Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o izbach lekarskich oraz niektórych innych ustaw

4
2) „Kasacja wnoszona przez stronę powinna być sporządzona i podpisana przez obrońcę
będącego adwokatem albo radcą prawnym albo pełnomocnika będącego adwokatem albo
radcą prawnym” (art. 98 ust. 2).
W dotychczasowym stanie prawnym natomiast odwołanie (rozpatrywane w trybie
apelacji z k.p.c.) przysługiwało bez ograniczeń określonych w art. 439 § 1 k.p.c. i nie był
wymagany udział adwokata lub radcy prawnego w jego wnoszeniu. Z punktu widzenia
uzasadnienia wyroku regulacje te również budzą wątpliwości co do zgodności z Konstytucją.
Pozostawienie w przypadku lekarzy kasacji oznaczałoby też niespójność z innymi
postępowaniami dyscyplinarnymi.
3.3. Dodatkowo należy też wskazać na brak w ustawodawstwie przemyślanej, spójnej
koncepcji co do sądu, który miałby rozpatrywać środek prawny i trybu jego rozpatrywania w
postępowaniach dyscyplinarnych. Dotyczy to zarówno samego zawodu lekarza, jak i innych
zawodów medycznych. Jeśli chodzi o sam zawód lekarski środek prawny rozpatrywał:
1) do roku 2002 r. Sąd Najwyższy (rozpatrujący odwołania w trybie k.p.k., choć ustawa tego
wyraźnie nie przesądzała),
2) od roku 2003 r. sąd apelacyjny – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych (rozpatrujący
odwołania w trybie apelacyjnym z k.p.c.),
3) od 2010 r. znów Sąd Najwyższy rozpatrujący tym razem te środki prawne jako kasacje w
trybie k.p.k.
Należałoby więc przesądzić pewne zasady, wedle których będą rozpatrywane środki
prawne od orzeczeń organów dyscyplinarnych, w szczególności:
1) tryb rozpatrywania (apelacyjny czy kasacyjny),
2) dopuszczalność ewentualnych ograniczeń drogi sądowej w sprawach dyscyplinarnych,
3) sąd który miałby je rozpatrywać: Sąd Najwyższy czy sąd powszechny.
Z porównania regulacji dotyczących odpowiedzialności dyscyplinarnej w innych
zawodach wynika, że od orzeczeń organu drugiej instancji przysługuje odwołanie do sądu
apelacyjnego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych rozpatrywane z zastosowaniem
przepisów k.p.c. o apelacji. Przepisy nie przewidują żadnych ograniczeń drogi sądowej (poza
14-dniowym terminem na wniesienie odwołania). Przepisy takie funkcjonują zarówno w
zawodach zaufania publicznego zorganizowanych w samorządach zawodowych (lekarze
weterynarii, farmaceuci), jak i w innych zawodach (nauczyciele, nauczyciele akademiccy).
5
W przypadku policjantów i innych funkcjonariuszy służb mundurowych odwołanie
wnosi się do sądu administracyjnego, które – tak jak w przypadku powyższych zawodów jest
nieograniczone przedmiotowo. Pewne odrębności występują w zawodach prawniczych.
Na tle tych regulacji (a szczególnie innych zawodów medycznych) unormowanie
odpowiedzialności zawodowej lekarzy jest nietypowe. Przepisy przewidują bowiem, że:
1) środek prawny przysługujący na orzeczenie organu orzekającego wnosi się do Sądu
Najwyższego, co wśród zawodów nie-prawniczych jest rozwiązaniem unikatowym,
2) a ponadto owym środkiem prawnym jest skarga kasacyjna ograniczona przedmiotowo i
proceduralnie (obowiązkowe „pośrednictwo” adwokata lub radcy prawnego), co również
jest rozwiązaniem odbiegającym od innych nie-prawniczych zawodów zaufania
publicznego (farmaceuci, lekarze weterynarii).
Stąd proponuje się by w ustawie z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich środek
prawny w postaci kasacji wnoszonej do Sądu Najwyższego zastąpić środkiem prawnym
wnoszonym do sądu apelacyjnego rozpatrywanym w trybie przewidzianym dla apelacji. Sąd
Najwyższy nie powinien być traktowany jako sąd I instancji. Intencja taka przyświecała też
ustawodawcy, który w 2002 r. (przy okazji uchwalania nowej ustawy o Sądzie Najwyższym)
przeniósł tego rodzaju sprawy do sądów apelacyjnych.
3.4. Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że regulacje ograniczające drogę sądową do
przypadków, w których organ dyscyplinarny orzekł tylko niektóre kary, zawarte są w kilku
innych ustawach. W związku z tym – by uniknąć stwierdzania przez Trybunał Konstytucyjny
niekonstytucyjności kolejnych ustaw – należy dokonać stosownej nowelizacji następujących
ustaw: ustawa z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich, ustawa z dnia 19 kwietnia
1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych, ustawa z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie
lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych, ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o
diagnostyce laboratoryjnej.
4. Konsultacje
Opinie w sprawie projektu przedstawiły naczelne organy wszystkich pięciu
samorządów, których dotyczy proponowana nowelizacja. Przedstawiciel Naczelnej Rady
Lekarskiej proponował by nie nowelizować ustawy z 2009 r. o izbach lekarskich, ponieważ
jego zdaniem spełnia ona standard konstytucyjny. W szczególności optował za utrzymaniem
trybu kasacyjnego oraz za tym by odwołanie, a w istocie kasację rozpatrywał Sąd Najwyższy.
Utrzymanie kasacji niweczyłoby jednak ideę pełnego wykonania wyroku. TK podkreślał
6
bowiem, że ustawa nie może nikomu zamykać drogi sądowej – tak stanowi art. 77 ust.
2 Konstytucji, który nie przewiduje żadnych wyjątków od tej zasady. Tymczasem kasacja jest
nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, który nie pozwala każdemu bez ograniczeń na drogę
sądową (art. 523 § 1 kpk). Apelacja spełnia natomiast wymóg art. 77 ust. 2 Konstytucji. Nie
jest uzasadniony argument przedstawiony przez przedstawiciela NRA, iż droga sądowa nie
jest zamknięta, jako że sprawę rozpatrują dwie instancje sądów dyscyplinarnych. Jednak
droga sądowa, której wymaga konstytucja to „droga” przed sądami „państwowymi”. Tylko
one są sądami w rozumieniu Konstytucji (ze względu na ich skład, niezależność, niezawisłość
itd.). Każdy ma więc prawo do co najmniej jednej instancji takiego sądu bez jakichkolwiek
ograniczeń. Nie znajduje też uzasadnienia propozycja by w przypadku lekarzy tym sądem był
Sąd Najwyższy. Po pierwsze niezrozumiała byłaby tego rodzaju odmienność lekarzy w
zakresie procedury dyscyplinarnej w stosunku do innych zawodów medycznych. Po drugie
Sąd Najwyższy powinien zajmować się trudniejszymi zagadnieniami prawnymi; niewątpliwie
sprawy dyscyplinarne nie są z założenia takimi sprawami.
Przedstawiciele innych samorządów poparli idee ujednolicenia procedury
dyscyplinarnej dla wszystkich samorządów zawodów medycznych. Zaproponowali jednak by
sąd rozpatrujący apelację pracował wedle trybu karnego, a nie cywilnego. Propozycję tę
uwzględniono. W konsekwencji skreślono fragment przewidujący, że właściwy w tych
sprawach jest wydział (sąd) pracy i ubezpieczeń społecznych sądu apelacyjnego.
Proponowano też by sprawy dyscyplinarne rozpatrywał jeden sąd apelacyjny w skali
kraju – warszawski. Niewątpliwie byłoby to ułatwieniem dla naczelnych organów
orzekających (mają one siedzibę w Warszawie), oznaczałoby jednak konieczność wzywania
stron postępowania i świadków do Warszawy.
5. Skutki finansowe wykonania projektowanej ustawy
Ustawa może pociągnąć za sobą konieczność rozpatrywania przez sądy apelacyjne
większej liczby odwołań od kar dyscyplinarnych, a tym samym wymagać będzie zwiększenia
budżetu tych sądów.
6. Oświadczenie o zgodności z prawem Unii Europejskiej
Projektowana ustawa nie jest objęta prawem Unii Europejskiej.
Warszawa, 12 kwietnia 2011 r.
BAS–WAPEiM–839/11

