Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) oraz ustawy - Prawo ochrony środowiska

UZASADNIENIE


Podstawę prawną funkcjonowania systemu EMAS w Rzeczypospolitej Polskiej
stanowi ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu
(EMAS) (Dz. U. Nr 70, poz. 631, z późn. zm.) oraz akty wykonawcze do ustawy:
rozporządzenie Ministra rodowiska z dnia 20 grudnia 2007 r. w sprawie wzoru wniosku
o wpis podmiotu do rejestru weryfikatorów rodowiskowych (Dz. U. Nr 247, poz. 1842), oraz
rozporządzenie Ministra rodowiska z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie współczynników
różnicujących wysoko ć opłaty rejestracyjnej w krajowym systemie ekozarządzania i audytu
(EMAS) (Dz. U. Nr 94, poz. 932).
W dniu 11 stycznia 2010 r. weszło w życie rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 1221/2009 z dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie dobrowolnego udziału
organizacji w systemie ekozarządzania i audytu we Wspólnocie (EMAS), uchylające
rozporządzenie (WE) nr 761/2001 oraz decyzje Komisji 2001/681/WE i 2006/193/WE
(Dz. Urz. UE L 342 z 22.12.2009, str. 1), zwane dalej „rozporządzeniem (WE)

nr 1221/2009”. Powyższe rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Urzędowym
UE w dniu 22 grudnia 2009 r. Państwa członkowskie winny dostosować się do nowych
wymogów w terminie do dnia 11 stycznia 2011 r.
Minister wła ciwy do spraw rodowiska otrzymał zgodę na odstąpienie od wymogu
opracowania i uzgodnienia projektu założeń ustawy o zmianie ustawy o krajowym systemie
ekozarządzania i audytu (EMAS).
Rozporządzenie (WE) nr 1221/2009 wprowadza istotne zmiany w kwestii nadawania
uprawnień weryfikatora rodowiskowego, zapewnienia organizacjom informacji

i pomocy dotyczącej wymagań prawnych w zakresie ochrony rodowiska oraz prowadzenia
działań informacyjnych i promocyjnych, a także okre la zakres danych i informacji
wymaganych do rejestracji.
Obecnie funkcjonujący system nie zapewnia faktycznej realizacji postanowień
rozporządzenia (WE) nr 1221/2009 odno nie kompetencji weryfikatorów rodowiskowych,
wsparcia dla zainteresowanych organizacji oraz informacji składanych we wnioskach
organizacji.
W związku z powyższym, wykonanie przedmiotowego rozporządzenia wymaga
zmiany ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania

i audytu (EMAS) oraz ustawy z dnia 21 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony rodowiska
(Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150, z późn. zm.), a także przygotowania aktu wykonawczego
w sprawie wzoru wniosku o rejestrację organizacji w rejestrze EMAS.
Zasadniczym celem opracowania projektu ustawy jest konieczno ć uzupełnienia
i zmiany regulacji dotyczących zasad funkcjonowania krajowego systemu ekozarządzania
i audytu (EMAS), stanowiących podstawę do okre lenia procedur stosowanych przez organy
wła ciwe w ramach rejestracji organizacji w systemie EMAS.

W celu wypełnienia obowiązków informacyjnych w art. 1 ustawy zmienianej w art. 1
projektowanej ustawy zmianie ulegnie odno nik nr 2 przywołujący nową podstawę prawną
dopuszczającą dobrowolny udział organizacji w systemie EMAS, czyli rozporządzenie (WE)
nr 1221/2009.
W ramach projektu ustawy dokonuje się uproszczenia struktury prowadzonego
w Rzeczypospolitej Polskiej rejestru organizacji, pozostawiając jedynie rejestr EMAS
(poprzednio zwany rejestrem krajowym) organizacji zarejestrowanych w systemie,
prowadzony przez Generalnego Dyrektora Ochrony rodowiska, zwanego dalej „GDO ”,
likwidując rejestr regionalny prowadzony przez regionalnych dyrektorów ochrony
rodowiska, zwanych dalej „RDO ”. Obecnie RDO będą uczestniczyć w opiniowaniu
wniosków jako organy podlegające GDO , cało ć procesu rejestracji będzie prowadzona
przez GDO . Za uproszczeniem struktury systemu przemawia fakt, że obecnie jest
zarejestrowanych w 9 województwach 24 organizacji, w tym 9 w województwie ląskim.
Przy rozbudowanej dwustopniowej strukturze rejestru organizacji w proces zaangażowanych
jest 17 jednostek administracji rządowej, co biorąc pod uwagę liczbę zarejestrowanych
organizacji oraz brak przesłanek do intensywnego wzrostu zainteresowania rejestracją,
skutkuje nieuzasadnionym wydatkowaniem rodków publicznych.
Jednocze nie w ramach projektu ustawy dokonuje się uproszczenia struktury systemu
poprzez usunięcie z systemu EMAS Krajowej Rady Ekozarządzania, zwanej dalej „KRE”.
W zamy le ustawodawcy KRE jako organ posiadający kompetencje w zakresie inicjowania
działań służących rozwojowi systemów zarządzania
rodowiskowego w sektorze
gospodarczym i administracji samorządowej składałaby się z nie więcej niż 20 osób, w tym
przedstawicieli ministra wła ciwego do spraw rodowiska, ministra wła ciwego do spraw
gospodarki, Polskiego Centrum Akredytacji oraz przedstawiciela organizacji ekologicznych.
Rada dotychczas nie została powołana m.in. z uwagi na stosunkowo niewielką liczbę
                                                           
1) Zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1221/2009 – „organizacja” oznacza spółkę, korporację, firmę, przedsiębiorstwo,
organ lub instytucję, znajdującą się we Wspólnocie lub poza nią, albo czę ć lub kombinację powyższych, posiadające
osobowo ć prawną lub nie, publiczne lub prywatne, mające swoje własne funkcje i administrację.
2

 
organizacji zarejestrowanych w systemie EMAS (24 organizacje). Analizowanie
funkcjonowania systemu EMAS oraz przedstawianie ocen, opinii i wniosków w zakresie
funkcjonowania systemu, będące jednym z zadań KRE, nie znajduje obecnie zastosowania w
wietle wej cia w życie, z początkiem tego roku, nowej wersji rozporządzenia EMAS.
Alternatywą dla tej formy wsparcia, w przypadku zaistnienia zapotrzebowania, może być
powoływany zarządzeniem ministra wła ciwego do spraw rodowiska odpowiedni zespół
zadaniowy.

Nowy system przyjmuje następującą strukturę:
− minister wła ciwy do spraw rodowiska – do jego zadań nadal będzie należeć
prowadzenie polityki w zakresie rozwoju systemu oraz współpraca z wła ciwymi
organami Unii Europejskiej,
− GDO – do jego zadań należeć będzie prowadzenie rejestru EMAS organizacji oraz
przejęcie od RDO prowadzenia spraw związanych z procesem rejestracji organizacji;
otrzymuje on nowe zadanie, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1221/2009, dotyczące
zapewnienia organizacjom dostępu do informacji i pomocy dotyczącej wymagań
prawnych w zakresie ochrony rodowiska oraz wsparcia w procesie przygotowania do
rejestracji,
− Polskie Centrum Akredytacji – do jego zadań nadal będzie należeć prowadzenie
akredytacji weryfikatorów rodowiskowych.
Rzeczpospolita Polska, jako państwo członkowskie, na mocy art. 28 ust. 3
rozporządzenia (WE) nr 1221/2009 nie zezwala na akredytowanie jako weryfikatorów
rodowiskowych osób fizycznych. Weryfikatorzy rodowiskowi będą akredytowani przez
Polskie Centrum Akredytacji zgodnie z odrębnymi przepisami. Rzeczpospolita Polska nie
podejmuje licencjonowania weryfikatorów rodowiskowych.
W art. 2b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1 projektowanej ustawy okre la się organy
egzekwowania prawa, o których mowa w art. 2 pkt 26 rozporządzenia (WE) nr 1221/2009.
Do organów tych zalicza się: wójta, burmistrza albo prezydenta miasta, starostę, marszałka
województwa, wojewodę, regionalnego dyrektora ochrony rodowiska, organy Inspekcji
Ochrony rodowiska oraz organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Organy egzekwowania
prawa wykonują zadania, o których mowa w art. 2 pkt 26 rozporządzenia (WE) nr 1221/2009,
na podstawie i w zakresie okre lonym w przepisach odrębnych. Przykładowo Inspekcja
Ochrony rodowiska, zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony
rodowiska (Dz. U. z 2007 r. Nr 44, poz. 287, z późn. zm.) jest powołana do kontroli
przestrzegania przepisów o ochronie rodowiska oraz badania i oceny stanu rodowiska.
3

