Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw

5) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 104, poz. 708
i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 157, poz. 1119 i Nr 187, poz. 1381, z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 115,
poz. 794, Nr 176, poz. 1243 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 209, poz. 1318 oraz z 2009 r. Nr 3,
poz. 11, Nr 39, poz. 308, Nr 157, poz. 1241 i Nr 201, poz. 1540.
6) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64,
poz. 729 i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr
98, poz. 1071, z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 121, poz. 1142, Nr 179, poz. 1750, Nr 199, poz. 1935
i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 25, poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426,
z 2005 r. Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 178, poz. 1479
i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r. Nr 190, poz. 1409, Nr 218, poz. 1592 i Nr 226, poz. 1648, z 2007 r.
Nr 89, poz. 589, Nr 123, poz. 850, Nr 124, poz. 859 i Nr 192, poz. 1378, z 2008 r. Nr 90, poz. 560,
Nr 122, poz. 782, Nr 171, poz. 1056, Nr 173, poz. 1080 i Nr 214 poz. 1344 oraz z 2009 r. Nr 62,
poz. 504, Nr 166, poz. 1317, Nr 168, poz. 1323, Nr 190, poz. 1474 i Nr 201, poz. 1540.
7) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 111, poz. 708,
Nr 138, poz. 865, Nr 154, poz. 958, Nr 171, poz. 1056, Nr 199, poz. 1227, Nr 223, poz. 1464 i Nr 227,
poz. 1505 oraz z 2009 r. Nr 19, poz. 100, Nr 20, poz. 106, Nr 79, poz. 666, Nr 130, poz. 1070 i Nr 215,
poz. 1664.




03/02/BS

20

U Z A S A D N I E N I E


Niniejszy projekt ustawy ma na celu realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 3 czerwca 2008 r. (sygn. akt P 4/06) stwierdzającego niezgodność art. 130a ust. 10
i art. 130a ust. 11 pkt 3 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym
z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej. Projekt zakłada również nowelizację ustaw mającą
na celu wprowadzenie stosowania przepisów ruchu drogowego na wybranych drogach
wewnętrznych – położonych w nowo utworzonych oznakowanych strefach ruchu. W zakresie
koniecznym dla uniknięcia zagrożenia bezpieczeństwa uczestnika ruchu, ustawa będzie
stosowana również na drogach innych niż publiczne, oznakowane jako strefy ruchu i strefy
zamieszkania. Celem ustawy jest także doprecyzowanie przepisów dotyczących usuwania
pojazdów na koszt właściciela. Ponadto projekt zakłada zmiany mające na celu zapewnienie
pełnej realizacji obowiązków nakładanych przez Unię Europejską na państwa członkowskie,
związanych z koniecznością przekazywania do Komisji informacji o emisji CO2 pojazdów po
raz pierwszy zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, nałożony
rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 443/2009 z dnia 23 kwietnia
2009 r. określającym normy emisji dla nowych samochodów osobowych w ramach
zintegrowanego podejścia Wspólnoty na rzecz zmniejszenia emisji CO2 z lekkich pojazdów
dostawczych (Dz. Urz. UE L 140 z 05.06.2009, str. 1).

