Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw, rynku chmielu, rynku tytoniu oraz rynku suszu paszowego oraz niektórych innych ustaw

z wkładem UE i wkładami krajowymi, czas trwania programu, grupę docelową,
kwalifikujące się produkty oraz udział zainteresowanych stron.
Szczegółowe zasady realizacji programu „Owoce w szkole” zostały określone
przez prawodawcę unijnego na mocy rozporządzenia Komisji (WE) nr 288/2009 z dnia 7
kwietnia 2009 r. ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady
(WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do pomocy wspólnotowej przeznaczonej na
dostarczanie dzieciom w placówkach oświatowych owoców i warzyw świeżych
i przetworzonych oraz produktów z bananów w ramach programu „Owoce w szkole” (Dz.
Urz. UE L 94 z 8.04.2009, str. 38).
Zgodnie z przepisami Unii Europejskiej powodzenie wdrożenia programu
uzależnione jest od współpracy instytucji z sektora rolnictwa, zdrowia i edukacji oraz
podmiotów i szkół uczestniczących w programie „Owoce w szkole”, czyli m.in.
współdziałania Agencji Rynku Rolnego (wyznaczonej jako podmiot realizujący zadania
i obowiązki państwa członkowskiego lub właściwej władzy państwa członkowskiego
związane z wdrożeniem na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej programu) ze szkołami
podstawowymi oraz dostawcami, dostarczającymi do szkół podstawowych owoce
i warzywa. Pełna transpozycja przepisów Unii Europejskiej wymaga więc określenia nie
tylko zadań Agencji Rynku Rolnego, ale również wynikających z tych zadań warunków na
jakich inne podmioty realizujące program „Owoce w szkole” mają w nim uczestniczyć.

Programu „Owoce w szkole” powinien mieć wpływ na kształtowanie właściwych
postaw żywieniowych w młodym wieku oraz w ramach długofalowych skutków,
dobroczynne konsekwencje rzutują na nawyki żywieniowe również w wieku dorosłym.
Strategia krajowa wdrożenia w Rzeczypospolitej Polskiej programu „Owoce
w szkole” w latach szkolnych 2010/2011-2012/2013, zwana dalej „strategią”, zawiera
cele, jakie przyjęto przy konstruowaniu założeń do programu, środki, za pomocą których
cele te powinny zostać osiągnięte oraz ogólne założenia dotyczące sposobu wdrożenia
programu, w szczególności te, które wynikają z przepisów art. 3 rozporządzenia nr
288/2009.
Grupą docelową dzieci, do której jest kierowana pomoc są, zgodnie ze strategią,
dzieci w klasach I – III szkoły podstawowej, ich liczba w tej grupie różni się w kolejnych
latach szkolnych. W wykazie produktów kwalifikujących się do objęcia pomocą
zamieszczono owoce świeże tj.: jabłka, gruszki, truskawki, warzywa świeże: marchew,
rzodkiewki, papryka słodka oraz soki owocowe, warzywne i owocowo-warzywne.

11
Ponadto w strategii określono elementy, które odpowiadają obszarom działań
składającym się na całość programu, tj.: system udostępniania owoców i warzyw
dzieciom, system działań towarzyszących, system monitoringu i system komunikacji
i promocji programu. Strategia została przekazana do Komisji Europejskiej w dniu 26
lutego 2010 r.
Projektowane rozporządzenie stanowi wykonanie przepisów rozporządzenia nr
288/2009, przy uwzględnieniu przyjętej strategii.
Przepis § 3 projektu rozporządzenia stanowi, że w roku szkolnym na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej program ma obejmować 2 okresy, w trakcie których dzieciom
będą udostępniane produkty kwalifikujące się do dystrybucji wymienione w strategii,
zwane dalej „owocami i warzywami” (I okres odpowiadający I semestrowi: i II okres
odpowiadający II semestrowi.
Podmioty, którym może być przyznawana pomoc zostały wymienione w § 4,
w myśl którego o zatwierdzenie ubiegać się mogą podmioty wskazane w art. 6 ust. 2 lit. a
i c – e rozporządzenia nr 288/2009 (placówki oświatowe, dostawcy lub dystrybutorzy
produktów, organizacje występujące w imieniu placówek oświatowych lub organu władz
oświatowych oraz inne organy publiczne lub instytucje prywatne odpowiedzialne za
zarządzanie dystrybucją świeżych owoców i warzyw lub oceną programu lub komunikacją
na temat programu). Za placówki oświatowe zgodnie z przepisem § 3 uznaje się szkoły
podstawowe oraz ogólnokształcące szkoły muzyczne I stopnia. Zgodnie z przepisem § 1
pkt 1 lit. a rozporządzenia Ministra Kultury z dnia 29 grudnia 2004 r. w sprawie typów
szkół artystycznych publicznych i niepublicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 6, poz. 42)
ogólnokształcące szkoły muzyczne I stopnia to szkoły o sześcioletnim cyklu kształcenia,
dające podstawy wykształcenia muzycznego oraz wykształcenie ogólne w zakresie
szkoły podstawowej. Pozostałe typy szkół artystycznych publicznych i niepublicznych,
realizujących kształcenie ogólne i kształcenie artystyczne nie obejmują w ramach
kształcenia ogólnego zakresu klas I-III szkoły podstawowej, co oznacza, że dzieci do nich
uczęszczające nie są objęte grupą docelową. Szkoły artystyczne publiczne i niepubliczne,
realizujące wyłącznie kształcenie artystyczne nie są włączone do programu ponieważ
uczęszczające do nich dzieci objęte grupą docelową, powinny być jednocześnie uczniami
szkół podstawowych. Szkoły podstawowe oraz ogólnokształcące szkoły muzyczne I
stopnia, są dalej nazywane szkołami podstawowymi.
W proponowanych przepisach przewidziano możliwość udziału w programie szkół
podstawowych w roli wnioskodawcy (podmiotu nabywającego owoce i warzywa na

