Poselski projekt ustawy o fundacjach politycznych

formy organizacyjnej i prawnej oraz źródeł finansowania.1 Działalność
gospodarcza oznacza każdą działalność polegającą na oferowaniu na rynku
towarów lub usług.2
3.2. Artykuł 5 ust. 1 i 2 projektu stanowi, że „fundacja nie może
prowadzić działalności gospodarczej” oraz że „statutowa działalności fundacji
nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu odrębnych przepisów”.
Jednocześnie art. 5 ust. 2 stanowi, że statutowa działalność fundacji „może być
prowadzona jako działalność odpłatna”. Zgodnie z art. 5 ust. 4 projektu
przedmiotem odpłatnej działalności fundacji politycznej będzie świadczenie
usług szkoleniowych i edukacyjnych, sprzedaż tekstu statutu, programu fundacji
oraz przedmiotów symbolizujących fundację, wydawnictw popularyzujących
cele i działalność fundacji oraz fundatora, a także innych publikacji
wydawanych w ramach realizacji celów statutowych fundacji. Z przepisów art. 5
ust. 5 – 7 wynika, że fundacja będzie uzyskiwała dochód z działalności
odpłatnej. Z kolei z art. 46 pkt 2 i art. 71 projektu wynika, że projektodawca
zakłada, iż fundacje polityczne będą prowadziły działalność gospodarczą –
zgodnie z proponowanymi zmianami ustaw: z dnia 9 maja 1996 r. o
wykonywaniu mandatu posła i senatora (Dz. U. z 2003 r. Nr 221, poz. 2199, ze
zmianami) oraz z dnia 23 stycznia 2004 r. – Ordynacja wyborcza do Parlamentu
Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz. 219, ze zmianami) oświadczenie majątkowe
posłów, senatorów i posłów do Parlamentu Europejskiego zawierałoby
informację o członkostwie w organach m.in. „fundacji politycznych (…)
prowadzących działalność gospodarczą”. Stwierdzenie zawarte w art. 5 ust. 1 i 2
projektu, iż fundacja polityczna nie prowadzi działalności gospodarczej, w
świetle przytoczonych tutaj innych przepisów projektu nie znajduje
uzasadnienia. Fundacje polityczne należy więc uznać za przedsiębiorstwa w
rozumieniu art. 107 ust. 1 TfUE.
3.3. Do naruszenia art. 107 ust. 1 TfUE dochodzi w sytuacji, gdy pomoc
państwa wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi.
Przyznanie pomocy musi ponadto zakłócać konkurencję na rynku lub grozić
takim zakłóceniem. Zakaz udzielania przez państwo pomocy przedsiębiorstwom
(art. 107 ust. 1 TfUE) nie ma charakteru bezwzględnego. W szczególności art.
107 ust. 3 TfUE przewiduje możliwość uznania przez Komisję Europejską
pomocy za zgodną z rynkiem wewnętrznym. Z punktu widzenia proponowanego
w projekcie finansowania fundacji politycznych z budżetu państwa można by
rozważać zastosowanie art. 107 ust. 2 lit. b TfUE, przewidującego możliwość
uznania za zgodną z rynkiem wewnętrznym pomocy przeznaczonej na
wspieranie realizacji ważnych projektów stanowiących przedmiot wspólnego
europejskiego zainteresowania.

1 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 23 kwietnia 1991 r. w sprawie C–41/90 Höfner i Elser przeciwko
Macroton GmbH, ECR 1991, str. I–1979.
2 Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 1998 r. w sprawie C–35/96 Komisja WE przeciwko
Republice Włoskiej, ECR 1998, str. I–3851.

