Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego

1) sporządzanie i otrzymywanie odpisów i wyciągów
z akt sprawy,
2) otrzymywanie z akt sprawy zapisu dźwięku.”.

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2010 r.
1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157
i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33,
z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324,
z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55,
poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53,
z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz. 350
i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643, Nr 117,
poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141, poz. 944,
z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269 i 271, Nr 48,
poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i 1193 i Nr 122,
poz. 1314, 1319 i 1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071,
Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr 74,
poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, Nr 219, poz. 1849
i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr 109, poz. 1035, Nr 119,
poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 9, poz. 75,
Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264, Nr 162, poz. 1691,
Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236, poz. 2356 i Nr 237,
poz. 2384, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024, Nr 143, poz. 1199,
Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438, Nr 178, poz. 1478, Nr 183,
poz. 1538, Nr 264, poz. 2205 i Nr 267, poz. 2258, z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66, poz. 466, Nr 104, poz. 708
i 711, Nr 186, poz. 1379, Nr 208, poz. 1537 i 1540, Nr 226, poz. 1656 i Nr 235, poz. 1699, z 2007 r. Nr 7,
poz. 58, Nr 47, poz. 319, Nr 50, poz. 331, Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731, Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115,
poz. 794, Nr 121, poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243, Nr 181, poz. 1287, Nr 192, poz. 1378 i Nr 247,
poz. 1845, z 2008 r. Nr 59, poz. 367, Nr 96, poz. 609 i 619, Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119,
poz. 772, Nr 120, poz. 779, Nr 122, poz. 796, Nr 171, poz. 1056, Nr 220, poz. 1431, Nr 228, poz. 1507, Nr 231,
poz. 1547 i Nr 234, poz. 1571 oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 156, Nr 67, poz. 571, Nr 69, poz. 592 i poz. 593,
Nr 131, poz. 1075, Nr 179, poz. 1395 i Nr 216, poz. 1676 oraz z 2010 r. Nr 3, poz. 13, Nr 7, poz. 45 i Nr 24,
poz. 125.




