Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego oraz niektórych innych ustaw

UZASADNIENIE
Projekt ustawy o zmianie ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego oraz o zmianie innych
ustaw został opracowany w szczególności w związku z koniecznością zapewnienia Bankowi
nowych możliwości zwiększania funduszy własnych, co służy realizacji podstawowych celów
działalności BGK, do których należy wspieranie rządowych programów społeczno-
gospodarczych oraz programów samorządności lokalnej i rozwoju regionalnego, a także
możliwość efektywniejszego wykonywania powierzonych mu zadań.
Część zaproponowanych zmian ma charakter doprecyzowujący a potrzeba ich wprowadzenia
wynika z ograniczeń występującymi w ich dotychczasowym stosowaniu.
Projekt ustawy wprowadza zmiany w innych ustawach, tj. w:
- ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U.
z 2000 r., Nr 54, poz. 654, z późn. zm.),
- ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. z 2010 r., Nr
113, poz. 759),
-
ustawie z dnia 4 marca 2005 r. o Krajowym Funduszu Kapitałowym (Dz. U. Nr 57,
poz. 491 oraz z 2009 r. Nr 65, poz. 545).
- ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 oraz
z 2010 r. Nr 28, poz. 148).
Powyższe zmiany mają związek z funkcjonowaniem Banku Gospodarstwa Krajowego oraz
spółki od niego zależnej Krajowego Funduszu Kapitałowego S.A.
Szczegółowe omówienie proponowanych zmian.
Ad. art. 1 - zmiany dotyczące ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa
Krajowego (Dz. U. Nr 65, poz. 594, z późn. zm.):
1) Zmiana dotychczasowego brzmienia art.. 2, poprzez dodanie jako ust. 2 (oraz zmianę
numeracji dotychczasowych ust. 2-4) przepisu mówiącego, że BGK nie podlega wpisowi
do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. Proponowany zapis ma
charakter deklaratoryjny i w sposób bezpośredni wskazuje na brak obowiązku wpisywania
BGK do KRS. Obecnie bardzo często ma miejsce sytuacja, w której Bank zmuszony jest
do wskazywania i udowadniania podmiotom zewnętrznym, iż taki obowiązek w stosunku
do Banku nie występuje.
2) Zmiana dotychczasowego art. 3 poprzez dodanie ust. 2-4 regulującego sytuację w zakresie
likwidacji BGK.
Bank Gospodarstwa Krajowego jest podmiotem, który nie posiada zdolności
upadłościowej (zostało to potwierdzone w opinii Ministerstwa Sprawiedliwości z dnia 25
sierpnia 2009 r. sygn. DL-P III 4290-30/09). Zgodnie z art. 6 pkt 4 ustawy z dnia 28
lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze nie można ogłosić upadłości instytucji i
osób prawnych utworzonych w drodze ustawy, chyba, że ustawa ta stanowi inaczej, oraz
utworzonych w wykonaniu obowiązku nałożonego ustawą. Bank Gospodarstwa
Krajowego został utworzony wprawdzie w drodze rozporządzenia Prezydenta RP z dnia
30 maja 1924
r. o połączeniu Państwowych Instytucji Kredytowych w Bank
Gospodarstwa Krajowego (podmiotów utworzonych w drodze ustawy), jednakże
obowiązująca w II RP hierarchia źródeł prawa dopuszczała wydawanie przez Prezydenta
RP rozporządzeń z mocą ustawy. Z tego względu ustawowe pochodzenie BGK nie może
budzić wątpliwości, co skutkuje brakiem zdolności upadłościowej na podstawie art. 6 pkt

5
4 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze. Oznacza to, że Bank
Gospodarstwa Krajowego nie może upaść, możliwa jest jednak jego likwidacja.
Z uwagi na możliwości pojawienia się jednak wątpliwości interpretacyjnych wystąpiła
potrzeba jednoznacznego uregulowania tej kwestii. Proponowane zmiany doprecyzowują
przepisy dotyczące upadłości Banku oraz spraw związanych z zakresem
odpowiedzialności Skarbu Państwa w przypadku likwidacji BGK. W ust. 4 proponuje się
wprowadzenie przepisów dodatkowo wzmacniających wiarygodność kredytową Banku.
