Rządowy projekt ustawy o ochronie informacji niejawnych oraz o zmianie niektórych ustaw

wobec szefów służb i pełnomocników ochrony w służbach uprawnionych do
samodzielnego prowadzenia poszerzonych postępowań sprawdzających.
Postępowania sprawdzające wobec pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy oraz osób
ubiegających się o przyjęcie do pracy lub służby będą prowadziły samodzielnie, tak jak
do tej pory, wskazane w ustawie służby lub organy. Ich lista została uzupełniona
o Biuro Ochrony Rządu. Nie będą prowadzone postępowania sprawdzające w stosunku
do osób ubiegających się o dostęp do informacji niejawnych o klauzuli „zastrzeżone”,
co już omówiono w uzasadnieniu do art. 21.
Art. 24, określając wątpliwości mogące stać się przesłankami odmowy wydania
poświadczenia bezpieczeństwa, precyzuje pojęcie niewłaściwego postępowania
z informacjami niejawnymi, aby ograniczyć dowolność interpretacyjną i nie dopuścić
do sytuacji, w której podstawą odmowy stałyby się niewielkie uchybienia w tym
zakresie.
Art. 25, określając czynności prowadzone w toku postępowania sprawdzającego,
zapewnia osobie sprawdzanej możliwość ustosunkowania się do pojawiających się
wątpliwości już w postępowaniu zwykłym.
Art. 27 określa sytuacje, w których postępowanie sprawdzające może zostać
zawieszone i ponownie podjęte, a także wskazuje na tryb składania zażalenia na
postanowienie o zawieszeniu postępowania.
Art. 30 znosi automatyczny zakaz posiadania poświadczenia bezpieczeństwa przez
osoby skazane prawomocnym wyrokiem, nakazując ocenę wątpliwości związanych
z tym faktem. Pozwoli to na wyeliminowanie przypadków automatycznego cofania
poświadczeń bezpieczeństwa osobom skazanym na bardzo niskie wyroki za czyny
niemające faktycznie żadnego wpływu na ocenę rękojmi zachowania tajemnicy przez
osobę sprawdzaną.
Art. 33 reguluje zasady prowadzenia kontrolnego postępowania sprawdzającego
w przypadku ujawnienia informacji kwestionujących dawanie rękojmi zachowania
tajemnicy przez osobę posiadającą poświadczenie bezpieczeństwa. Wprowadzona
została procedura wstępnej weryfikacji niepotwierdzonych negatywnych informacji
dotyczących osoby sprawdzanej – w dotychczasowym systemie służby niejednokrotnie
stawały przed dylematem, czy wszczynać postępowanie kontrolne w oparciu
o niesprawdzone informacje, biorąc pod uwagę dużą dolegliwość takiej decyzji dla

12
osoby sprawdzanej (przede wszystkim wyłączenie dostępu do informacji niejawnych
skutkujące w wielu przypadkach niemożnością wykonywania obowiązków służbowych
na zajmowanym stanowisku. Z tego powodu określono też czas na prowadzenie takiego
postępowania – 6 miesięcy, z możliwością wydłużenia w wyjątkowych przypadkach
o kolejne 6 miesięcy. Termin 12 miesięcy staje się terminem zawitym, postępowanie
kontrolne niezakończone w tym terminie zostaje umorzone z mocy prawa.
Sprecyzowano, który organ jest właściwy do wszczęcia kontrolnego postępowania
sprawdzającego stwierdzając, że jest to ten organ, który byłby właściwy do wszczęcia
w danym momencie kolejnego postępowania sprawdzającego. Zarazem wprowadzono
możliwość wszczęcia takiego postępowania przez ABW lub SKW niezależnie od
miejsca aktualnego zatrudnienia osoby sprawdzanej, ale wyłącznie w przypadkach
uzasadnionych względami bezpieczeństwa państwa, np. uzyskania przez służbę
informacji kontrwywiadowczych wymagających szczególnej ochrony, które nie mogą
być przekazane pełnomocnikowi ochrony właściwemu do prowadzenia kontrolnego
postępowania sprawdzającego.
Art. 34 precyzuje, że nie przeprowadza się postępowania sprawdzającego wobec osób
legitymujących się ważnym poświadczeniem bezpieczeństwa do danej klauzuli,
z wyjątkiem poświadczeń wydanych przez służby upoważnione do wykonywania
czynności operacyjno-rozpoznawczych, prowadzące samodzielnie postępowania
sprawdzające wobec swoich funkcjonariuszy (wymienione w art. 23 ust. 5 ustawy),
ponieważ postępowania sprawdzające w tych służbach zostały wyłączone spod kontroli
prawidłowości postępowań sprawdzających, o której mowa w art. 12.
Do katalogu osób mających dostęp do informacji niejawnych bez postępowania
sprawdzającego została dopisana osoba wybrana na urząd Prezydenta RP ze względu na
szczególną pozycję takiej osoby w systemie władzy państwowej.
Postępowania sprawdzające wobec kandydatów na wysokie stanowiska państwowe
będą kończyły się wydaniem poświadczenia bezpieczeństwa, a nie opinii, ponieważ
niejednokrotnie zdarzało się, że osoby, które uzyskały pozytywną opinię, ale nie zostały
powołane na stanowisko, po upływie krótkiego czasu musiały ponownie poddawać się
postępowaniu sprawdzającemu w celu uzyskania poświadczenia bezpieczeństwa.
Rozdział 6 – „Postępowanie odwoławcze i skargowe, wznowienie postępowania”
określa tryb odwoływania się od decyzji o odmowie lub cofnięciu poświadczenia