03_01zb

5
U Z A S A D N I E N I E

Ustalenie priorytetów dla wprowadzania nowoczesnej techniki do sądu wymaga
właściwego określenia roli dotychczasowego protokołu sądowego oraz skonstruowania
podstaw organizacyjno-prawnych dla funkcjonowania protokołu w postaci zapisu dźwięku
albo obrazu i dźwięku (protokołu elektronicznego). Proponowane rozwiązania legislacyjne
stanowią immanentną część postulowanej kompleksowej nowelizacji kodeksu postępowania
cywilnego, której celem będzie zapewnienie wszechstronnego wykorzystania nowoczesnych
rozwiązań technologicznych w postępowaniu przed sądami powszechnymi.
Właściwe utrwalenie czynności procesowej jest niezbędne do jej należytego
udokumentowania w aktach sprawy oraz do oceny prawidłowości przeprowadzonego
postępowania, zwłaszcza w ramach postępowania odwoławczego lub wywołanego wskutek
wniesienia skargi o wznowienie postępowania. W związku z powyższym w doktrynie
częstokroć są podnoszone argumenty, że wyeliminowanie pisma z postępowania cywilnego
nie jest możliwe. Niewątpliwie w najbliższej przyszłości całkowite wyeliminowanie na
pewno nie nastąpi. Jednakże częściowe zastąpienie tradycyjnej postaci utrwalania
poszczególnych czynności procesowych przy wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań
technologicznych jest na obecnym poziomie rozwoju nie tylko możliwe, ale przede
wszystkim niezbędne. Zasadność niniejszej koncepcji znajduje oparcie w licznych
argumentach przemawiających za znaczną funkcjonalnością postulowanych rozwiązań
legislacyjnych.
Technologie cyfrowe rejestrujące dźwięk lub dźwięk i obraz pozwalają na utrwalenie
własnych sformułowań uczestników postępowania, niewystylizowanych przez inną osobą
(vide wyrok SN z 21 lutego 1980 r., II KR 8/80, OSNKW 5 – 6/1980, poz. 52, s. 24 – 25).
Każde powtórzenie grozi zniekształceniem wypowiedzi. Na gruncie obecnie istniejących
rozwiązań legislacyjnych istnieją mechanizmy zabezpieczające wiarygodność spisanego
protokołu, to jest art. 160 k.p.c., jednak niezbędne jest dążenie do wykorzystywania
perspektyw stworzonych przez nowoczesne technologie. Zapis audio lub audio-wideo
pozwala na gruntowną ocenę spontanicznych wypowiedzi.
Umożliwia on również pełne utrwalanie poszczególnych czynności, tak jak one
w rzeczywistości wyglądały (vide wyrok SN z 15 października 1974 r., IV KR 228/74,
OSNKW 1/1975, poz. 8). Obecnie częstokroć sędzia zmuszony jest przerywać wypowiedź
przesłuchiwanego lub ją modyfikować, a nawet skracać w celu dokonania zapisu. W efekcie
może to prowadzić do licznych nieporozumień.
Zapis audio lub audio-wideo zapewnia także lepsze podstawy do oceny zebranego
materiału dowodowego i kontroli instancyjnej niż tradycyjny protokół.
Przewodniczący jest ponadto zwolniony z konieczności dyktowania protokolantowi
treści protokołu, co niewątpliwie zapewni mu pełną percepcję oraz przyczyni się do skrócenia
czasu trwania posiedzenia.
Elektroniczny protokół, który może być sporządzony za pośrednictwem urządzeń
utrwalających dźwięk lub równocześnie dźwięk i obraz, zapewnia bezspornie pełną realizację
postulatu szybkości postępowania w dobie społeczeństwa informacyjnego i gospodarki
opartej na wiedzy.
Proponowane brzmienie art. 157 § 1 i § 11 k.p.c. zakłada współistnienie tradycyjnego
protokołu sporządzanego przez protokolanta pod kierunkiem przewodniczącego oraz
elektronicznego protokołu. Jednak protokół pisemny będzie sporządzany na dotychczasowych
zasadach tylko w przypadku, gdy ze względów technicznych utrwalenie przebiegu
posiedzenia za pomocą protokołu elektronicznego nie będzie możliwe. Protokół elektroniczny
oraz protokół sporządzany na dotychczasowych zasadach będą sobie równoważne pod
względem skutków prawnych.
Protokół elektroniczny sporządzany będzie przez protokolanta za pomocą urządzeń
i środków technicznych rejestrujących dźwięk albo obraz i dźwięk. Zgodnie z dyspozycją
art. 9 k.p.c. strony i uczestnicy postępowania mają prawo do zapoznania się z aktami sprawy
(tzw. dostęp do akt sprawy). Dyspozycja ta obejmuje również dostęp do elektronicznego
protokołu. Prawo do dostępu do akt sprawy, polegające na możności wglądu do tych akt,
regulują § 91 – § 98 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r. –
Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz. U. Nr 38, poz. 249). Protokół
elektroniczny, pomimo tego że będzie przechowywany na właściwym serwerze, będzie
stanowił immanentną część akt sądowych (rozumianych funkcjonalnie). Strony i uczestnicy
postępowania mają również prawo do otrzymywania odpisów, kopii i wyciągów z akt sprawy.
W przypadku protokołu elektronicznego nie można jednakże mówić o jego kopii lub odpisie
w tradycyjnym tego słowa znaczeniu. W świecie elektronicznym nie istnieje pojęcie
oryginału i jego kopii. Można ewentualnie wskazać na „pierwszy zapis czynności”. Mimo
zwielokrotnienia protokołu elektronicznego, każdy jego egzemplarz traktować należy na

2
równi z oryginałem ze wszystkimi tego konsekwencjami na gruncie procedury cywilnej. Stąd
szczegółowego uregulowania wymagają czynności udostępniania takiego zapisu. Regulacja
taka zostanie dokonana przez zmianę rozporządzenia – Regulamin urzędowania sądów
powszechnych.
Jednak ustawowego uregulowania wymagała podstawowa kwestia – to jest czy
i w jakim zakresie zapis protokołu elektronicznego powinien być wydawany stronom. Ze
względu na konieczność zapewnienia ochrony wizerunku osób biorących udział
w postępowaniu wyłączona została możliwość otrzymania przez strony i uczestników
postępowania zapisu obrazu, jeżeli przebieg posiedzenia został utrwalony za pomocą
urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk (projektowany art. 9 § 2 k.p.c.). Oznacza to, że nie
będzie możliwe wydawanie zapisu wizyjnego, a możliwe będzie jedynie wydanie zapisu
dźwięku. Jest to wystarczające w większości wypadków do umożliwienia stronom
posługiwania się protokołem elektronicznym w celach procesowych, a jednocześnie ułatwia
ochronę wizerunku osób występujących przed sądem. Zapoznanie się z zapisem obrazu
możliwe będzie, w razie potrzeby, w siedzibie sądu lub, w przyszłości, za pośrednictwem
systemu teleinformatycznego, jednak bez możliwości kopiowania zapisu.
Zmianę analogiczną do regulacji zaproponowanych w projektowanym art. 9 § 2 k.p.c.
wprowadza się w art. 525, regulującym dostęp do akt sprawy w postępowaniu
nieprocesowym. W tym przypadku możliwość otrzymania zapisu dźwięku będą mieli
uczestnicy postępowania oraz każdy, kto potrzebę otrzymania takiego zapisu dostatecznie
usprawiedliwi.
Nowy sposób rejestracji przebiegu rozprawy z wykorzystaniem nowoczesnych
technologii wymaga rozwiązania problemów wynikających z potrzeby zapewnienia
powszechności dostępu do protokołu elektronicznego, w tym także osób wykluczonych
cyfrowo. Zagadnienia te nie powinny być przedmiotem rozwiązań normatywnych w ustawie
rangi kodeksowej regulującej postępowanie cywilne. W związku z tym ich uregulowanie
odbędzie się przez zmianę rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lutego 2007 r.
– Regulamin urzędowania sądów powszechnych oraz odpowiednie przepisy rozporządzenia
wydanego na podstawie proponowanego art. 159 § 5. Planowane udostępnianie zapisu
przebiegu posiedzenia w formie audio-video za pośrednictwem systemu teleinformatycznego
nie oznacza rezygnacji z innych form udostępniania tego zapisu, czyli na mniej
zaawansowanych technologicznie nośnikach w postaci płyt CD. Pozwoli to osobom
nieposługującym się technologiami informatycznymi na odtwarzanie zapisu przebiegu

