Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

U Z A S A D N I E N I E

Przedkładany projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy osobom uprawnionym do
alimentów oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy zakłada
wprowadzenie zmian do uchwalonej przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 7
września 2007 r. ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (Dz. U. Nr 192,
poz. 1378), która wchodzi w życie z dniem 1 października 2008 r., oraz ustawy o pro-
mocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Celem projektu nowelizującego powyższą ustawę jest dokonanie koniecznych zmian o
charakterze merytorycznym i legislacyjnym w związku z prawidłowym i sprawnym
wdrożeniem w życie przepisów ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.
Przepisy wymagają doprecyzowania, a oczywiste błędy, które znajdują się w uchwalo-
nej ustawie, należy usunąć.
Projektowana ustawa przewiduje następujące zmiany szczegółowe w ustawie o pomocy
osobom uprawnionym do alimentów:
1) zmiana do art. 1 ustawy
Po ust. 3 proponuje się dodać ust. 4 i 5. Proponowany przepis jest konieczny z uwa-
gi na wymóg określenia zakresu podmiotowego osób, które mogą się ubiegać o
świadczenia z funduszu alimentacyjnego.
2) zmiany do art. 2 ustawy:
a) pkt 7 lit. c
Według słowniczka ustawowego „nienależnie pobranym świadczeniem” jest
m.in. świadczenie z funduszu alimentacyjnego, wypłacone bez podstawy praw-
nej, jeżeli stwierdzono nieważność decyzji przyznającej świadczenie albo w
wyniku wznowienia postępowania uchylono decyzję przyznającą świadczenie i
odmówiono prawa do świadczenia. W nowelizacji proponuje się rozszerzenie tej
definicji o sytuacje, w których dochodzi do wydania decyzji administracyjnej z
rażącym naruszeniem prawa, co częstokroć ma miejsce np. przy realizacji zadań
wynikających z ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych

2
(Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.). Wypłacone świadczenie z fun-
duszu alimentacyjnego na podstawie takiej decyzji podlegałoby zwrotowi jako
nienależnie pobrane.
b) pkt 12
Zmiana polega na przeredagowaniu i dostosowaniu przepisu, ponieważ świad-
czenia z funduszu alimentacyjnego przysługują osobie uprawnionej, a nie rodzi-
com. Wprowadzono do ustawowej definicji „rodziny” osobę uprawnioną oraz
osobę powyżej 25. roku życia otrzymującą świadczenia z funduszu alimentacyj-
nego. Proponuje się także wyraźne wyłączenie ze składu rodziny: dziecka pozo-
stającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku
małżeńskim, pełnoletniego dziecka posiadającego dziecko, a także rodzica oso-
by uprawnionej zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub za-
twierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz.
c) pkt 15
Proponuje się uchylenie definicji umiarkowanego stopnia niepełnosprawności,
bowiem pojęcie to nie występuje w dalszych przepisach ustawy.
3) zmiany do art. 3 ust. 3 ustawy
Z art. 3 ust. 3 ustawy proponuje się wykreślenie wyrazów: „lub przyznania osobie
uprawnionej świadczenia z funduszu alimentacyjnego” z uwagi na oczywisty błąd
logiczny. W przypadku przyznania osobie uprawnionej świadczenia z funduszu, za-
świadczenie o bezskuteczności egzekucji znajduje się już w posiadaniu organu wła-
ściwego wierzyciela, bowiem na podstawie tego zaświadczenia wydano decyzję o
przyznaniu prawa do świadczenia.
4) zmiany do art. 9 ustawy:
a) ust. 5
Proponuje się uchylenie przepisu stanowiącego, że w przypadku gdy z dochodu
rodziny jest ponoszona opłata za pobyt w instytucji zapewniającej całodobowe
utrzymanie członka rodziny, od dochodu rodziny odejmuje się tę opłatę. Przepis
jest zbędny, bowiem instytucja zapewnia nieodpłatne pełne utrzymanie (więc


3
osoba nie ponosi opłaty), co wynika z definicji instytucji zapewniającej całodo-
bowe utrzymanie.
b) ust. 6
Przepis stanowi, że przy ustalaniu składu rodziny nie wliczamy członka rodziny
przebywającego w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie. Proponuje
się skreślenie zbędnych wyrazów „i nie ponosi opłaty za pobyt”, bowiem pobyt
w takiej instytucji, zgodnie z definicją ustawową, nie jest związany z ponosze-
niem opłat.
d) ust. 7 i 11
Zmiany niezbędne ze względu na konieczność zapewnienia jednolitej praktyki
dotyczącej ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego. Prowadzona nowelizacja
ustawy o świadczeniach rodzinnych zakłada wprowadzenie analogicznych
zmian dotyczących ustalania dochodu z gospodarstwa rolnego. Mając na uwa-
dze, że ze świadczeń rodzinnych oraz ze świadczeń z funduszu alimentacyjnego
będą korzystać w większości te same osoby, wydaje się zasadne wprowadzenie
tej zmiany.
5) zmiany do art. 12 ustawy:
a) ust. 3a
Zmiana konieczna w związku z przepisami załącznika II i III do rozporządzenia
(EWG) nr 574/72, w sekcji T. Rzeczpospolita Polska części 6. wiadczenia ro-
dzinne, gdzie jako instytucja właściwa (załącznik II) oraz instytucja miejsca za-
mieszkania lub miejsca pobytu (załącznik III) wskazany jest regionalny ośrodek
polityki społecznej. Ponadto ze względu na fakt, że nie w każdym wojewódz-
twie istnieje wyodrębniony z urzędu marszałkowskiego regionalny ośrodek poli-
tyki społecznej (zadania realizowane są w urzędzie marszałkowskim), jest rów-
nież konieczne zapewnienie możliwości upoważnienia przez marszałka pracow-
nika urzędu. Jednocześnie ze względu na charakter pomocy, świadczenie z fun-
duszu alimentacyjnego nie jest świadczeniem z obszaru pomocy społecznej, nie
proponuje się stworzenia możliwości przekazania przez wójta, burmistrza lub
prezydenta miasta realizacji tego zadania do ośrodka pomocy społecznej. Od-
mienność tego świadczenia od świadczeń realizowanych przez pomoc społeczną