Proponowane zapisy art. 3 ust. 3 i 4 ustawy mają na celu doprecyzowanie zakresu
odpowiedzialności Skarbu Państwa w stosunku do BGK, również w zakresie zapewnienia
odpowiedniej wysokości kapitałów. Oczekuje się, iż zastosowanie proponowanych
rozwiązań powinno umożliwić uzyskanie przez Bank oceny ratingowej na poziomie
oceny Polski, co w efekcie powinno przyczynić się do zwiększenia możliwości
pozyskiwania środków przez bank, zarówno w zakresie ich wolumenu, jak i zmniejszenia
kosztu ich pozyskania, szacowanego na co najmniej kilkanaście punktów bazowych.
Uzyskanie ratingu na poziomie kraju umożliwi dodatkowo obniżenie kosztu pozyskania
gwarancji Skarbu Państwa na działalność statutową BGK. Otrzymanie powyższej oceny
wiarygodności kredytowej zwiększy również, co istotne, możliwości pozyskiwania
środków przez BGK w formie nieprzewidującej wsparcia kredytowego gwarancją Skarbu
Państwa.
3) Zmiana dotychczasowego art. 4 pkt 1 ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego. Przepis
stwierdzający, że celem działalności Banku Gospodarstwa Krajowego jest wspieranie
rządowych programów społeczno-gospodarczych oraz programów samorządności
lokalnej i rozwoju regionalnego, obejmujących m.in. w szczególności projekty
realizowane z wykorzystaniem środków pochodzących z funduszy Unii Europejskiej
rozszerzono o możliwość wykorzystywania również środków pochodzących z
międzynarodowych instytucji finansowych, co jednocześnie pozwoli na wskazanie
jednego z głównych źródeł finansowania działalności Banku Gospodarstwa Krajowego.
Przepis uzupełniono zgodnie z obecnymi możliwościami pozyskiwania środków na
finansowanie działalności Banku Gospodarstwa Krajowego (zleconej i własnej) o
wykorzystywane środków z międzynarodowych instytucji finansowych, takich jak np.
Europejski Bank Inwestycyjny, czy też Bank Rozwoju Rady Europy.
4) W zmianie 4 dokonano korekty zapisu art. 5 ust. 1 punkt 6 lit. b, co zostało podyktowane
potrzebą uściślenia, z jakich tytułów dokonywane są wpisy hipotek w księgach
wieczystych. W latach 1945-1990 Skarb Państwa udzielał m.in. pożyczek i kredytów nie
tylko z tytułu sprzedaży przez Państwo domów jednorodzinnych i wielorodzinnych już
wybudowanych lub odbudowanych, ale przede wszystkim z tytułu sprzedaży gruntów dla
osób fizycznych i spółdzielni mieszkaniowych pod budownictwo jednorodzinne i
wielorodzinne. Zaproponowana korekta ma na celu całościowe ujęcie tytułów wpisów z
obszaru mieszkalnictwa.
5) Zmiany w dotychczasowym art. 5a dotycząca ust. 5 i 7 ustawy o Banku Gospodarstwa
Krajowego jest zmianą legislacyjną polegającą na przywołaniu aktualnych przepisów
ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 oraz
z 2010 r. Nr 28, poz. 148).
6) Zmiana w dotychczasowym art. 5b ustawy o Banku Gospodarstwa Krajowego polega, na
uzupełnieniu przepisu o możliwość udzielenia Bankowi Gospodarstwa Krajowego ze
środków budżetu państwa przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych
pożyczki, w celu zwiększenie funduszy podstawowych, na warunkach, które zapewnią
spełnienie wymów określonych w art. 127 ust. 3 pkt 2 lit. b ustawy z dnia 29 sierpnia

6
1997 r. - Prawo bankowe, tj. określonych w uchwale Komisji Nadzoru Finansowego.
