Rządowy projekt ustawy o weteranach działań poza granicami państwa

Warszawa, dnia 10 marca 2011 r.
SĄD NAJWYŻSZY
BIURO STUDIÓW I ANALIZ
Pl. Krasińskich 2/4/6, 00-951 Warszawa

BSA III – 021 – 4/11


Uwagi do rządowego projektu ustawy
o weteranach działań poza granicami państwa wraz z projektami aktów
wykonawczych nadesłanego przy piśmie Szefa Kancelarii Sejmu z dnia 04
stycznia 2011 r. nr GMS-WP-273-3/11
(druk Sejmu RP VI kadencji nr 3754)


Zarówno założenia przedmiotowego projektu, jak i podstawowe jego
rozwiązania nie budzą zastrzeżeń.
Poniższe uwagi mają na celu jedynie doprecyzowanie niektórych
proponowanych uregulowań w sposób, który pozwoli na wyjaśnienie już na poziome
ustawy niektórych wątpliwości i to w takim zakresie, jaki może mieć wpływ dla
funkcjonowania orzecznictwa sądów powszechnych i Sądu Najwyższego. Uwagi
mają charakter szczegółowych propozycji.




Do art. 4 pkt 11


Proponowana w projekcie legalna definicja członka najbliższej rodziny
powinna być zbliżona do zawartych w innych ustawach z zakresu szeroko
rozumianego zabezpieczenia społecznego, a tym samym obejmować nie mniejszy
krąg osób niż wymienione w art. 67 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i
rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Główną rolą przedłożonego projektu
wydaje się być bowiem zapewnienie weteranom działań poza granicami państwa, a
tym samym także najbliższym członkom ich rodzin, możliwe dużego wsparcia ze
strony państwa.
Wskazując na możliwość ustanowienia szerszego niż w projekcie kręgu osób
objętych definicją członka najbliższej rodziny weterana działań kierowano się nie
tylko względami spójności systemu prawa, ale również przekonaniem, że tak

1
specyficzna jak przedmiotowa ustawa nie powinna stwarzać pola do dyskusji co do
kręgu osób, które mogą chcieć uważać siebie za członków najbliższej rodziny
weterana działań poza granicami państwa, czy też takich osób, które sam weteran
może uważać za osoby szczególnie mu bliskie.

W tym stanie rzeczy proponuje się nadanie artykułowi 4 pkt 11 projektu
następującego brzmienia:
„11) najbliższy członek rodziny – małżonka (wdowę i wdowca), rodziców
(ojczyma i macochę), dzieci własne i dzieci współmałżonka, przyjęte na
wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki i inne
dzieci, w tym również w ramach rodziny zastępczej, osobę pozostającą w
stosunku przysposobienia oraz osobę pozostającą we wspólnym pożyciu z
weteranem lub weteranem poszkodowanym,”


Do art. 6 i art. 11


Artykuły 6 i 11 projektu mające regulować kwestie przyznawania i pozbawiania
statusu weterana lub weterana poszkodowanego, w niektórych fragmentach wydają
się wymagać pewnych uzupełnień, a niekiedy przeredagowania. I tak, w art. 6 ust. 1
projektu określenie „nie przysługuje” powinno być zastąpione zwrotem: „nie może
być przyznany”, a cały ustęp powinien być uzupełniony zwrotem: „w okresie od
uprawomocnienia się takiego wyroku, aż do zatarcia skazania”.

Z uzasadnienia przedłożonego projektu nie wynika wprost, jak długo ma
działać zakaz przyznawania statusu weterana lub weterana poszkodowanego, czy
też ma być zakazem bezterminowym. Wymóg składania przy wniosku o przyznanie
przedmiotowego statusu między innymi zaświadczenia z Krajowego Rejestru
Karnego (por. art. 7 ust. 1 pkt 3) może wskazywać, że intencją autorów projektu było
jedynie wprowadzenie zakazu przyznawania przedmiotowego statusu osobom,
których dane aktualnie figurują w Krajowym Rejestrze Karnym jako skazanych za
przestępstwa określone rodzajowo w opiniowanym przepisie.

