Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1.
Podmioty, na które oddziałuje projektowana regulacja
Projekt ustawy obejmuje zakresem regulacji organy administracji rządowej
i samorządowej, zakłady opieki zdrowotnej, jednostki organizacyjne pomocy społecznej
działające na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi oraz osoby
z zaburzeniami psychicznymi i osoby z ich najbliższego otoczenia.
2. Konsultacje
społeczne
Projektowana regulacja została poddana konsultacjom z następującymi podmiotami:
1) Krajowym Konsultantem w dziedzinie psychiatrii,
2) Krajowym Konsultantem w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży,
3) Krajowym Konsultantem w dziedzinie psychologii klinicznej,
4) Polskim Towarzystwem Psychologicznym,
5) Polskim Towarzystwem Psychiatrycznym,
6) Instytutem Psychiatrii i Neurologii w Warszawie,
7) Radą Krajowej Federacji Konsumentów,
8) Sekretariatem Ochrony Zdrowia KK NSZZ „Solidarność”,
9) Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych,
10) Ogólnopolskim Związkiem Zawodowym Lekarzy,
11) Ogólnopolskim Związkiem Zawodowym Pielęgniarek i Położnych,
12) Federacją Związków Zawodowych Pracowników Ochrony Zdrowia,
13) Forum Związków Zawodowych,
14) Związkiem Pracodawców Służby Zdrowia,
15) Naczelną Radą Lekarską,
16) Naczelną Radą Pielęgniarek i Położnych,
17) Helsińską Fundacją Praw Człowieka,
18) Fundacją Batorego,

10
19) Komisją Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego,
20) Związkiem Województw Rzeczypospolitej Polskiej,
21) urzędami marszałkowskimi,
a także została umieszczona na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia, w tym
w Biuletynie Informacji Publicznej zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r.
o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa.
W toku konsultacji wskazane powyżej podmioty zgłosiły szereg uwag dotyczących przede
wszystkim regulacji w zakresie stosowania przymusu bezpośredniego, w tym obowiązku
zapewnienia przez marszałka województwa kontroli zasadności stosowania przymusu, oraz
terminu ważności skierowania do szpitala psychiatrycznego.
Odnosząc się do pierwszej z poruszonych kwestii należy zauważyć, iż zaproponowane
w projekcie ustawy zmiany w zakresie osób uprawnionych do stosowania przymusu są
podyktowane zmianami w aktach prawnych regulujących funkcjonowanie systemu opieki
zdrowotnej, a w szczególności systemu ratownictwa medycznego. Ponadto obowiązek
zapewnienia przez marszałka województwa, przez wyznaczenie lekarza specjalisty z zakresu
psychiatrii, kontroli nad stosowaniem przymusu bezpośredniego poza szpitalami
psychiatrycznymi wynika z obecnie obowiązujących przepisów.
Odnosząc się do drugiej kwestii, jaką jest propozycja bezterminowego wydłużenia okresu
ważności skierowania do szpitala psychiatrycznego pod warunkiem wpisania pacjenta na listę
oczekujących na udzielenie świadczenia zdrowotnego (w miejsce dotychczasowego

14-dniowego terminu ważności takiego dokumentu), należy stwierdzić, iż zmiana taka jest
konieczna dla zapewnienia ochrony praw pacjentów do otrzymania świadczeń zdrowotnych.
3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego
Przedmiotowa regulacja będzie miała wpływ na zakres wydatków pokrywanych

z budżetu państwa. Wprowadzone w art. 1 pkt 4 i pkt 18 projektu zmiany w art. 6 ust. 3
i art. 40 ustawy, w zakresie, w jakim zostanie uregulowany sposób wykonywania orzeczeń
sądowych o przymusowym umieszczeniu w domu pomocy społecznej, spowodują
konieczność przeznaczenia odpowiednich środków finansowych na dotacje celowe na zadania
zlecone z zakresu administracji rządowej.