Obecnie możliwość ta dotyczy zaliczenia do funduszy podstawowych banków obligacje
zamiennych i obligacji długoterminowych, spełniających warunki określone w uchwale
Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 14 października 2009 r. w sprawie innych pozycji
bilansu banku zaliczanych do funduszy podstawowych banku, ich wysokości, zakresu i
warunków ich zaliczania do funduszy podstawowych banku.
7) Zaproponowany przepis art. 5c określa możliwość obniżenia funduszu statutowego Banku
Gospodarstwa Krajowego, w przypadku gdy fundusze własne BGK osiągnęłyby poziom
znacznie przekraczający niezbędny do zachowania norm ostrożnościowych.
W
skład funduszy własnych Banku Gospodarstwa Krajowego wchodzą fundusze
podstawowe i fundusze uzupełniające. Ze względu na różny charakter funduszy
wchodzących w skład funduszy własnych (m.in. fundusz ogólnego ryzyka, fundusz z
aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych), możliwość obniżenia powinna
dotyczy wyłącznie funduszu statutowego.
Projekt ustawy wprowadza trzy formy obniżenia przez Radę Nadzorczą Banku
Gospodarstwa Krajowego (na wniosek ministra właściwego do spraw instytucji
finansowych) funduszu statutowego: wpłata do budżetu środków pieniężnych, „zwrot”
obligacji skarbowych na rzecz Skarbu Państwa oraz nieodpłatne przekazanie akcji lub
udziałów na rzecz Skarbu Państwa lub państwowych osób prawnych. Obniżenie funduszu
statutowego poprzez „zwrot” obligacji lub innych instrumentów finansowych dotyczyłby
tylko instrumentów, które uprzednio były przekazane na dokapitalizowanie Banku
Gospodarstwa Krajowego.
8) Zmiana polegająca na dodaniu po art. 6 ustawy o BGK art. 6b umożliwi rozszerzenie
katalogu czynności wykonywanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego o emisję listów
zastawnych na zasadach i warunkach określonych w przepisach ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 99, poz. 919,
z 2005 r. Nr 184, poz. 1539 i Nr 249, poz. 2104 oraz z 2006 r. Nr 157, poz. 1119).
Należy zwrócić uwagę, że znaczna część działalności Banku Gospodarstwa Krajowego
koncentruje się na udzielaniu kredytów związanych z finansowaniem nieruchomości.
Umożliwienie Bankowi Gospodarstwa Krajowego emisji listów zastawnych mogłoby
stanowić istotne narzędzie refinansowania tego obszaru działalności Banku Gospodarstwa
Krajowego, co jednocześnie stworzyłoby możliwość wykorzystania innych źródeł na
finansowanie pozostałej działalności.
Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo prawne funkcjonowania Banku Gospodarstwa
Krajowego istnieje możliwość zapewnienia długookresowego bezpieczeństwa
emitowanych przez Bank Gospodarstwa Krajowego listów zastawnych, jako
podstawowych instrumentów refinansowania obszaru działalności związanej z
finansowaniem nieruchomości.
9) Propozycja zmiany art. 10 ust. 3 ustawy o BGK, spowodowana jest potrzebą
wyeliminowania sytuacji, w której powstałyby wątpliwości co do zasad reprezentowania
BGK przez pełnomocników. Zmierza do określenia ogólnych zasad reprezentacji (bez
wątpliwości odnośnie zawężenia „w zakresie praw i obowiązków majątkowych”) oraz
przewiduje wprost możliwość reprezentacji przez pełnomocników oraz określa zasady tej
reprezentacji.
Ad. art. 2

7
Na podstawie art. 2 dokonuje się zmiany w art. 17 ust. 1 pkt 41 ustawy z dnia 15 lutego
1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r., Nr 54, poz. 654, z późn.
zm.). W art. 17 ust. 1 pkt 41 doprecyzowaniu ulega katalog zwolnień przedmiotowych z
tytułu podatku dochodowego od osób prawnych z tytułu zasilania zewnętrznego Krajowego
Funduszu Kapitałowego S.A. Powyższa zmiana ma za zadanie synchronizację z art. 6 pkt 1 i
2 ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o Krajowym Funduszu Kapitałowym S.A.