 
Zadania te będą wykonywane przez Inspekcję Ochrony rodowiska na podstawie tych
przepisów.
GDO oraz organy okre lone w art. 2b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1 udzielają
organizacjom informacji, odpowiednio okre lonych w art. 3a ust. 1 i 2, zgodnie z przepisami
art. 3a ust. 3 – 10. Informacje, o których mowa w art. 32 ust. 2 rozporządzenia (WE)
nr 1221/2009, nie są informacjami o rodowisku i jego ochronie w rozumieniu art. 9 ustawy
z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o rodowisku i jego ochronie,
udziale społeczeństwa w ochronie rodowiska oraz o ocenach oddziaływania na rodowisko.
Art. 3b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1 projektowanej ustawy zobowiązuje GDO do
składania ministrowi wła ciwemu do spraw rodowiska, odpowiadającemu za politykę
systemu EMAS, rocznej informacji o działaniach podjętych przez GDO w zakresie
rozporządzenia (WE) nr 1221/2009 i ustawy oraz kwartalnej informacji o organizacjach
zarejestrowanych, zawieszonych oraz wykre lonych z rejestru EMAS. Informacje przekazane
przez GDO posłużą ministrowi wła ciwemu do spraw rodowiska do oceny efektów
funkcjonowania krajowego systemu ekozarządzania i audytu (EMAS) i prowadzenia polityki
rozwoju systemów zarządzania rodowiskowego jako instrumentu realizacji polityki
ekologicznej państwa.
W związku z likwidacją rejestru regionalnego, wpisu organizacji do rejestru EMAS
będzie dokonywał GDO na podstawie oceny spełnienia warunków, o których mowa w art. 3
ust. 3 pkt 2 ustawy zmienianej w art. 1 projektowanej ustawy.
Wpis organizacji do rejestru EMAS będzie również dokonywany na wniosek
spełniający wymagania okre lone w art. 5 rozporządzenia (WE) nr 1221/2009, a którego
szczegółowa tre ć oraz jego wzór zostaną okre lone w akcie wykonawczym do ustawy.
Ponadto wpis będzie dokonywany po spełnieniu warunków, o których mowa w art. 13
ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1221/2009, w szczególno ci warunku okre lonego w art. 13
ust. 2 lit. d rozporządzenia, który jest spełniany przez:
– uzyskanie od organów egzekwowania prawa opinii, o których mowa w art. 3 ust. 4
ustawy zmienianej w art. 1 projektowanej ustawy,
– uzyskanie od organizacji o wiadczenia weryfikatora rodowiskowego, zgodnego

z załącznikiem VII do rozporządzenia (WE) nr 1221/2009, które stanowi element składowy
wniosku o rejestrację organizacji w systemie EMAS.
O wiadczenie weryfikatora rodowiskowego potwierdza, że weryfikacja i walidacja zostały
przeprowadzone w pełnej zgodno ci z wymogami rozporządzenia (WE) nr 1221/2009.
4

 
Przed dokonaniem wpisu organizacji do rejestru EMAS GDO będzie zobowiązany do
zasięgnięcia pisemnej opinii organów, o których mowa w art. 2b ust. 1 ustawy zmienianej
w art. 1 projektowanej ustawy, w zakresie spełnienia przez wnioskodawcę wymagań
prawnych dotyczących rodowiska.
Organy egzekwowania prawa na podstawie art. 3 ust. 5 ustawy zmienianej w art. 1
projektowanej ustawy wydają opinię w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia
o opinię. Po dokonaniu wpisu organizacji do rejestru EMAS, GDO na podstawie art. 3 ust. 6
ustawy zmienianej w art. 1 projektowanej ustawy będzie zobowiązany do poinformowania na
pi mie wła ciwych organów, o których mowa w art. 2b ust. 1 ustawy zmienianej w art. 1
projektowanej ustawy o rejestracji organizacji w rejestrze EMAS. Przez wła ciwe organy
egzekwowania prawa rozumie się organy wła ciwe ze względu na siedzibę lub adres
organizacji.
Podczas weryfikacji organizacji weryfikator rodowiskowy akredytowany przez Polskie
Centrum Akredytacji dokonuje oceny zgodno ci funkcjonującego systemu zarządzania
rodowiskowego zgodnie z wymogami okre lonymi w załączniku II rozporządzenia (WE)
nr 1221/2009. Wymogi dotyczące systemu zarządzania rodowiskowego w ramach EMAS są
okre lone w sekcji IV normy EN ISO 14001:2004, które stanowią czę ć A załącznika II
rozporządzenia (WE) nr 1221/2009. Ponadto zarejestrowane organizacje są zobowiązane do
uwzględnienia pewnej liczby dodatkowych zagadnień, które okre lone są w czę ci B
załącznika II do rozporządzenia (WE) nr 1221/2009. Jednym z obowiązków nałożonych na
organizację wynikających z załącznika II rozporządzenia (WE) nr 1221/2009 jest
ustanowienie, wdrożenie i utrzymanie procedur otrzymywania, dokumentowania

i otrzymywania odpowiedzi w procesie komunikowania się z zewnętrznymi stronami
zainteresowanymi. Zgodnie z terminami i definicjami okre lonymi w normie EN ISO
14001:2004 jako stronę zainteresowaną rozumie się „osobę lub grupę, związaną z efektami
działalno ci rodowiskowej organizacji, albo na którą mają wpływ efekty tej działalno ci”.
Organizacje muszą być w stanie wykazać otwarty dialog ze społeczeństwem oraz innymi
zainteresowanymi stronami, w tym społeczno cią lokalną i klientami, w odniesieniu do
wpływu na rodowisko, ich działań, produktów lub usług. Dialog ten ma na celu identyfikacje
kwestii interesujących społeczeństwo, w tym na zainteresowane strony.
Wydaje się, że polskie tłumaczenie przepisu art. 13 ust. 2 lit. d rozporządzenia (WE)
nr 1221/2009 nie do końca oddaje intencję ustawodawcy unijnego, gdyż przepis

w brzmieniu: „the are no relevant complaints from interested parties or complaints have been
positively solved” został przetłumaczony w następujący sposób „zainteresowane strony nie
5