I. Drogi wewnętrzne – stan obecny
Zakres obowiązywania ustawy – Prawo o ruchu drogowym określa art. 1 ustawy,
ściśle powiązany z ustawą z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, która określa status
poszczególnych dróg. Jest to kwestia istotna ze względu na fakt, że od statusu drogi zależy
także dość często pierwszeństwo przejazdu (wyjeżdżający z drogi niepublicznej na drogę
publiczną jest włączającym się do ruchu w rozumieniu art. 17 ustawy – Prawo o ruchu
drogowym, a tym samym obowiązany jest ustąpić pierwszeństwa jadącym drogą publiczną).
Warunkiem uznania drogi za publiczną jest zaliczenie jej do jednej z następujących
kategorii:
1) drogi krajowej,
2) drogi wojewódzkiej,
3) drogi powiatowej,
4) drogi gminnej.
Drogi publicznej nie należy utożsamiać z jej ogólnodostępnością, bowiem
ogólnodostępne drogi wewnętrzne nie są drogami publicznymi w rozumieniu ww. przepisów.
Najczęściej place i drogi dojazdowe do budynków na terenie osiedli mieszkaniowych
nie należą do dróg publicznych w rozumieniu ustawy i z mocy prawa są drogami
wewnętrznymi. Z art. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym wynika, że w odniesieniu do
uczestników ruchu na drogach publicznych oraz na tych drogach niepublicznych, które leżą
w strefie zamieszkania, zastosowanie mają wszystkie przepisy. Zatem może zaistnieć
sytuacja, że droga wewnętrzna będzie leżała w strefie zamieszkania i wówczas taki dualizm
powoduje, że do ruchu odbywającego się tam będą miały zastosowanie wszystkie przepisy
włącznie z normami sankcyjnymi zawartymi w kodeksie wykroczeń.
Niejednokrotnie w praktyce, ustalenie na miejscu wypadku drogowego statusu drogi
jest problematyczne nie tylko dla uczestników zdarzenia, ale również dla wezwanych
policjantów. Ma to miejsce przede wszystkim na obszarach miejskich, gdzie drogi gminne
niewiele różnią się od dróg wewnętrznych, bowiem te ostatnie nie zawsze są oznaczone
odpowiednimi tablicami. Wówczas zachodzi konieczność ustalenia, czy uchwałą rady gminy
drodze nadano status drogi gminnej. Status drogi wewnętrznej nie zależy od tego, czy jest ona
oznaczona odpowiednimi tablicami.
Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o drogach publicznych, drogami wewnętrznymi są drogi
niezaliczone do żadnej kategorii dróg publicznych, a w szczególności:
– drogi w osiedlach mieszkaniowych,
– drogi dojazdowe do gruntów rolnych i leśnych,
– drogi dojazdowe do obiektów użytkowanych przez przedsiębiorców,
– place przed dworcami kolejowymi, autobusowymi i portami.
Utrzymanie i oznakowanie dróg wewnętrznych, a także zarządzanie nimi należy do
zarządcy terenu, przez który droga przebiega, a w razie jego braku – do właściciela terenu.
Oznakowanie połączeń dróg wewnętrznych z drogami publicznymi, jak również
utrzymanie urządzeń bezpieczeństwa i organizacji ruchu, związanych z funkcjonowaniem
tych miejsc, należy do zarządcy drogi publicznej. Początek drogi wewnętrznej oznaczony

2
może być znakiem drogowym D-46 „droga wewnętrzna”. Wyjazd z drogi wewnętrznej na
drogę publiczną oznaczony może być znakiem D-47 „koniec drogi wewnętrznej”.
Zarządca (właściciel terenu) drogi wewnętrznej ma prawo umieszczać na niej znaki
i sygnały drogowe o wzorach stosowanych na drogach publicznych; teoretycznie może
również wprowadzić regulamin korzystania z dróg wewnętrznych. Oznakowanie, regulamin
czy też tablice o treści „na terenie stosuje się przepisy kodeksu drogowego” mają dziś jednak
charakter iluzoryczny i niestosowanie się do nich, o ile nie spowoduje zagrożenia
bezpieczeństwa uczestników ruchu, nie stanowi podstawy do karania mandatem. Dlatego też
poza drogami publicznymi Policja oraz Straż Miejska posiadają dość ograniczone
uprawnienia, jeżeli chodzi o karanie kierowców.
Postawiony na drodze wewnętrznej znak „B-35” (zakaz postoju) w zasadzie nie daje
policjantowi uprawnień do ukarania kierowcy mandatem, bowiem ten dopuścił się naruszenia
normy porządkowej ustanowionej przez zarządcę (właściciela terenu).