13
bezpieczeństwa oraz składania skarg do sądu administracyjnego na decyzję organu
odwoławczego, wprowadza także możliwość wznowienia zakończonego ostateczną
decyzją postępowania sprawdzającego lub kontrolnego.
Art. 35 precyzuje, że odwołanie do Prezesa Rady Ministrów od decyzji o odmowie lub
cofnięciu poświadczenia bezpieczeństwa przysługuje nie tylko osobom, wobec których
postępowanie było prowadzone przez ABW lub SKW, ale także w przypadku
postępowań prowadzonych przez służby uprawnione do samodzielnego prowadzenia
poszerzonych postępowań sprawdzających.
Art. 36 jednoznacznie określa, jakie decyzje lub postanowienia mogą zostać wydane
przez organ odwoławczy, określa także składniki tych decyzji i postanowień.
Art. 39 – 41 przewidują możliwość wznowienia postępowania, jeżeli decyzja
o odmowie lub cofnięciu poświadczenia została wydana w związku z postępowaniem
karnym lub wyrokiem skazującym, a postępowanie karne zostało następnie umorzone
lub zakończone uniewinnieniem. Jest to nowe rozwiązanie na gruncie ustawy.
Rozdział 7 – „Kancelarie tajne. rodki bezpieczeństwa fizycznego” określa zasady
organizacji kancelarii tajnych i środki bezpieczeństwa fizycznego, do wdrożenia
których są zobowiązane jednostki organizacyjne przetwarzające informacje niejawne.
Proponowane zmiany mają na celu przede wszystkim wprowadzenie zasad racjonalnego
stosowania metod i środków służących ochronie informacji niejawnych oraz
adekwatności rozwiązań dla określonych klauzul tajności. W tym celu zostaje
wprowadzony obowiązek ustalenia przez kierowników jednostek organizacyjnych
poziomu zagrożenia ujawnienia informacji niejawnych i szacowania ryzyka. Zmiany
zmierzają w kierunku złagodzenia wymagań dla podmiotów dysponujących wyłącznie
informacjami o niskich klauzulach tajności (tj. „zastrzeżone lub „poufne”) –
pozostawiając wysokie wymagania przy zabezpieczaniu informacji oznaczonych
klauzulą „ściśle tajne” lub „tajne”.
Art. 42 stwierdza, że obowiązek organizacji kancelarii tajnej będą miały jedynie
jednostki organizacyjne dysponujące informacjami oznaczonymi klauzulami „ściśle
tajne” lub „tajne”. Zasady obiegu informacji niejawnych oznaczonych klauzulą
„poufne” będzie określał kierownik jednostki organizacyjnej.