11
Z uwagi na nieznaną liczbę orzeczeń sądowych o przymusowym umieszczeniu osoby
cierpiącej z powodu zaburzeń psychicznych w domu pomocy społecznej, jak również
nieznany koszt wykonania tego typu orzeczeń, trudno jest precyzyjnie wyliczyć wysokość
środków, które powinny zostać przeznaczone na dotacje dla samorządów powiatowych na
wykonanie zadania zleconego z zakresu administracji rządowej, o którym mowa
w proponowanym art. 40 ust. 1 ustawy. Mając jednak na względzie, iż w 2009 r. na realizację
wszystkich zadań z zakresu administracji rządowej w ochronie zdrowia samorządom
województw przyznano dotacje na łączną kwotę 414 tys. zł (należy pamiętać, iż zapewnienie
realizacji orzeczeń o przymusowym umieszczeniu osoby chorej psychicznie w szpitalu
psychiatrycznym, zgodnie z art. 46 ust. 2b ustawy o ochronie zdrowia psychicznego, stanowi
jedynie niewielki fragment tych wydatków) można przypuszczać, iż wielkość dotacji
niezbędnej do sfinansowania wykonania przez powiaty nowego zadania,

z projektowanego art. 40 ust. 1 ustawy, nie przekroczy w skali kraju kwoty 50 tys. zł rocznie.
Na podstawie wysokości wydatków związanych z funkcjonowaniem Rady do Spraw
Promocji Zdrowia Psychicznego, której miejsce zajmie Rada do spraw Zdrowia
Psychicznego, można przyjąć, iż roczny koszt funkcjonowania Rady wyniesie nie więcej niż
14 tys. zł. Dotychczasowa praktyka wykazała, iż koszt zorganizowania jednego posiedzenia
Rady wynosił około 3 500 zł. Dlatego też, przy założeniu odbywania przez nowo utworzoną
Radę do 4 spotkań rocznie, wydatki związane z jej pracami nie powinny przekroczyć
wskazanej powyżej kwoty. Koszty funkcjonowania Rady do Spraw Promocji Zdrowia
Psychicznego były dotychczas ponoszone przez jedną z komórek organizacyjnych
Ministerstwa Zdrowia. Zaproponowane rozwiązanie umożliwi utrzymanie tego rozwiązania
i nie spowoduje nowych obciążeń dla budżetu państwa.
Należy zauważyć, iż wejście w życie projektowanych rozwiązań dotyczących stosowania
przymusu bezpośredniego wobec osób z zaburzeniami psychicznymi oraz sposobu
wykonywania orzeczeń sądowych o przymusowym umieszczeniu w domu pomocy społecznej
lub szpitalu psychiatrycznym w znaczący sposób przyczyni się do poprawy funkcjonowania
zakładów opieki zdrowotnej i służb, takich jak ratownictwo medyczne i Policja, powodując
tym samym oszczędności w ich budżetach.
4. Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw
Regulacje zaproponowane w projekcie mogą mieć w dalszej perspektywie pozytywny wpływ
na gospodarkę i przedsiębiorczość, ponieważ poprawi się kondycja psychiczna

12
społeczeństwa, a dzięki temu nastąpi między innymi zwiększenie wydajności pracy.
W
krótkiej perspektywie, dzięki wprowadzeniu możliwości stosowania przymusu
bezpośredniego przez podstawowe zespoły ratownictwa medycznego, możliwe będzie
usprawnienie działalności, wzrost efektywności i lepsze wykorzystanie zasobów systemu
ratownictwa medycznego. Brak konieczności wzywania do osób z zaburzeniami
psychicznymi, których zachowanie wypełnia przesłanki zastosowania przymusu
bezpośredniego, specjalistycznych zespołów ratownictwa medycznego (zespołów, w skład
których wchodzi lekarz) lub funkcjonariuszy innych służb (w szczególności Policji) przyczyni
się do lepszego funkcjonowania tych podmiotów.
5. Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionalny
Wejście w życie projektowanej regulacji nie będzie miało wpływu na rozwój regionalny.
6. Wpływ na rynek pracy
Projekt nie będzie miał bezpośredniego wpływu na sytuację na rynku pracy.