12
potrzeby związane z udostępnianiem dzieciom owoców i warzyw w ramach programu
w danym semestrze). Zatwierdzona przez dyrektora oddziału terenowego Agencji szkoła
podstawowa może samodzielnie występować z wnioskiem o pomoc, o którym mowa w §
10 ust. 1.
Podmioty wymienione w § 4 składają w terminach określonych w § 5 ust. 1
projektu rozporządzenia wniosek o ich zatwierdzenie. Ogólne i szczegółowe warunki
zatwierdzania tych podmiotów zostały określone w art. 7 i 8 rozporządzenia nr 288/2009.
Do wniosków o zatwierdzenie załącza się oświadczenie zawierające zobowiązanie do
prowadzenia dokumentacji magazynowej oraz księgowej dotyczącej działań związanych
z zakupem owoców i warzyw w ramach programu
Ponadto do wniosku o zatwierdzenie szkoły podstawowej występującej
w charakterze nabywcy (wnioskodawcy) załącza się oświadczenie, w którym szkoła taka
zobowiązuje się m.in. do zakupu owoców i warzyw oraz udostępnienia ich w ramach
programu oraz prowadzenia dokumentacji magazynowej oraz księgowej dotyczącej
działań związanych z zakupem i udostępnianiem owoców i warzyw. Oświadczenie to
powinno określać w szczególności liczbę dzieci w klasach I – III objętych grupą docelową
określoną w strategii, w których imieniu rodzice lub opiekunowie prawni wyrazili zgodę na
uczestnictwo w programie, uczęszczających do tej szkoły podstawowej, a także
określenie okresów dostarczania owoców i warzyw do tej szkoły podstawowej oraz liczbę
i skład porcji owoców i warzyw. Liczba i skład porcji powinny być określone w trzech
wariantach odpowiadającym każdemu ze sposobów udostępniania, o których mowa
w załączniku do projektu rozporządzenia, przy czym jako docelowo realizowany wskazuje
się ten, który zostanie przedstawiony w informacji ogłoszonej przez Agencję na podstawie
§ 9 ust. 2 projektu rozporządzenia. Wzór powyższego oświadczenia, zgodnie z przepisem
§ 5 ust. 5 opracowuje i udostępnia Agencja. Ponadto szkoły podstawowe ubiegające się
o zatwierdzenie dołączają do wniosku o to zatwierdzenie oświadczenie zawierające
zobowiązanie do realizacji środków towarzyszących, o których mowa w art. 3 ust. 4
rozporządzenia 288/2009 oraz oświadczenie, w którym zobowiązują się do
przekazywania Agencji danych niezbędnych do prowadzonego przez nią monitoringu
realizacji programu. W przepisie § 5 ust. 6 przewidziano także, że Agencja opracuje oraz
udostępni wzór formularza, na którym przekazywane są jej dane w ramach
prowadzonego monitoringu. Oświadczenia zobowiązujące do realizacji środków
towarzyszących oraz do przekazywania danych do Agencji w ramach monitoringu
stanowią także załączniki do zgłoszeń przekazywanych do oddziału terenowego Agencji