14
W uzasadnionych przypadkach będzie można zorganizować kancelarię tajną
obsługującą dwie lub więcej jednostek organizacyjnych. Warunkiem funkcjonowania
takiej kancelarii będzie porozumienie kierowników jednostek w zakresie podległości
i finansowania oraz uzyskanie zgody ABW lub SKW. Zgoda ta będzie elementem
decydującym – pozwoli na ocenę zgodności zastosowanych rozwiązań z przepisami
o ochronie informacji niejawnych. Możliwość obsługiwania wielu podmiotów przez
jedną kancelarię tajną wychodzi naprzeciw postulatom jednostek, które z przyczyn
obiektywnych nie mogły zorganizować takiej kancelarii lub jej organizacja wiązała się
z poniesieniem wysokich nakładów finansowych. Takie rozwiązanie postulowane było
również przez podmioty, które dysponowały niewielką liczbą dokumentów niejawnych.
Wprowadzono obowiązek informowania odpowiednio ABW lub SKW o utworzeniu lub
likwidacji kancelarii tajnej z określeniem klauzuli tajności informacji będących
w dyspozycji jednostki organizacyjnej. Obowiązek ten będzie spoczywał na kierowniku
jednostki organizacyjnej. Wprowadzenie takiego wymogu umożliwi ABW i SKW
sprawowanie pełnego nadzoru nad bezpieczeństwem informacji o najwyższych
klauzulach tajności. Wykaz jednostek organizacyjnych, które zorganizowały kancelarie
tajne, będzie dostępny dla wszystkich zainteresowanych podmiotów. Rozwiązanie
powinno wyeliminować przypadki przekazywania dokumentów niejawnych do
jednostek nieprzygotowanych na przyjmowanie takich dokumentów.
Art. 43 i 45 wprowadzają obowiązek określenia poziomu zagrożeń nieuprawnionego
dostępu do informacji niejawnych oraz stosowania środków ochrony fizycznej
odpowiednich do tego poziomu (szczegółowe rozwiązania zostaną przedstawione
w rozporządzeniu Rady Ministrów). Zobowiązano kierownika jednostki organizacyjnej
do zatwierdzenia dokumentacji określającej poziom zagrożeń.
Art. 44 przewiduje możliwość tworzenia w jednostkach organizacyjnych znajdujących
się w zakresie działania najważniejszych organów administracji państwowej innych niż
kancelarie tajne komórek organizacyjnych odpowiedzialnych za przetwarzanie
informacji niejawnych. Do tej pory takie rozwiązanie było możliwe wyłącznie w sferze
wojskowej, a rozszerzenie działania tego przepisu jest realizacją postulatów MSZ,
Policji, Straży Granicznej i innych instytucji. Przepis ten będzie w szczególności miał
zastosowanie w odniesieniu do placówek MSZ za granicą oraz do terenowych komórek
organizacyjnych Policji i Straży Granicznej. Kierownicy tych komórek będą mogli

15
wykonywać obowiązki pełnomocników ochrony w zakresie zapewnienia
bezpieczeństwa fizycznego informacji niejawnych oraz ochrony systemów
teleinformatycznych, jak również inne zadania pełnomocnika ochrony, których
realizacja przez kierownika może w istotny sposób usprawnić funkcjonowanie systemu
przetwarzania i ochrony informacji niejawnych w danej komórce, jak np. realizacja
okresowej kontroli ewidencji, materiałów i obiegu dokumentów. Jedynym wyjątkiem
będzie prowadzenie postępowań sprawdzających, które pozostanie w wyłącznej
kompetencji pełnomocników ochrony.
Rozdział 8 – „Bezpieczeństwo teleinformatyczne” określa zasady ochrony informacji
niejawnych przetwarzanych w systemach teleinformatycznych.
Art. 48 wprowadza nową zasadę polegającą na tym, że akredytacji bezpieczeństwa
teleinformatycznego dla systemów przetwarzających informacje oznaczone klauzulą
„zastrzeżone” będzie udzielał kierownik jednostki organizacyjnej, w której będzie
funkcjonował system lub - w przypadku systemu obsługującego wiele podmiotów –
kierownik jednostki organizującej system. Obowiązkiem kierownika jednostki
organizacyjnej, który udzielił akredytacji dla systemu przetwarzającego informacje
oznaczone klauzulą „zastrzeżone”, będzie przekazanie ABW lub SKW – zgodnie
z kompetencją – dokumentacji bezpieczeństwa teleinformatycznego akredytowanego
systemu. ABW lub SKW w przypadku systemów teleinformatycznych
przetwarzających informacje o klauzuli „zastrzeżone” mogą zlecić przeprowadzenie
dodatkowych czynności zwiększających bezpieczeństwo systemu. Kierownik jednostki
organizacyjnej zobowiązany jest w ciągu 30 dni poinformować ABW lub SKW
o realizacji zaleceń. Jednocześnie ABW lub SKW, w szczególnie uzasadnionych
przypadkach, może nakazać wstrzymanie przetwarzania informacji niejawnych
w systemach akredytowanych przez kierownika jednostki organizacyjnej. Ma to na celu
niedopuszczenie do sytuacji, gdy kierownik jednostki organizacyjnej akredytuje
systemy niespełniające podstawowych zasad bezpieczeństwa teleinformatycznego lub
systemy istotne dla funkcjonowania państwa, których zabezpieczenie nie będzie
odpowiadało wymaganym standardom.
Natomiast systemy teleinformatyczne przetwarzające informacje niejawne o klauzuli
„poufne” lub wyższej będą akredytowane przez ABW lub SKW zgodnie z ich
właściwością. Wprowadzono instytucję świadectwa akredytacji bezpieczeństwa

16