności, w szczególności poprzez wyrażenie zgody na
spłatę tej należności w ratach lub na odroczenie terminu spłaty należności z jednoczesnym
naliczeniem odsetek, jeżeli prowadziłoby to do zwrotu wierzytelności w całości. Niezawarcie
przez Fundusz porozumienia z dłużnikiem powoduje, iż Fundusz ma obowiązek wszczęcia
postępowania egzekucyjnego w celu dochodzenia zwrotu wypłaconych świadczeń.
Skierowanie wierzytelności do egzekucji skutkuje upadłością przedsiębiorstwa, tym razem
z opcją likwidacyjną. Ustanowiony wówczas syndyk ponownie zgłasza się do Funduszu
o wypłatę świadczeń dla pozostałych pracowników. Oprócz dodatkowych kosztów likwidacja
przedsiębiorstwa niesie ze sobą także inne negatywne skutki, między innymi utratę miejsc
pracy. Aby uniknąć przytoczonych negatywnych tendencji, należy umożliwić Funduszowi
9