3
Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 108 ust. 3 TfUE
Komisja jest informowana, w czasie odpowiednim do przedstawienia swych
uwag, o wszelkich planach przyznania lub zmiany pomocy państwa. Tak więc,
w przypadku stosowania art. 107 ust. 3 lit. b TfUE, do Komisji należy ocena
zgodności przyznanych środków z unijnymi regułami konkurencji, w tym z
zasadami pomocy przyznawanej przez państwo.
Z projektu wynika, że fundacje polityczne będą mogły prowadzić
działalność gospodarczą polegającą m.in. na świadczeniu usług szkoleniowych i
edukacyjnych oraz wydawniczych. Działalność taka może być adresowana do
nieograniczonego kręgu odbiorców. Fundacje będą więc prowadziły działalność
na określonych rynkach i konkurowały z innym podmiotami gospodarczymi.
Ocena zgodności programu przyznania pomocy z rynkiem wewnętrznym
wymaga dokonania oceny ekonomicznej w zakresie wpływu na wymianę
handlową między państwami członkowskimi oraz ewentualnego zakłócenia
konkurencji. Ocena taka wykracza poza ramy opinii prawnej i powinna zostać
dokonana przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów w trybie
ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących
pomocy publicznej (Dz. U. 2007, Nr 59, poz. 404).
3.4. Artykuł 51 projektu przewiduje zmianę art. 27 ust. 2 pkt 4 ustawy z
dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101,
poz. 926, ze zmianami). Zmiana zakłada wyłączenie – w odniesieniu do fundacji
politycznych – zakazu przetwarzania danych wrażliwych, o których mowa w art.
27 ust. 1 tej ustawy (danych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne,
poglądy polityczne, przekonania polityczne, przekonania religijne lub
filozoficzne, przynależność wyznaniową, partyjną lub związkową, danych o
stanie zdrowia, kodzie genetycznym, nałogach lub życiu seksualnym, danych
dotyczących skazań, orzeczeń o ukaraniu, mandatów karnych oraz innych
orzeczeń). Dyrektywa 95/46/WE w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie
przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych
zobowiązuje państwa członkowskie do wprowadzenia zakazu przetwarzania
danych osobowych ujawniających pochodzenie rasowe lub etniczne, opinie
polityczne, przekonania religijne lub filozoficzne, przynależność do związków
zawodowych, jak również przetwarzanie danych dotyczących zdrowia i życia
seksualnego, m.in. jeśli przetwarzanie danych odbywa się w kontekście
prowadzenia przez administratora danych działalności gospodarczej na
terytorium państwa członkowskiego (art. 8 ust. 1 w związku art. 4 ust. 1 lit. a
dyrektywy). Dyrektywa przewiduje wyjątki od tego zakazu (art. 8 ust. 2 i 3) oraz
możliwość ustanowienia przez państwo członkowskie, ze względu na istotny
interes publiczny, dodatkowych wyłączeń, pod warunkiem zagwarantowania
odpowiednich środków zabezpieczających (art. 8 ust. 4).
W tym kontekście zastrzeżenia budzi umożliwienie fundacjom
politycznym przetwarzania wrażliwych danych osobowych. Art. 8 ust. 2 lit. d
dyrektywy dopuszcza wprawdzie przetwarzanie danych wrażliwych przez

4
niektóre podmioty, jednak pod warunkiem, że nie są one nastawione na
osiąganie zysku oraz że dane nie zostaną ujawnione osobie trzeciej bez zgody
osób, których dane dotyczą. Zgodnie z ustaleniami poczynionymi w pkt 3.2
niniejszej opinii fundacje polityczne, o których mowa w projekcie będą
prowadziły działalność gospodarczą. Dochód z działalności odpłatnej fundacji
ma być przeznaczony wyłącznie na realizację celów statutowych fundacji,
jednak cele statutowe, biorąc pod uwagę treść art. 8 projektu w związku z art. 3 i
4 projektu, mogą być formułowane bardzo szeroko. Należy też zaznaczyć, że
fundacje polityczne będą powiązane z partiami politycznymi (fundator – partia
polityczna będzie ustalał statut fundacji – art. 8 projektu – oraz wskazywał
osoby wchodzące w skład zarządu i rady fundacji – art. 10 i 27 projektu). Z
jednej strony istnieje więc wątpliwość co do tego, czy działalność fundacji nie
będzie nastawiona na osiąganie zysku, a z drugiej, czy przy stosowaniu
proponowanych przepisów (w kontekście powiązania fundacji z partiami
politycznymi) będzie możliwe stworzenie pełnych gwarancji ochrony danych
przewidzianych w art. 8 ust. 2 lit. d dyrektywy, w szczególności zapewnienia, że
dane nie zostaną ujawnione osobie trzeciej bez zgody osób, których dotyczą.
Powstaje też pytanie o uzasadnienie zastosowania w odniesieniu do fundacji
politycznych wyjątku od zakazu przetwarzania danych wrażliwych.
Brak jest również uzasadnienia wyłączenia – w odniesieniu do fundacji
politycznych – zakazu przetwarzania wrażliwych danych osobowych ze
względu na istotny interes publiczny na podstawie art. 8 ust. 4 dyrektywy.
Uwzględniając powyższe ustalenia należy uznać, że proponowany art.
51 projektu jest niezgodny z dyrektywą 95/46/WE.
Zgodnie z art. 12 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie
danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, ze zmianami)
opiniowanie projektów ustaw dotyczących ochrony danych osobowych należy
do kompetencji Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych.