W art. 6 ust. 2 po wyrazie „skarbowego” powinien być dodany zwrot: „pod
zarzutem popełnienia przestępstwa wymienionego w ust. 1.” Brak takiego
doprecyzowania w opiniowanym przepisie sprawia, iż bez względu na przedmiot
zarzutu stawianego w postępowaniu karnym osobie zainteresowanej uzyskaniem
statusu weterana lub weterana poszkodowanego, w każdym wypadku prowadzenia

2
owego postępowania, a więc również takiego, którego wynik nie będzie mógł
wpływać na wynik postępowania w sprawie przyznania przedmiotowego statusu, i tak
te ostatnie będzie należało zawiesić do czasu zakończenia każdego ewentualnego
postępowania karnego prowadzonego przeciwko ubiegającemu się o przedmiotowy
status.

W art. 11 ust. 1 projektu po zwrocie „w przypadku”, a przed sformułowaniem,
„o którym mowa art. 6 ust. 1”, powinno być dodane: „prawomocnego skazania za
przestępstwo”. Opiniowany art. 11 ust. 1 nie wskazuje obecnie, czy pozbawienie
statusu weterana lub weterana poszkodowanego ma następować z dniem
uprawomocnienia się wyroku sądu za tego rodzaju przestępstwo, a więc z mocą
wsteczną, co byłoby logiczne w kontekście art. 6 ust. 1 projektu, czy też z dniem
późniejszym, a więc np. z dniem stania się ostateczną decyzji o pozbawieniu takiego
statusu. Sygnalizowanej wątpliwości nie wyjaśniają też ani art. 11 ust. 3, ani art. 11
ust. 4 projektu, w których mowa jest jedynie o fazie wykonywania decyzji o
pozbawieniu przedmiotowego statusu, łącząc możliwość wykonywania takiej decyzji
z dniem stania się owej decyzji ostateczną w rozumieniu art. 16 § 1 k.p.a. (tu: w
związku z art. 14 projektu). W związku z tym oczekuje się uzupełnienia art. 11 ust.
1 lub ust. 3 projektu o stwierdzenie wskazujące wprost na dzień utraty
uprawnień związanych z przyznaniem statusu weterana lub weterana
poszkodowanego, a więc również takich uprawnień, co do których będą władne
orzekać organy emerytalno-rentowe, a tym samym i sądy powszechne
działające pod nadzorem judykacyjnym Sądu Najwyższego, a niekiedy również
sądy administracyjne.

Art. 11 ust. 2 projektu nakłada na sądy orzekające w sprawach o
przestępstwa, o których mowa w art. 6 ust. 1 projektu, obowiązek informowania w
terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku skazującego za takie
przestępstwo ministrów właściwych w sprawach przyznawania lub pozbawiania
statusu weterana lub weterana poszkodowanego. Taki obowiązek sądu nie jest
jednak skorelowany z obowiązkiem innych organów państwa w zakresie
powiadamiania sądu o tym, że oskarżony ubiega się o przyznanie mu statusu
weterana lub weterana poszkodowanego, lub że taki status już posiada. W tym
stanie rzeczy należy rozważyć potrzebę dodania na końcu opiniowanego przepisu
stwierdzenia, „o ile sąd został powiadomiony, że skazany ubiega się o

3
przyznanie mu statusu weterana lub weterana poszkodowanego, albo, że taki
status został mu już przyznany”.



W wypadku braku uwzględnienia powyższej propozycji należy rozważyć
możliwość podawania do publicznej wiadomości co najmniej faktu przyznania statusu
weterana lub weterana poszkodowanego, w sposób, który pozwoli sądom z urzędu
na zapoznanie się z taką informacja, a więc np. w formie właściwej dla ogłaszania
aktów normatywnych.


