Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych oraz niektórych innych ustaw

Warszawa, 24 czerwca 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-91(5)/08

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej





Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy - Kodeks
postępowania cywilnego, ustawy

o państwowej kompensacie przys-
ługującej ofiarom niektórych przes-
tępstw umyślnych oraz niektórych
innych ustaw (druk nr 402).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Sprawiedliwości do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.


(-) Donald Tusk


STANOWISKO RZĄDU
wobec poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego, ustawy o państwowej kompensacie przysługującej
ofiarom niektórych przestępstw umyślnych oraz niektórych innych ustaw
(druk nr 402).


I.
Przedmiot regulacji
Przedłożony projekt zakłada nowelizację siedmiu ustaw, a mianowicie:
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U.
Nr 43, poz. 296, z późn. zm.), ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. - Prawo
energetyczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 89, poz. 625 z późn. zm.), ustawy z dnia 28
marca 2003 r. o transporcie kolejowym(Dz. U. Nr 86, poz. 789. z poźn. zm.),
ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. Nr 130, poz. 1188,.
z późn. zm.), ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych
(Dz. U. z 2006r. Nr 139, poz. 992 z późn. zm.), ustawy z dnia 16 lipca 2004 r.–
Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. z 2004 r. Nr 171, poz. 1800 z późn. zm.) oraz
ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom
niektórych przestępstw umyślnych (Dz. U. Nr 169, poz. 1415).
Jak wynika z uzasadnienia, celem projektowanej regulacji jest dokonanie
zmian w zakresie właściwości rzeczowej w sprawach z zakresu ubezpieczeń
społecznych, poprzez wyłączenie niektórych rodzajów tych spraw z właściwości
sądów okręgowych, jako sądów pierwszej instancji, i przekazanie ich do
rozpoznania sądom rejonowym. Projekt zakłada również wyłączenie spod
kognicji sądów powszechnych spraw w przedmiocie przyznania oraz zwrotu
niezasadnie wypłaconej kompensaty, rozpoznawanych na podstawie ustawy
z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom
niektórych przestępstw umyślnych, a także ograniczenie kognicji sądów
powszechnych w sprawach z zakresu regulacji rynku energetycznego,
telekomunikacyjnego i poczty oraz transportu kolejowego – tzw. „sprawach
regulacyjnych”.
II. Ocena proponowanych zmian
1. Zmiany w zakresie właściwości rzeczowej w sprawach dotyczących
ubezpieczeń społecznych.
Jak wskazano w uzasadnieniu poselskiego projektu ustawy, ogólną
zasadą jest, iż sprawy w sądach rejonowych stanowią zasadniczą część wpływu
spraw do sądów powszechnych. Zasada ta nie znajduje jednak zastosowania w
sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych. Projekt zmierza w kierunku
rozciągnięcia powyższej zasady również na tę kategorię spraw. Ponadto ma na
celu faktyczne odciążenie sądów okręgowych, jako sądów pierwszej instancji,
oraz sądów apelacyjnych, jako sądów instancji odwoławczej, od rozpoznawania
spraw ubezpieczeniowych poprzez przekazanie niektórych rodzajów tych spraw
do sądów rejonowych.
Zakładanym skutkiem dokonanych zmian ma być poprawa szybkości
i sprawności postępowania, a w efekcie skrócenie czasu rozpoznawania spraw
z zakresu ubezpieczeń społecznych.
Projekt przyjmuje ogólne założenie, zgodnie z którym sprawy
wynikające z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych powinny być w pełnym zakresie rozpoznawane przez sądy
okręgowe jako sądy pierwszej instancji. Do sądów rejonowych zaś zostaną
przekazane sprawy obejmujące problematykę zabezpieczenia społecznego
regulowaną w ustawach szczególnych.