Na drogach niepublicznych, położonych poza strefą zamieszkania przymus
stosowania ustawy jest ograniczony jedynie do sytuacji, w których rozstrzygają się kwestie
bezpieczeństwa osób uczestniczących w ruchu. Konieczność „uniknięcia zagrożenia
bezpieczeństwa” odnosi się do sytuacji, w której niebezpieczeństwo jest realne (w danym
momencie istnieje lub w każdej chwili, w danych okolicznościach, może nastąpić), a nie
hipotetyczne, które może nastąpić w bliżej nieokreślonej przyszłości.
Dlatego też poza drogą publiczną i strefą zamieszkania nie będzie miał zastosowania
np. art. 38 ustawy – Prawo o ruchu drogowym nakazujący kierującemu pojazdem posiadanie
przy sobie odpowiednich dokumentów (a nawet obowiązek posiadania uprawnień w ogóle),
art. 39 nakazujący używanie pasów bezpieczeństwa, przepisy o zatrzymaniu i postoju
pojazdów (chyba że pojazd, ze względu na miejsce i sposób unieruchomienia, powoduje
bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa), czy też przepisy o dopuszczalnej prędkości.
Pełne zastosowanie będą miały natomiast przepisy regulujące relacje pomiędzy
uczestnikami ruchu, np. dotyczące pierwszeństwa przejazdu, prędkości bezpiecznej lub
zakazujące wchodzenia bezpośrednio przed nadjeżdżający pojazd.
Art. 98 Kodeksu wykroczeń, w części dotyczącej „niestosowania się do przepisów
obowiązujących na drogach wewnętrznych” jest dziś praktycznie przepisem martwym,
bowiem odnosi się do przepisów w rozumieniu art. 87 Konstytucji (czyli ustaw
i rozporządzeń), a nie do „przepisów” ustanowionych przez właściciela terenu. Obecna treść

3
art. 98 K.w. została wprowadzona w czasie, gdy na podstawie obowiązującego ówcześnie
art. 11 ust. 2 ustawy o drogach publicznych Rada Ministrów w dniu 24 stycznia 1986 r.
wydała rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o drogach
publicznych. W rozdziale 5 „Zasady zarządzania i finansowania oraz oznakowania dróg
wewnętrznych” uregulowane były m.in. kwestie dotyczące porządku ruchu na tych drogach.
Jednakże, z dniem 1 stycznia 1999 r., art. 52 pkt 8 ustawy z dnia 24 lipca 1998 r. o zmianie
niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej, w związku
z reformą ustrojową państwa, uchylił delegację zawartą w art. 11 ust. 2 ustawy o drogach
publicznych, a tym samym wspomniane rozporządzenie, w części dotyczącej dróg
wewnętrznych, zostało uchylone.
Jeżeli kierujący pojazdem na drodze wewnętrznej nie zachowa należytej ostrożności
i zagrozi bezpieczeństwu innych osób, będzie podlegał odpowiedzialności z art. 98 Kodeksu
wykroczeń.
Biorąc pod uwagę aktualny stan prawny w kontekście zatrzymywania i postoju
pojazdów poza drogami publicznymi i strefą zamieszkania, policjant (lub strażnik miejski)
może nałożyć mandat wówczas, gdy:
a)
zatrzymanie lub postój, w skutek niezachowania należytej ostrożności,
powoduje jednocześnie zagrożenie bezpieczeństwa innych osób (art. 98 Kodeksu wykroczeń),
b)
pojazd zatrzymano w takim miejscu, w którym powoduje niszczenie lub
uszkodzenie roślinności (art. 144 Kodeksu wykroczeń).

II. Drogi wewnętrzne – proponowane zmiany

a) Prawo o ruchu drogowym

Projekt zmierza do rozszerzenia zakresu obowiązywania ustawy – Prawo o ruchu
drogowym także na nowo tworzone oznakowane strefy ruchu. W strefie ruchu przepisy
ustawy będą miały zastosowanie w takim zakresie, jak na drodze publicznej. Zgodnie
z założeniami, przepisy ustawy co do zasady będą miały nadal ograniczone zastosowanie na
tych drogach wewnętrznych, które będą usytuowane poza specjalnie oznakowanymi strefami
ruchu i strefami zamieszkania.

4