4
bardzo mocno akcentowali przedstawiciele Komitetu Inicjatywy Ustawodaw-
czej na rzecz Ustawy Fundusz Alimentacyjny. Podnoszono ponadto, opierając
się na opiniach pracowników ośrodków pomocy społecznej, że nałożony na
ośrodki pomocy społecznej obowiązek realizacji świadczeń rodzinnych, zaliczki
alimentacyjnej, a w przyszłości świadczeń z funduszu alimentacyjnego, unie-
możliwia prawidłową realizację zadań przypisanych pomocy społecznej, w
szczególności pracy z rodzinami, z osobami wykluczonymi ze społeczeństwa
bądź tym wykluczeniem zagrożonymi.
b) ust. 4
Jest to zmiana doprecyzowująca, iż organem właściwym do wypłaty świadcze-
nia z funduszu alimentacyjnego przyznanego decyzją wydaną przez marszałka
województwa jest organ właściwy wierzyciela.
6) zmiany do art. 15 ust. 4 pkt 3 lit. c i d ustawy
Zmiana doprecyzowująca. W ustawie jest odniesienie tylko do osoby o znacznym
stopniu niepełnosprawności. Do katalogu wymaganych dokumentów przy ustaleniu
prawa do świadczenia z funduszu alimentacyjnego w lit. d dodano: odpis postano-
wienia sądu o zabezpieczeniu powództwa o alimenty.
7) zmiana w art. 16 ustawy
Art. 16 zakłada utworzenie przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia spo-
łecznego rejestru dłużników alimentacyjnych. Zgodnie z art. 16 ust. 2 dane do reje-
stru będą przekazywać organy właściwe dłużnika i wierzyciela. Natomiast zgodnie z
ust. 3 dane będą udostępniane organom prowadzącym postępowanie egzekucyjne,
organom właściwym oraz prokuratorowi.
Mając na uwadze, że organy właściwe posiadają dane na temat dłużnika alimenta-
cyjnego z przeprowadzonego wywiadu, a dane te zgodnie z art. 5 organ właściwy
przekazuje komornikowi prowadzącemu postępowanie egzekucyjne, jest nieuza-
sadnione tworzenie centralnego rejestru dłużników alimentacyjnych, skoro komor-
nik sądowy czy administracyjny organ egzekucyjny otrzymuje dane dotyczące dłuż-
nika bezpośrednio od będącego w ich posiadaniu organu właściwego.


5
Jednocześnie należy zauważyć, że w opinii Generalnego Inspektora Ochrony Da-
nych Osobowych centralny rejestr dłużników alimentacyjnych narusza przepis o
ochronie danych osobowych.
Ponadto należy zauważyć, że w celu zwiększenia skuteczności postępowania egze-
kucyjnego dane dotyczące dłużnika alimentacyjnego są już dostępne w Krajowym
Rejestrze Sądowym, a zgodnie z art. 38 dodatkowo będą umieszczane w informacji
gospodarczej.
8) zmiana w art. 18 ustawy
Po ust. 2 proponuje się dodać ust. 3. Proponowane regulacje określają początkowy
termin wypłaty świadczenia z funduszu alimentacyjnego w przypadku utraty waż-
ności orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. Jeżeli osoba niepełno-
sprawna uzyska ponownie orzeczenie, będące kontynuacją poprzedniego, prawo do
świadczenia nabywa się od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w
którym upłynął termin ważności poprzedniego orzeczenia, pod warunkiem złożenia
wniosku o świadczenia z funduszu alimentacyjnego w terminie 3 miesięcy od dnia
wydania ponownego orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności.
9) zmiany w art. 23 ustawy:
a) ust. 7
Proponuje się, aby odsetki były naliczane od pierwszego dnia miesiąca następu-
jącego po dniu wypłaty świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
b) ust. 8
Dotychczasowy przepis nie uwzględnia marszałka województwa, tylko mówi o
organie właściwym wierzyciela. Zmiana doprecyzowująca.
10) zmiany w art. 24 ust. 1 ustawy
Przepis art. 24 ustawy zawiera katalog przesłanek uprawniających organ właściwy
oraz marszałka województwa (proponuje się dodać marszałka województwa jako
właściwego do zadań z zakresu koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego)
do zmiany lub uchylenia ostatecznej decyzji administracyjnej bez zgody osoby
uprawnionej albo jej przedstawiciela ustawowego. Nowelizacja poszerza ten katalog