4. Konkluzje
4.1. Projekt ustawy o fundacjach politycznych zawiera przepisy objęte
prawem Unii Europejskiej.
4.2. Projekt budzi wątpliwości co do zgodności z rynkiem
wewnętrznym, w zakresie w jakim przewiduje pomoc państwa dla fundacji
politycznych (punkty 3.1 – 3.3 niniejszej opinii).
4.3. Zgodnie z art. 16a ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu
w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. 2007, Nr 59, poz. 404 oraz
Dz. U. z 2010 r., Nr 18, poz. 99) organ właściwy na podstawie regulaminu
Sejmu występuje do Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z
wnioskiem o wydanie opinii o projekcie ustawy będącej programem
pomocowym. Projekt przewidujący program pomocy wymaga notyfikacji
Komisji Europejskiej w trybie ustawy o postępowaniu w sprawach dotyczących
pomocy publicznej.

5
4.4. Przepis art. 51 projektu jest niezgodny z dyrektywą 95/46/WE w
sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i
swobodnego przepływu tych danych (pkt 3.4. opinii).



Dyrektor Biura Analiz Sejmowych

Michał Królikowski






6
Warszawa, 11 października 2010 r.
BAS-WAPEiM-1651/10


Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie stwierdzenia – w trybie art. 95a ust. 3 Regulaminu Sejmu – czy
poselski projekt ustawy o fundacjach politycznych (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Agnieszka Pomaska) jest projektem ustawy
wykonującej prawo Unii Europejskiej


Proponowana ustawa określa zasady tworzenia i funkcjonowania
fundacji politycznych. Zgodnie z projektem fundacje polityczne będą
ustanawiane przez partie polityczne w celach: podniesienia jakości debaty
publicznej, promocji wartości demokratycznych w kraju i za granicą,
zwiększenia aktywności wyborczej obywateli, rozwoju kultury politycznej.
Fundacje polityczne mają w szczególności: prowadzić działalność informacyjną,
edukacyjną, badawczą, naukową i wydawniczą, organizować seminaria,
konferencje, warsztaty, przygotowywać ekspertyzy i analizy na potrzeby
fundatora, przyznawać stypendia i granty na rzecz badaczy i organizacji
pozarządowych zajmujących się problematyką związaną z celami fundacji,
współpracować z krajowymi i zagranicznymi organizacjami pozarządowymi,
uczelniami i innymi instytucjami badawczymi. Fundacje będą miały osobowość
prawną i będą mogły prowadzić działalność odpłatną polegającą na świadczeniu
usług szkoleniowych i edukacyjnych, sprzedaży tekstu statutu, programu
fundacji oraz przedmiotów symbolizujących fundację, wydawnictw
popularyzujących cele i działalność fundacji oraz fundatora oraz innych
publikacji wydawanych w ramach realizacji celów statutowych fundacji.
Fundacja będzie otrzymywała 25% subwencji z budżetu państwa przeznaczonej
dla partii politycznej, która daną fundację ustanowiła. Dochodami fundacji będą
także środki pochodzące z darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku.
Projekt przewiduje zmianę 39 ustaw. Proponowane przepisy m.in.
zakazują umieszczania stanowiących jednolitą całość plakatów lub haseł
wyborczych, których powierzchnia przekracza 2 m2, wprowadzają zwolnienie
od podatku dochodowego od osób prawnych dochodów fundacji politycznych w
części przeznaczonej na cele statutowe, zakazują łączenia niektórych stanowisk,
działalności i funkcji z funkcjami pełnionymi w organach fundacji politycznych.