Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw

75

sędziów sądów powszechnych oraz przy uwzględnieniu przestrzegania dyscypliny pracy, doskonalenia
sposobu wykonywania obowiązków i podnoszenia kwalifikacji, umiejętności współpracy, jak również
predyspozycji osobowościowych do zawodu sędziego.

Art. 17.
Po upływie roku od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy wygasają z mocy prawa akty
delegowania sędziów sądów rejonowych i sędziów okręgowych do sądów wyższych, chyba że wcześniej
upłynął okres delegowania lub nastąpiło odwołanie bądź ustąpienie sędziego z delegowania.

Art. 18.

1. Prezesi sądów apelacyjnych powołają sędziów wizytatorów, o których mowa w art. 37d § 1 i 2
ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejsza ustawą, nie później niż w terminie
6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
2. Powierzenie, na podstawie przepisów dotychczasowych, funkcji wizytatorów na czas
nieoznaczony ustaje z mocy prawa po upływie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy,
chyba że wcześniej nastąpiło zwolnienie z pełnienia tej funkcji.

Art. 19.

1. Pierwsze wizytacje wydziałów, o których mowa w art. 37c § 1 ustawy, o której mowa w art. 1,
w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, obejmujące okresowe oceny pracy sędziów, o których mowa
w art. 106a – 106e tej ustawy, zostaną przeprowadzone po upływie roku od dnia wejścia w życie
niniejszej ustawy.
2. Prezesi sądów apelacyjnych ustalą plan przeprowadzenia wizytacji, o których mowa w ust. 1,
w wydziałach sądów działających na obszarze apelacji, mając na uwadze konieczność należytej
organizacji pracy sędziów wizytatorów oraz wdrożenia czteroletniego cyklu przeprowadzania kolejnych
wizytacji wydziałów.
3. Pierwsze wizytacje wydziałów, o których mowa w ust. 1, obejmują okres po dniu wejścia
w życie niniejszej ustawy; każda następna wizytacja obejmuje kolejne czteroletnie okresy pracy, liczone
od dokonania poprzedniej wizytacji.

Art. 20.

Sąd dyscyplinarny, w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, z urzędu
podejmuje decyzję w przedmiocie dalszego zawieszenia sędziego w czynnościach służbowych, jeżeli

76

zawieszenie nastąpiło na podstawie art. 129 § 2 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu
obowiązującym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, w związku z wydaniem uchwały
zezwalającej na pociągnięcie sędziego do odpowiedzialności karnej za przestępstwo nieumyślne lub
umyślne ścigane z oskarżenia prywatnego. Przepisy art. 131 § 1, 4 i 5 ustawy, o której mowa w art. 1,
stosuje się odpowiednio.

Art. 21.
1. Zarządzenia i rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dotyczące organizacji sądów
powszechnych, wydane na podstawie przepisów dotychczasowych, zachowują moc do dnia wejścia
w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 19 § 1, art. 20 oraz art. 32a § 13
ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
2. Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 67 § 1, art. 96 § 3, art. 155 § 6
oraz art. 155a § 7 ustawy, o której mowa w art. 1, zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych
przepisów wykonawczych wydanych na podstawie, odpowiednio, art. 96 § 3, art. 155 § 6 oraz art. 155a
§ 7 ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
3. Do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 150 § 5 ustawy,
o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, do przeprowadzania konkursu na
stanowisko referendarza sądowego stosuje się odpowiednio dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane
na podstawie art. 155a § 7 ustawy, o której mowa w art. 1.


Art. 22.
1.
Ilekroć w przepisach innych ustaw jest mowa o sądzie rodzinnym, rozumie się przez to wydział
sądu, do którego właściwości należą sprawy z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, dotyczące
demoralizacji i czynów karalnych nieletnich, jak również leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz
od środków odurzających i psychotropowych.
2.
Ilekroć w przepisach innych ustaw jest mowa o sądzie gospodarczym, rozumie się przez to
wydział sądu, do którego właściwości należą sprawy z zakresu prawa gospodarczego.
3. Ilekroć w przepisach innych ustaw jest mowa o sądzie pracy lub ubezpieczeń społecznych,
rozumie się przez to wydział sądu, do którego właściwości należą sprawy z zakresu prawa pracy
lub ubezpieczeń społecznych.