W dłuższej perspektywie należy się jednak spodziewać, iż poprawa jakości
i usprawnienie funkcjonowania opieki psychiatrycznej przyczynią się do poprawy stanu
zdrowia populacji osób pracujących, tym samym wpływając na wzrost efektywności pracy.
7. Wpływ na zdrowie społeczeństwa
Proponowana regulacja, między innymi przez usprawnienie mechanizmu udzielania doraźnej
pomocy osobom z zaburzeniami psychicznymi lub zapewnienie skutecznej realizacji orzeczeń
sądowych o umieszczeniu w domu pomocy społecznej i szpitalu psychiatrycznym, przyczyni
się do poprawy stanu zdrowia psychicznego społeczeństwa. Dzięki uzupełnieniu regulacji
w zakresie uprawnień rzeczników praw pacjenta szpitala psychiatrycznego zostanie
jednocześnie udoskonalony system ochrony praw tej szczególnej grupy chorych i osób z ich
otoczenia.
8.
Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Przedmiot projektowanej ustawy nie jest objęty zakresem prawa Unii Europejskiej.



11/07/KC

13
PROJEKT
ROZPORZ DZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia …………..
w sprawie sposobu organizowania i prowadzenia działalności w dziedzinie
promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania zaburzeniom psychicznym

Na podstawie art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia
psychicznego (Dz. U. Nr 111, poz. 535, z późn. zm.1)) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego, zakłady opieki
zdrowotnej, jednostki organizacyjne pomocy społecznej, placówki systemu oświaty,
zakłady penitencjarne, placówki resocjalizacyjne, jednostki wojskowe, są obowiązane do
organizowania i prowadzenia działań w zakresie promocji zdrowia psychicznego i
zapobiegania zaburzeniom psychicznym.
2. W działaniach, o których mowa w ust. 1, mogą uczestniczyć stowarzyszenia i inne
organizacje społeczne, fundacje, samorządy zawodowe, kościoły i związki wyznaniowe,
grupy samopomocy pacjentów i ich rodzin oraz inne osoby prawne i fizyczne.
§ 2. Działania w zakresie promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania
zaburzeniom psychicznym są realizowane w szczególności przez:
1) rozwijanie w społeczeństwie wiedzy i umiejętności potrzebnych człowiekowi do
samorozwoju i samorealizacji, radzenia sobie ze stresami i wymaganiami
środowiska oraz zwiększania kontroli nad swoim zdrowiem psychicznym;
2) kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, w
tym zapobiegających nadużywaniu alkoholu, używaniu innych substancji
psychoaktywnych i paleniu tytoniu;
3) uwzględnianie zagadnień promocji zdrowia psychicznego i zapobiegania
zaburzeniom psychicznym w programach nauczania, a także w programach
kształcenia podyplomowego i zawodowego osób zajmujących się nauczaniem i
wychowaniem, leczeniem, opieką, rehabilitacją i resocjalizacją oraz w
programach ochrony zdrowia i w środkach masowego przekazu, w tym w
jednostkach publicznej radiofonii i telewizji;
4) tworzenie placówek zajmujących się poradnictwem psychologicznym i pomocą
psychospołeczną oraz wczesnym rozpoznawaniem potrzeb dzieci z
zaburzeniami rozwoju psychoruchowego;
5) organizowanie i wspieranie zróżnicowanych form oparcia społecznego,

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 554 i Nr 113, poz. 731, z
1998 r. Nr 106, poz. 668, z 1999 r. Nr 11, poz. 95, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2005 r. Nr 141, poz.
1183, Nr 167, poz. 1398 i Nr 175, poz. 1462, z 2007 r. Nr 112, poz. 766 i Nr 121, poz. 831, z 2008 r. Nr
180, poz. 1108, z 2009 r. Nr 76, poz. 641 i Nr 98, poz. 817 oraz z 2010 r. Nr 107, poz. 679 i Nr …, poz. …
.

1