Pan Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna dotycząca zgodności z prawem Unii Europejskiej
senackiego projektu ustawy o izbach lekarskich oraz niektórych innych
ustaw (przedstawiciel wnioskodawcy: senator Stanisław Gogacz)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47, ze zm.) sporządza się następującą opinię:

I.
Przedmiot projektu ustawy

Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o izbach lekarskich oraz
niektórych innych ustaw przewiduje nowelizację pięciu ustaw:
1. ustawy z dnia 2 grudnia 2009 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 1219, poz.
1708),
2. ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach
lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. z 2009 r. Nr 93, poz. 767, ze zm.),
3. ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych
(Dz. U. Nr 41, poz. 178, ze zm.),
4. ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2008 r.
Nr 136, poz. 856, ze zm.),
5. ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004
r. Nr 144, poz. 1529, ze zm.).
Zmiany stanowią wykonanie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
29 czerwca 2010 r. w sprawie P 28/09 (Dz. U. Nr 133, poz. 898) i polegają na
modyfikacji i ujednoliceniu zasad wnoszenia odwołań do sądu powszechnego
od orzeczeń sądów dyscyplinarnych wydawanych w drugiej instancji.
Projekt zawiera przepis przejściowy. Ustawa ma wejść w życie po
upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem przepisu przejściowego, który
ma wejść w życie z dniem ogłoszenia.

II.
Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem

Prawo Unii Europejskiej nie reguluje spraw objętych projektem ustawy.

III. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej
Przepisy projektu ustawy nie są objęte zakresem prawa Unii Europejskiej.
IV. Konkluzja

Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o izbach lekarskich oraz
niektórych innych ustaw nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.










Dyrektor
Biura
Analiz
Sejmowych

Michał Królikowski




2