77


Art. 23.
1. Pierwszych okresowych ocen pracy prokuratorów dokonuje się po upływie roku od dnia wejścia
w życie niniejszej ustawy.
2. Prokuratorzy apelacyjni ustalą plan przeprowadzenia pierwszych okresowych ocen pracy
podległych prokuratorów, dążąc do tego, aby wszyscy prokuratorzy o jednakowym stażu pracy na
równorzędnych stanowiskach zostali poddani okresowej ocenie w tym samym czasie, oraz mając na
uwadze konieczność wdrożenia czteroletniego cyklu przeprowadzania kolejnych okresowych ocen pracy
prokuratorów.
3. Pierwsze okresowe oceny pracy prokuratorów obejmują okres pracy po dniu wejścia w życie
niniejszej ustawy; każda następna ocena obejmuje kolejne czteroletnie okresy pracy prokuratora liczone
od dokonania poprzedniej okresowej oceny pracy.

Art. 24.
Przepisów art. 41a – 41e ustawy, o której mowa w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą,
nie stosuje się do postępowań w sprawach skarg i wniosków dotyczących działalności sądów, wszczętych
i niezakończonych do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.


Art. 25.
Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 100a ust. 10 ustawy, o której
mowa w art. 2, zachowują moc do dnia wejścia w życie nowych przepisów wykonawczych wydanych na
podstawie art. 100a ust. 10 ustawy, o której mowa w art. 2, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.


Art. 26.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.
11/36rch


UZASADNIENIE

Proponowana nowelizacja ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych
(zwanej dalej u.s.p.) stanowi element działań podejmowanych w celu reformy wymiaru sprawiedliwości
w kierunku bardziej elastycznego ukształtowania struktury organizacyjnej sądów rejonowych
i okręgowych, racjonalnego wykorzystania kadry orzeczniczej i środków finansowych wydatkowanych
na funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, a także istotnej modyfikacji zasad sprawowania nadzoru
nad działalnością administracyjną sądów powszechnych, jak również usprawnienia zarządzania sądami.
Przedmiotem nowelizacji są ponadto niektóre przepisy regulujące status sędziego, w tym sędziego
w stanie spoczynku.

Zasadnicze kierunki projektowanej reformy odpowiadają m.in. zaleceniom przyjętym przez
Komitet Ministrów Rady Europy i nastawione są na podniesienie jakości działalności sądów, tak
w wymiarze dotyczącym ich podstawowej działalności (orzecznictwa), jak i w wymiarze funkcjonalnym,
poprzez optymalne rozlokowanie i zorganizowanie struktury organizacyjnej sądów powszechnych
(efektywność wymiaru sprawiedliwości).
Tak właśnie rozumiana jakość działalności sądów kształtuje w społeczeństwie obraz sądownictwa
powszechnego i wpływa na ocenę wykonywanych przez sądy i sędziów zadań.
Jakość podstawowej działalności sądu, czyli orzecznictwa, odnosi się oczywiście wprost do
przebiegu postępowań sądowych i merytorycznego poziomu stosowania prawa przez sądy. Jednak
odpowiednio wysoki poziom orzecznictwa musi zostać zharmonizowany z optymalnie zorganizowaną
i zarządzaną strukturą sądów. Efektywność (tj. sprawność i skuteczność) wymiaru sprawiedliwości jest
bowiem kategorią praktyczną, mierzoną przede wszystkim czasem i wydatkami na organizację
oraz funkcjonowanie sądów, w tym przebieg postępowań sądowych. Sprowadza się w istocie do osiągania
zamierzonych celów przy niezbędnym, a jednocześnie wystarczającym nakładzie sił i środków.
„Efektywny wymiar sprawiedliwości” oznacza zatem łatwy dostęp do sądu, w którym uzyskać można
w sposób najbardziej dogodny, w rozsądnym terminie, rzeczywiście skuteczną ochronę.
Wzorem sądownictwa niemieckiego zwrócić więc należy uwagę z jednej strony na aspekt
ekonomicznej skuteczności funkcjonowania sądów, z drugiej zaś – wzmocnić przekonanie sędziów, że do
zadań sądów należy także rozważenie, zapewnienie i ulepszenie jakości „świadczonych przez sądy usług”