Ad. art. 3
Proponowana w art. 3 zmiana ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień
publicznych (Dz. U. z 2010 r., Nr 113, poz. 759) ma na celu umożliwienie Bankowi
Gospodarstwa Krajowego pełną realizację zadań wynikających ze wspierania publicznych
(rządowych i samorządowych) programów i projektów współfinansowanych ze środków
publicznych (w tym przede wszystkim środków zagranicznych - głównie z budżetu Unii
Europejskiej).
Zmiana Prawa zamówień publicznych dokonana w dniu 2 kwietnia 2009 r. wyłączyła z
obowiązku stosowania jego przepisów w odniesieniu do zamówień Banku Gospodarstwa
Krajowego związanych z realizacją zadań dotyczących obsługi funduszy utworzonych,
powierzonych lub przekazanych Bankowi Gospodarstwa Krajowego na podstawie odrębnych
ustaw oraz związanych realizacją programów rządowych, w części dotyczącej: prowadzenia
rachunków bankowych. W przypadku obsługi funduszy wyłączenie ma zastosowanie również
do przeprowadzania bankowych rozliczeń pieniężnych i działalności na rynku
międzybankowym, pozyskiwania środków finansowych dla zapewnienia płynności
finansowej, finansowania działalności obsługiwanych funduszy i programów oraz
refinansowania akcji kredytowej. Bank Gospodarstwa Krajowego w celu prowadzenia
normalnej działalności bankowej (własnej i na rzecz klientów) musi mieć możliwość
otwierania w innych bankach rachunków NOSTRO dla przeprowadzenia rozliczeń
pieniężnych na zasadach, które uzna za najbardziej korzystne. BGK powinien posiadać także
możliwość pozyskiwania środków finansowych dla zapewniania płynności finansowej i
refinansowania akcji kredytowej, bez dodatkowych zakłóceń. aden inny bank w kraju,
komercyjny, spółdzielczy, a nawet Narodowy Bank Polski, nie podlegają z tego tytułu
ograniczeniom, które zostały narzucone Bankowi Gospodarstwa Krajowego.
Obowiązki wynikające z ustawy Prawo zamówień publicznych w obecnym kształcie
powodują niesymetryczność warunków działania BGK w porównaniu z innymi podmiotami
sektora bankowego w Polsce. W sytuacji poszukiwania źródeł finansowania dla zapewnienia
płynności lub refinansowania akcji kredytowej, BGK obecnie zmuszony jest do stosowania
czasochłonnych procedur, uwzględniając dodatkowo ewentualne postępowania odwoławcze.
Inne podmioty sektora mogą znacznie szybciej pozyskać zewnętrzne finansowanie i dzięki
temu zyskują przewagę konkurencyjną. Zapewnienie płynności należy do podstawowych
zadań każdego banku. W obszarze zarządzania płynnością krótkoterminową, np. do 6
miesięcy, w przypadku konieczności stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych nie
może być mowy o elastycznym reagowaniu na zmiany rynkowe lub sytuację portfela banku.
W takiej sytuacji można stwierdzić, że ustawa ta utrudnia wypełnianie podstawowych zadań
BGK.
Ad. art. 4
Na podstawie art. 4 dokonuje się zmiany ustawy z dnia 4 marca 2005 r. o Krajowym
Funduszu Kapitałowym (Dz. U. Nr 57, poz. 491 oraz z 2009 r. Nr 65, poz. 545), rozszerzając
możliwe źródła finansowania Krajowy Fundusz Kapitałowy S.A. o dotacje otrzymane z
budżetu jednostek samorządu regionalnego (zmiana pkt 1 w art. 6 ustawy o Krajowym
Funduszu Kapitałowym). Uwzględnienie środków pozyskanych od jednostek samorządu

8
terytorialnego umożliwi Krajowemu Funduszowi Kapitałowemu S.A. wspieranie rozwoju
poszczególnych obszarów poprzez inwestowanie w fundusze podwyższonego ryzyka o
zasięgu regionalnym. Podstawową zasadą inwestowania na wczesnym etapie rozwoju
przedsiębiorstwa jest aktywny udział zarządzających funduszem podwyższonego ryzyka (ang.
venture capital - VC), w rozwój firmy. Aktywny udział wymaga również bliskości
geograficznej. W wyniku takich inwestycji Krajowego Funduszu Kapitałowego S.A. w
fundusze regionalne mogłyby one zyskać na znaczeniu i zwiększyć możliwości
podejmowanych działań.
