Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym

UZASADNIENIE

Jednym z największych wyzwań stojących przed rynkami finansowymi wobec ostatniego
kryzysu finansowego (zapoczątkowanego tzw. kryzysem subprime na rynku amerykańskim)
było zapewnienie płynności na rynkach międzybankowych. Brak transakcji na rynkach
międzybankowych wynikał głównie z tzw. kryzysu zaufania pomiędzy poszczególnymi
bankami. W związku z powyższym w celu zażegnania potencjalnych problemów związanych
z utratą płynności płatniczej banku krajowego w ustawie z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu
przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym (Dz. U. Nr 39, poz. 308 i Nr 157,
poz. 1241, z 2010 r. Nr 3, poz. 12 oraz z 2011 r. Nr 38, poz. 196) założono pośrednie
wsparcie płynności sektora bankowego poprzez umożliwienie udzielenia gwarancji Skarbu
Państwa spłaty kredytów pozyskiwanych na rynku międzybankowym lub w Narodowym
Banku Polskim.
Należy zaznaczyć, że w dotychczasowym okresie obowiązywania ustawy z dnia 12 lutego
2009
r. o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym żadna
z instytucji finansowych objętych jej zakresem podmiotowym nie wystąpiła z wnioskiem
o udzielenie wsparcia przewidzianego w ww. regulacji. Aktualnie nie zachodzi również
konieczność wykorzystania narzędzi wymienionych w ww. ustawie w celu sanacji polskich
instytucji finansowych i nie występują sygnały wskazujące na systemowe problemy
płynnościowe banków oraz spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych. Jednakże
należy zauważyć, że nie można całkowicie wykluczyć ryzyka zawirowań na
międzynarodowych rynkach finansowych, które mogą wywołać negatywne tendencje na
polskim rynku finansowym. Wydaje się, iż taka sytuacja może najbardziej zagrozić
zapewnieniu płynności ww. podmiotom, bowiem są one zobligowane na podstawie
konstytuujących ich działalność przepisów do przestrzegania określonych norm
płynnościowych. Wydaje się, że ryzyko możliwości wystąpienia niekorzystnych zawirowań
na międzynarodowych rynkach finansowych powinno zostać uwzględnione w decyzjach
Komisji Europejskiej prolongujących programy pomocowe.
W związku z powyższym w projekcie ustawy proponuje się trzy zmiany merytoryczne
w zakresie możliwości udzielania wsparcia płynnościowego instytucjom finansowym:
1) możliwość udzielenia gwarancji Skarbu Państwa na zaciągnięte kredyty przez
spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajową Spółdzielczą Kasę
Oszczędnościowo-Kredytową;
2) podmiotowe rozszerzenie katalogu instytucji finansowych o Krajową Spółdzielczą Kasę
Oszczędnościowo-Kredytową z umożliwieniem wykorzystania wszystkich narzędzi
wsparcia przewidzianych w ustawie;
3) nałożenie na Komisję Nadzoru Finansowego obligatoryjnego zadania polegającego na
kontroli wykonania przez wszystkie instytucje finansowe warunków wykonania umowy
wsparcia przez te instytucje.
Pozostałe zmiany zawarte w projekcie mają charakter redakcyjny.
Działalność kas, podobnie jak banków, ze względu na podobny zakres działalności
(spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oferują produkty dostępne również
w sektorze bankowym m.in. kredyty, depozyty, rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe),
jak również na konieczność utrzymywania przez spółdzielcze kasy oszczędnościowo-
kredytowe rezerwy płynnej, może być narażona na ryzyko utraty płynności bardziej niż
innych instytucji wymienionych w art. 2 ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez
Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym (normy płynności płatniczej dla banków
i rezerwy płynne dla spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych zostały uregulowane
ustawowo). Biorąc pod uwagę, że spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe zarządzają
aktualnie ok. 13 mld zł aktywów, a z ich usług korzysta ok. 2 mln osób, należy zabezpieczyć
prowadzoną przez nie, jak również przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-
-Kredytową, działalność.
Aktualnie na podstawie art. 30 ust. 4 ustawy z dnia 14 grudnia 1995 r. o spółdzielczych
kasach oszczędnościowo-kredytowych spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe mogą
zaciągać pożyczki i kredyty wyłącznie w Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-
-Kredytowej. Ze względu na fakt, że Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-
-Kredytowa pełni funkcję pomocową dla systemu spółdzielczych kas oszczędnościowo-
-kredytowych, bowiem celem jej działalności jest zapewnienie stabilności finansowej kas,
zasadne jest umożliwienie udzielenia gwarancji Skarbu Państwa również Krajowej
Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej.
W zmienianych art. 5 – 9 ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez Skarb Państwa
wsparcia instytucjom finansowym proponuje się również wprowadzenie zmiany redakcyjnej,
tj. zastąpienie wyrazów „gwarancja dla banku” wyrazami „gwarancja za instytucję
finansową”. Zmiana ta jest celowa ze względu na możliwość udzielania gwarancji także za
spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajową Spółdzielczą Kasę
Oszczędnościowo-Kredytową.