3
rozprawy za pomocą powszechnie dostępnych urządzeń audio. Osobom, które nie posługują
się nawet takimi urządzeniami lub nie mają do nich dostępu umożliwione zostanie
odtworzenie nagrań w siedzibach sądów lub – w przypadku osadzonych – w zakładach
karnych.
W projektowanej ustawie zostało jednoznacznie rozstrzygnięte, że zasadą będzie
sporządzanie protokołu elektronicznego (proponowany art. 157 § 1 k.p.c.). Jednak będzie to
zależne od stopnia wyposażenia poszczególnych sądów w odpowiednią aparaturę. Takie
rozwiązanie podyktowane jest niedostatecznym wyposażaniem wszystkich sądowych sal
w odpowiedni sprzęt i oprogramowanie. W sądach posiadających odpowiednią infrastrukturę
techniczną sporządzanie elektronicznego protokołu będzie zasadą. Należy zaznaczyć, że aby
zapewnić ciągłość procedowania, niezbędne jest stworzenie spójnego systemu dla sądów
pierwszej i drugiej instancji. Sądy apelacyjne oraz sądy okręgowe w pierwszym rzędzie
powinny zostać wyposażone w odpowiednią infrastrukturę techniczną, aby uniknąć sytuacji,
w której sąd odwoławczy, zapoznając się z aktami sprawy zawierającymi elektroniczny
protokół, nie będzie dysponował środkami umożliwiającymi zapoznanie się z jego treścią.
Rodzaje urządzeń i środków technicznych służących do sporządzania protokołów
elektronicznych oraz sposób przeprowadzenia identyfikacji osób je sporządzających, a także
przechowywania elektronicznych protokołów określi Minister Sprawiedliwości w drodze
rozporządzenia wydanego na podstawie delegacji z art. 158 § 5 k.p.c. Rozporządzenie to
określi rodzaje urządzeń i środków technicznych służących do utrwalania dźwięku albo
obrazu i dźwięku, sposób sporządzania zapisów dźwięku albo obrazu i dźwięku oraz sposób
identyfikacji osób je sporządzających, jak również sposób udostępniania oraz
przechowywania takich zapisów z uwzględnieniem wymagań dla systemów
teleinformatycznych używanych do realizacji zadań publicznych określonych w odrębnych
przepisach, aby zapewnić stronom możliwość dostępu do zapisu i zapoznania się z nim.
Również w tym samym rozporządzeniu zostanie uregulowana procedura dodawania
tzw. adnotacji do sporządzonego protokołu elektronicznego. Adnotacje te będą miały
charakter wyłącznie czynności materialno-technicznej i będą służyły usprawnieniu
posługiwania się protokołem elektronicznym. Ich celem będzie wskazanie poszczególnych
etapów przeprowadzania czynności, aby zapewnić efektywniejszą i szybszą pracę
z protokołem elektronicznym. Chcąc wyszukać konkretny fragment danej czynności, nie
trzeba będzie odtwarzać całego zapisu. Wystarczające będzie odszukanie stosowanej
adnotacji zsynchronizowanej z zapisem, wskazującej na dany fragment. Ponadto

4