Do art. 23 ust. 1


W art. 23 ust. 1 projektu wystąpił błąd językowy. Wydaje się, że powinno być:
nie „funkcjonującego”, lecz „funkcjonującym”. Weteran lub weteran poszkodowany
ma mieć bowiem między innymi, prawo do umieszenia w Domu Weterana
funkcjonującym jako opiekuńczo-leczniczy zakład opieki zdrowotnej.


Do art. 31


Art. 31 ust. 1 powinien być zakończony zwrotem: „z zastrzeżeniem ust. 2”.

Artykuł 31 ust. 3 powinien otrzymać brzmienie.
„3. Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu, o którym mowa w ust. 1,
powstaje z dniem stania się ostateczną decyzji administracyjnej o przyznaniu
statusu weterana lub weterana poszkodowanego, przy czym jego realizacja
może nastąpić nie wcześniej niż z dniem przedstawienia pracodawcy tego
rodzaju decyzji.”

W sytuacji, gdy nabycie prawa do urlopu „zwykłego” następuje z mocy samego
prawa, to również nabycie prawa do dodatkowego urlopu powinno tak następować.
Nie wydaje się właściwe uzależnianie nabycia prawa do pierwszego urlopu, w tym
dodatkowego, od przedstawienia pracodawcy jakiegokolwiek dokumentu. Czym
innym jest realizacja samego prawa. Ta, rzeczywiście powinna następować nie
wcześniej niż z dniem przedstawienia pracodawcy dokumentu świadczącego o
nabyciu prawa do przedmiotowego urlopu dodatkowego.

Postulowana zmiana redakcji danego przepisu odpowiada też zasadzie
równości wobec prawa. Eliminuje także czynniki subiektywne nie tylko po stronie

4
weterana lub weterana poszkodowanego oraz po stronie pracodawcy związane ze
składaniem lub przyjmowaniem wymaganego dokumentu.


Do art. 32 oraz do projektu rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej i
Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie trybu przyznawania
dodatku weterana poszkodowanego


Artykułowi 32 ust. 1 powinno być nadane następujące brzmienie:
„Art. 32.1. Weteran poszkodowany pobierający emeryturę lub rentę inwalidzką
lub ubiegający się o przyznanie takiego świadczenia ma prawo do dodatku
weterana poszkodowanego od miesiąca złożenia do organu emerytalno-
rentowego wniosku o przyznanie takiego dodatku.”

Opiniowany art. 32 ust. 1, gdyby miał pozostać w dotychczasowym kształcie,
pozwala na przyznanie przedmiotowego dodatku tylko osobom, które w dniu
wystąpienia z wnioskiem już pobierały emerytury lub renty inwalidzkie. Tymczasem
wydaje się usprawiedliwione stworzenie zainteresowanym również możliwości
jednoczesnego ubiegania o emeryturę lub rentę inwalidzką oraz o przedmiotowy
dodatek weterana poszkodowanego. Przy uwzględnieniu proponowanej obecnie
zmiany tego przepisu dojdzie także do usunięcia wątpliwości co do organu władnego
przyznawać dodatek weterana poszkodowanego. Organem właściwym wydaje się w
tym wypadku organ emerytalno-rentowy przyznający i wypłacający emeryturę lub
rentę inwalidzką. Tak wprost próbuje się wyjaśniać tę wątpliwość w § 2 projektu
rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej i Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji w sprawie trybu przyznawania dodatku weterana poszkodowanego
wykraczając jednak poza granice delegacji ustawowej w kształcie przedstawionym w
art. 32 ust. 5 projektowanej ustawy.

Artykuł 32 ust. 4 powinien otrzymać następujące brzmienie:

„4. W przypadku zbiegu prawa do emerytury lub renty inwalidzkiej
przyznawanych na podstawie odrębnych przepisów, dodatek weterana
poszkodowanego przyznawany i wypłacany jest tylko przy jednym z tych
świadczeń.”

Opiniowany art. 32 ust. 4, w dotychczasowym kształcie, jest niezbyt czytelny.
Chodziło w nim zapewne o stwierdzenie, by niezależnie od tego, czy zainteresowany

5