Zmiana pkt 1 w art. 6 ustawy o Krajowym Funduszu Kapitałowym ma na celu
uszczegółowienie zapisu i powiązania go ze znowelizowaną ustawą o finansach publicznych.
Krajowy Funduszu Kapitałowy S.A. jest instytucją angażującą znaczne środki publiczne i w
całości kontrolowany przez państwową osobę prawną (Bank Gospodarstwa Krajowego).
Zmiana polegająca na dodaniu art. 6 po pkt 2 pkt 2a ma na celu doprecyzowanie źródeł
finansowania Krajowego Funduszu Kapitałowego S.A. o odsetki od środków, o których
mowa w pkt 1 i 2, zgromadzonych na rachunkach bankowych Krajowego Funduszu
Kapitałowego S.A., o ile odrębne przepisy lub umowy dotyczące przekazania lub
wykorzystania tych środków nie stanowią inaczej.
Ponadto w ustawie o Krajowym Funduszu Kapitałowym po art. 6 dodaje się art. 6a, na
podstawie którego obsługę bankową rachunków Krajowego Funduszu Kapitałowego S.A.
prowadzi Bank Gospodarstwa Krajowego - w przypadku gdy pozostawałby większościowym
akcjonariuszem tej spółki. Należy wskazać, że obecnie wszystkie rachunki bankowe
Krajowego Funduszu Kapitałowego S.A. obsługiwane są przez Bank Gospodarstwa
Krajowego.
Konsolidacja finansów publicznych jest podstawą prowadzonych reform. Jednym z filarów
tych zmian jest Bank Gospodarstwa Krajowego, który jest instytucją dedykowaną do obsługi
sektora finansów publicznych. Przejęcie obsługi bankowej Krajowego Funduszu
Kapitałowego S.A. przez Bank Gospodarstwa Krajowego jest kolejnym krokiem w reformie
finansów publicznych.
Krajowy Fundusz Kapitałowy S.A. dysponuje środkami na inwestycje w fundusze
podwyższonego ryzyka (ang. venture capital), które z kolei inwestują w polskie M P. Proces
inwestycyjny zakłada sukcesywne wnoszenie środków do tych funduszy - wtedy, gdy
pojawiają się atrakcyjne projekty inwestycyjne. Pozostałe środki są przechowywane na
rachunkach bankowych. Jeśli będą one ulokowane w Banku Gospodarstwa Krajowego,
umożliwią mu finansowanie działań publicznych przy tych samych kapitałach własnych.
W przypadku komercyjnych grup kapitałowych, w których podmiotem dominującym jest
bank, wszystkie spółki zależne korzystają z usług tego banku aby zapewnić bankowi zyski (w
przypadku kredytów) oraz możliwości udzielania kredytów (w przypadku lokat). Bank
Gospodarstwa Krajowego jest obecnie jedynym akcjonariuszem Krajowego Funduszu
Kapitałowego S.A. Na wypadek ewentualnych zmian w strukturze akcjonariatu Krajowego
Funduszu Kapitałowego S.A., wyłączna obsługa bankowa powinna być powierzona Bankowi
Gospodarstwa Krajowego do momentu zachowania jego pozycji dominującej w Krajowym
Funduszu Kapitałowym S.A. - jednocześnie musiałyby być spełnione dwa kryteria:
posiadanie większościowego pakietu akcji oraz posiadanie większości głosów na Walnym
Zgromadzeniu Akcjonariuszy.
Ad. art. 5
W art. 5 projektu ustawy wprowadza się zmianę art. 196 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o
finansach publicznych (Dz. U. Nr 157, poz. 1240 oraz z 2010 r. Nr 28, poz. 148) polegającą

9