2

– a więc gwarancja najwyższej efektywności ochrony prawnej (J. von Bargen, Dobre orzecznictwo –
stanowisko wobec dyskusji dotyczącej jakości w sądach, Monitor Prawniczy nr 23/2006).


Należy przypomnieć Zalecenie nr
R(94)12 Komitetu Ministrów Rady Europy dotyczące
niezawisłości, sprawności i roli sędziów (przyjęte przez Komitet Ministrów w dniu 13 października
1994 r.), w którym określając powinności sędziowskie, zaleca się aby rządy państw członkowskich
podejmowały lub utrwalały wszelkie środki niezbędne do podwyższenia roli poszczególnych sędziów
i całego sądownictwa oraz aby umacniały ich niezawisłość i niezależność, a także sprawność działania,
w szczególności poprzez zapewnienie sędziom warunków sprawnego wykonywania pracy.
Zakres
powinności sędziowskich, zgodnie z przyjętymi przez Radę Europy standardami, obejmuje
chronienie praw i wolności wszystkich osób, właściwe stosowanie prawa, bezstronne, sprawne i szybkie
rozpoznawanie spraw, a w szczególności także: zapewnienie rzetelnego wysłuchania wszystkich stron
i przestrzegania przysługujących stronom praw proceduralnych, bezstronnego wyjaśniania stronom
kwestii proceduralnych, gdy zachodzi taka potrzeba; podawania w sposób jasny i kompletny, w łatwo
zrozumiałych słowach motywów orzeczenia; brania udziału w każdym szkoleniu niezbędnym do
wykonywania obowiązków w sposób sprawny i należyty.


Natomiast w przedmiocie zapewnienia sędziom warunków umożliwiających sprawne
wywiązywanie się z zakresu ich powinności, Rada Europy zaleciła m.in. powoływanie do pomocy
sędziom odpowiedniego personelu pomocniczego oraz oddawanie do ich dyspozycji odpowiedniego
wyposażenia przy równoczesnym podejmowaniu właściwych środków, mających na celu przekazywanie
wszelkich „zadań niesądowych” innym osobom, powtarzając w tym zakresie Zalecenie nr R(86)12
dotyczące środków zapobiegania nadmiernemu obciążeniu sądów i jego zmniejszania (przyjęte przez
Komitet Ministrów w dniu 16 września 1986 r.).

Wspomnieć należy również Zalecenie nr R(95)12 Komitetu Ministrów Rady Europy dotyczące
zarządzania wymiarem sprawiedliwości w sprawach karnych, zgodnie z którym wykorzystywanie zasad,
strategii i technik postępowania właściwych nauce o zarządzaniu może w sposób istotny przyczynić się do
sprawnego i efektywnego działania wymiaru sprawiedliwości. Zmierzając, przy dokonywaniu zmian
w ustawodawstwach i praktyce, w kierunku modelu menadżerskiego zarządzania w sądownictwie,
odpowiednie organy powinny określić zadania, do których realizacji będą dążyć w zarządzaniu
obciążeniem pracą, finansami, infrastrukturą, zasobami ludzkimi i porozumiewaniem się.

Przytoczonym zaleceniom Rady Europy odpowiada zawarta w projekcie propozycja uwolnienia
sędziów od obowiązków administracyjnych, związanych z zapewnianiem organizacyjnego i technicznego