2
W związku z projektowanym wprowadzeniem możliwości udzielenia gwarancji Skarbu
Państwa spłaty kredytu przyznanego przez Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-
-Kredytową rozszerzono zakres podmiotowy art. 7 ustawy z dnia 12 lutego 2009 r.
o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia instytucjom finansowym również o Kasę.
W projektowanym art. 15 w ust. 6 ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez Skarb
Państwa wsparcia instytucjom finansowym nałożono na Komisję Nadzoru Finansowego
zadanie polegające na kontroli wykonania umowy gwarancji również przez spółdzielcze kasy
oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajową Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową.
Zasady wykonywania kontroli będzie określać umowa o udzielenie wsparcia, o której mowa
w art. 15 ust. 1 tej ustawy. Wobec aktualnego brzmienia art. 15 ust. 6 ustawy o udzielaniu
wsparcia przez Skarb Państwa instytucjom finansowym brak byłoby możliwości wyznaczenia
organu sprawującego nadzór nad Krajową Spółdzielczą Kasą Oszczędnościowo-Kredytową
w celu prowadzenia ww. kontroli. Należy zaznaczyć, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 7 ustawy
z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. Nr 157, poz. 1119,
z późn. zm.) Komisja Nadzoru Finansowego wykonuje inne zadania określone ustawami.
Zmiana art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez Skarb Państwa
wsparcia instytucjom finansowym wynika z faktu, że instytucje finansowe, w tym
spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajowa Spółdzielcza Kasa
Oszczędnościowo-Kredytowa, mają możliwość wystawiania weksli na podstawie ustawy
z dnia 28 kwietnia 1936 r. – Prawo wekslowe (Dz. U. Nr 37, poz. 282, z późn. zm.). Weksle
jako dłużne papiery wartościowe nie są emitowane w serii, a wystawiane.
Ze względu na wagę poruszanych w ustawie zagadnień termin wejścia w życie projektowanej
ustawy powinien być najkrótszy z możliwych, tj. z dniem ogłoszenia ustawy, co nie narusza
zasad demokratycznego państwa prawnego. Zasadne jest bowiem jak najszybsze
wprowadzenie możliwości udzielenia wsparcia spółdzielczym kasom oszczędnościowo-
-kredytowym oraz Krajowej Spółdzielczej Kasie Oszczędnościowo-Kredytowej. Należy
zauważyć, że ustawa z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez Skarb Państwa wsparcia
instytucjom finansowym została przyjęta jako część działań pakietu antykryzysowego Rządu
RP.
Projekt ustawy został przesłany do Europejskiego Banku Centralnego w trybie ustanowionym
w decyzji Rady 98/415/WE z dnia 29 czerwca 1998 r. w sprawie konsultacji Europejskiego
Banku Centralnego udzielanych władzom krajowym w sprawie projektów przepisów

3
prawnych (Dz. Urz. UE L 189 z 03.07.1998, str. 42; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne,
rozdz. 1, t.1, str. 446).
Projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
Projekt ustawy będzie wymagał notyfikacji Komisji Europejskiej jako zmiana programu
pomocowego, zaakceptowanego przez Komisję Europejską decyzją N 208/2009 – Program
wspierania finansowania banków w Polsce (przedłużony decyzją N 658/2009, decyzją
N 236/2010 oraz decyzją N 533/2010).

4
OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które będzie oddziaływał akt normatywny
Projektowana ustawa może oddziaływać na Skarb Państwa, banki, instytucje kredytowe,
Komisję Nadzoru Finansowego, spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe oraz Krajową
Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową.
2. Wyniki konsultacji społecznych
Projektowana regulacja została przekazana w celu konsultacji m.in. do: Związku Banków
Polskich, Krajowej Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej, Izby Zarządzających
Funduszami i
Aktywami, Izby Domów Maklerskich, Izby Gospodarczej Towarzystw
Emerytalnych oraz Krajowego Związku Banków Spółdzielczych.
Związek Banków Polskich wskazał na możliwości połączenia prac nad przedmiotowym
projektem z pracami nad projektem ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu przez Skarb
Państwa wsparcia instytucjom finansowym oraz ustawy o rekapitalizacji niektórych instytucji
finansowych. Jednak ze względu na inny poziom zaawansowania prowadzonych prac
legislacyjnych nad projektami nie było możliwości ich połączenia. Należy również
zaznaczyć, że przedmiotowy projekt ustawy wymaga notyfikacji Komisji Europejskiej jako
zmiana programu pomocowego, zaakceptowanego przez Komisję Europejską decyzją
N 208/2009. W projekcie ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu przez Skarb Państwa
wsparcia instytucjom finansowym oraz ustawy o rekapitalizacji niektórych instytucji
finansowych dokonano jedynie zmiany polegającej na zmianie charakteru przedmiotowych
regulacji z temporalnych na rozwiązania stałe.
Projektowana ustawa na podstawie ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej
w procesie stanowienia prawa (Dz. U. nr 169, poz. 1414, z późn. zm.) została zamieszczona
w Biuletynie Informacji Publicznej. aden z podmiotów nie zgłosił zainteresowania pracami
nad przedmiotowym projektem w trybie ww. ustawy.
3. Wpływ aktu normatywnego na sektor finansów publicznych, w tym na budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego
Projektowana zmiana ustawy z dnia 12 lutego 2009 r. o udzielaniu przez Skarb Państwa
wsparcia instytucjom finansowym nie będzie miała bezpośredniego wpływu na dochody
i wydatki sektora finansów publicznych. Jednak w przypadku konieczności wykorzystania
instrumentów wsparcia będących zgodnie z ww. ustawą w gestii Ministra Finansów, ustawa
może mieć określony wpływ na wydatki budżetu państwa oraz na przychody i rozchody.

5