2
Dokonując oceny projektu ustawy w tej części, należy zauważyć,
co następuje. Poważne zastrzeżenia budzi propozycja zmian w przedmiocie
właściwości rzeczowej w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych.
W projektowanej regulacji przewidziano, że w pierwszej instancji sądy
rejonowe rozpoznawać będą dodatkowo sprawy: o rentę socjalną, o roszczenia
ze stosunków prawnych między członkami otwartych funduszy emerytalnych
a tymi funduszami lub ich organami, a także o ustalenie podlegania
ubezpieczeniom społecznym oraz o ustalenie składek na te ubezpieczenia.
Sądy rejonowe mają być również właściwe w sprawach o świadczenia z
funduszu alimentacyjnego (art. 1 pkt.1 lit. a) oraz w sprawach odwołań od
decyzji likwidatora funduszu alimentacyjnego (art. 5 projektu). Nie negując
wyrażonego w projekcie stanowiska, że zasadniczą część wpływu spraw
do sądów powszechnych winny stanowić sprawy rozpoznawane w pierwszej
instancji w sądach rejonowych, zważyć jednak należy na konsekwencje tej
zmiany.

Z przeprowadzonych przez Ministerstwo Sprawiedliwości badań
szacunkowych wynika, iż na potrzeby związane z realizacją projektowanych
nowych zadań w sądach rejonowych należy zabezpieczyć 84 dodatkowe etaty
orzecznicze. Liczba ta nie uwzględnia możliwości częściowego wykorzystania
kadry orzeczniczej sądów okręgowych, poprzez delegowanie sędziów tych
sądów do rozpoznawania spraw ubezpieczeniowych w sądach rejonowych, jak
też powiększenia kadry orzeczniczej sądów rejonowych, w wyniku cofnięcia
delegacji orzeczniczych do sądów okręgowych. Z uzasadnienia projektu wynika,
że projektodawcy uwzględnili te dodatkowe czynniki, gdyż szacują potrzeby
etatowe związane z wprowadzanymi zmianami we właściwości rzeczowej
sądów na 30 dodatkowych etatów. Wydaje się, iż szacunek ten to absolutnie
minimalna liczba. Należy zauważyć, że przedstawiony projekt nie uwzględnia
całości kosztów potrzebnych do wprowadzenia proponowanych zmian
legislacyjnych, na które składają się poza etatami orzeczniczymi również etaty

3
urzędnicze i asystenckie. Przyjmując wynikającą z uzasadnienia projektu liczbę
etatów sędziowskich w liczbie 30, należałoby uwzględnić w wydatkach
dodatkowe koszty 70 etatów urzędniczych (2,5 etatu urzędniczego na etat
sędziowski) oraz 6 etatów asystenckich (jeden asystent na 5 sędziów).
Przyjmując wynagrodzenie tej grupy zawodowej na 2000 zł miesięcznie brutto,
koszt dodatkowych etatów wyniesie, co najmniej 1.824.000 zł (76×2000 zł ×12
miesięcy = 1.824.000 zł), o który należy powiększyć planowane wydatki
związane z wprowadzaniem ustawy w życie.

Zaznaczyć należy, iż planowana zmiana nie uwzględnia –
co najistotniejsze – skutków wejścia w życie wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 24 października 2007r. wydanego w sprawie SK 7/06,
stwierdzającego niegodność z Konstytucją przepisu art. 135 § 1 ustawy z dnia
27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, poz.
1070 ze zm.). Ujemne konsekwencje utraty mocy powołanego przepisu –
przewidującego możliwość powierzenia asesorowi sądowemu pełnienia
czynności sędziowskich w sądzie rejonowym - dla funkcjonowania sądów
rejonowych są oczywiste i tym samym projektowane obciążenie tych sądów
nowymi rodzajami spraw należy ocenić negatywnie.
Ponadto należy zauważyć, że prace nad projektem ustawy dotyczącej
zmiany właściwości rzeczowej sądów ubezpieczeń społecznych znajdują się
w ramach zamierzeń legislacyjnych Ministerstwa Sprawiedliwości
w perspektywie dotyczącej roku 2010.
2. Zmiany w zakresie postępowania w przedmiocie kompensaty.
Projekt przewiduje nadanie postępowaniu w przedmiocie przyznania i zwrotu
kompensaty charakter postępowania administracyjnego prowadzonego przez
organ orzekający. Zgodnie z art. 7 pkt 1 projektu, organem tym ma być prezes
sądu okręgowego, w którego okręgu popełniono przestępstwo. Jeżeli nie będzie
możliwie ustalenie miejsca popełnienia przestępstwa, organem właściwym

4