13
przez szkoły podstawowe, które zamierzają uczestniczyć w programie w charakterze
odbiorców owoców i warzyw, udostępniając dzieciom owoce i warzywa dostarczane im
przez zatwierdzonych dostawców (zatwierdzone podmioty wskazane w art. 6 ust. 2 lit. c –
e rozporządzenia 288/2009). Zgłoszenia zamiaru uczestnictwa w programie przez szkołę
podstawową w takim trybie odbywa się w terminie do 9 września danego roku
w przypadku udostępniania owoców i warzyw w pierwszym okresie oraz w terminie do 14
listopada danego roku w przypadku udostępniania owoców i warzyw w drugim okresie.
Agencja na podstawie tych informacji sporządza i ogłasza listę szkół, które zgłosiły
zamiar uczestnictwa w programie, zaś na podstawie wydanych decyzji o zatwierdzeniu
podmiotów wskazanych w art. 6 ust. 2 lit. c – e rozporządzenia 288/2009 sporządza
i ogłasza wykaz zatwierdzonych dostawców. Terminy ogłoszenia przez Agencję tych list,
w odniesieniu dla obu okresów udostępniania, zostały określone w § 9.
W celu realizacji programu dostawcy, którzy uzyskali zatwierdzenie, zawierają ze
szkołami zamierzającymi występować w charakterze odbiorcy, znajdującymi się na liście
ogłoszonej przez Agencję, umowy nieodpłatnego dostarczania owoców i warzyw w celu
ich udostępnienia dzieciom w jednym z okresów, o których mowa w § 3. Zakres informacji
jakie muszą w szczególności być określone w umowie odpowiada zakresowi informacji,
jakie muszą być w szczególności określone w oświadczeniach załączanych przez szkoły
podstawowe zamierzające występować w charakterze nabywców, do wniosków o ich
zatwierdzenie, zgodnie z § 5 ust. 4.
Przepis § 8 ust. 3 stanowi, że szkoła podstawowa występująca w charakterze
odbiorcy zawiera umowę wyłącznie z jednym zatwierdzonym dostawcą. Umożliwienie
zawierania przez szkołę podstawową występującą w charakterze odbiorcy umów
z kilkoma dostawcami skutkowałoby występowaniem utrudnień w administrowaniu
i zarządzaniu programem na kilku etapach jego wdrażania. Umowy nieodpłatnego
dostarczania owoców i warzyw obejmują produkty niezbędne do skomponowania porcji
udostępnianych uczniom w danym okresie. Informacje w nich zawarte stanowią podstawę
do kalkulacji łącznej liczby dzieci, które wezmą udział w programie w danym okresie.
W przypadku zawarcia przez szkołę podstawową umów z kilkoma dostawcami, liczba
dzieci uczęszczających do tej szkoły określona w umowach będzie wielokrotnie się
powielała. W sytuacji, w której dostawcy ci będą mieli siedzibę w różnych
województwach, kopie umów będą wpływały do różnych oddziałów terenowych Agencji,
co w efekcie znacznie skomplikuje sposób kalkulacji łącznej liczby dzieci,
wykorzystywanej w celu określenia sposobu udostępniania na podstawie § 11 ust. 1.

14
Ponadto w myśl proponowanych przepisów w celu skalkulowania wysokości
pomocy stosuje się zryczałtowaną stawkę pomocy na jedną porcję owoców i warzyw.
W sytuacji gdy szkoła podstawowa pozyskiwałaby produkty do skomponowania porcji na
podstawie umów z różnymi dostawcami, nie byłoby możliwości określenia kwoty pomocy,
o którą dostawcy ci mogliby wnioskować, ponieważ proponowane przepisy nie przewidują
sposobu kalkulacji stawek cząstkowych.
Szkoła podstawowa zainteresowana pozyskiwaniem owoców i warzyw od kliku
dostawców ma taką możliwość jeśli skorzysta z trybu przewidzianego w § 4, tzn. jeśli
uzyska zatwierdzenie i samodzielnie dokonuje zakupu niezbędnych produktów.
Rozwiązanie przewidziane w § 8 ust. 3 będzie służyło przejrzystości procedur
służących wdrożeniu programu oraz obniży koszty związane z zarządzaniem programem
i przeprowadzaniem kontroli przez Agencję.
Zgodnie z § 9 ust. 3 projektowanego rozporządzenia na zatwierdzonych
dostawców nałożono obowiązek przekazywania do Agencji kopii zawartych umów,
o których mowa w § 10 ust. 1. Informacje, zamieszczone w umowach przedkładanych
Agencji przez zatwierdzonych dostawców oraz oświadczeniach przedkładanych Agencji
w załączeniu do wniosków o zatwierdzenie szkół podstawowych występujących
w charakterze nabywców, służą Agencji do określenia łącznej liczby dzieci, którym
w danym semestrze roku szkolnego udostępnione zostaną w ramach programu owoce
i warzywa. W § 9 ust. 1 projektu rozporządzenia określono mechanizm, który ma
umożliwić efektywne zarządzanie budżetem. Rozwiązanie to przewiduje trzy warianty
realizacji udostępniania owoców i warzyw przez szkoły podstawowe. Jeżeli liczba dzieci
uczęszczających do szkół podstawowych, które zawarły umowę na dostarczanie owoców
i warzyw, wynosi:
1) co najmniej 66% liczby dzieci stanowiącej grupę docelową (1 167 657), łączna liczba
porcji owoców i warzyw udostępnianych dzieciom w danym okresie ma wynosić 20;
2) co najmniej 50%, lecz mniej niż 66% liczby dzieci stanowiącej grupę docelową, łączna
liczba porcji owoców i warzyw udostępnianych dzieciom w danym okresie ma wynosić
30;
3) mniej niż 50% liczby dzieci stanowiącej grupę docelową, łączna liczba porcji owoców
i warzyw udostępnianych dzieciom w danym okresie ma wynosić 40.
Pozostałe warunki dotyczące sposobu udostępniania owoców i warzyw zostały
określone w złączniku do projektowanego rozporządzenia.

15