Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o uruchamianiu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej przeznaczonych na finansowanie wspólnej polityki rolnej

uregulować te kwestie, które nie zostały objęte regulacją wspólnotową, a których
uregulowanie jest niezbędne do prawidłowego wykonania przepisów wspólnotowych
dotyczących zaliczek. W odniesieniu do trybu wypłaty zaliczek przepisy wspólnotowe
określają jedynie kto jest właściwy do ich wypłaty, wskazując agencję płatniczą.
Proponowane regulacje określające tryb postępowania w sprawie wypłaty zaliczek są
najprostszym z rozwiązań branych pod uwagę w trakcie projektowania przedmiotowych
regulacji, mającym na celu jak najmniejsze obciążenia administracyjne beneficjenta.
Nieobciążanie beneficjenta koniecznością podejmowania dodatkowych proceduralnych
czynności jest wartością samą w sobie, a ponadto wpływa na efektywniejsze wykorzystanie
wprowadzanego mechanizmu zaliczek. Wobec tego, że zaliczka może być wypłacona
beneficjentowi pod warunkiem ustanowienia zabezpieczenia w postaci gwarancji bankowej
lub innego równoważnego zabezpieczenia, zaproponowano, aby wniosek o wypłatę zaliczki
beneficjent składał wnioskując o przyznanie pomocy, gdyż zasadniczo od rozstrzygnięcia
w przedmiocie przyznania pomocy zależy możliwość wypłaty zaliczki. Ponadto wypłata
zaliczki miałaby następować na podstawie tej samej umowy, na podstawie której zostanie
przyznana pomoc. W tym celu umowa ta powinna rozstrzygać co najmniej o wysokości
i terminach wypłaty środków finansowych z tytułu zaliczki. Dzięki takiemu rozwiązaniu
zarówno wniosek o przyznanie pomocy, jak i wniosek o wypłatę zaliczki zostaną rozpatrzone
w jednym postępowaniu, a beneficjent z tego powodu, że ubiega się o wypłatę zaliczki nie
będzie dodatkowo absorbowany. Ponadto z uwagi na to, że o przyznaniu pomocy i o wypłacie
zaliczki rozstrzygnie wynik tego samego postępowania, beneficjentowi w przypadku odmowy
wypłaty zaliczki będzie przysługiwało, podobnie jak w przypadku odmowy przyznania
pomocy, prawo wniesienia skargi do sądu administracyjnego.

Jednakże nie w każdej sytuacji takie rozwiązanie jest możliwe. Generalnie przewiduje
się, że beneficjenci działań wskazanych w art. 10i będą mogli wnioskować o zaliczkę we
wniosku o przyznanie pomocy. Niemniej jednak w związku z obecną sytuacją ekonomiczną
proponuje się umożliwić wystąpienie o zaliczkę również tym beneficjentom, którzy złożyli
wnioski o przyznanie pomocy przed wejściem w życie projektowanej ustawy i nie zakończyli
realizacji operacji (nie rozliczyli operacji). Wobec tych podmiotów konieczne jest
wprowadzenie odpowiedniej regulacji przejściowej, umożliwiającej im w określonym czasie
od dnia wejścia w życie ustawy bądź od dnia przyznania pomocy (w przypadku gdy pomoc
została przyznana beneficjentowi po dniu wejścia w życie projektowanej ustawy) złożenie
wniosku o wypłatę zaliczki. Odpowiednie regulacje w tym zakresie zostały zaproponowane

3


w art. 3 projektowanej ustawy. Podobnie jak w przypadku regulacji dotyczących podmiotów,
którzy będą wnioskować o wypłatę zaliczki, składając wniosek o przyznanie pomocy po dniu
wejścia w życie projektowanej ustawy (a więc dodawanego art. 10i), projektując art. 3
projektowanej ustawy kierowano się potrzebą wprowadzenia jak najbardziej efektywnych,
a zarazem prostych rozwiązań, nie obciążających nazbyt beneficjentów dokonywaniem
proceduralnych czynności. Jednakże z uwagi na bardziej skomplikowaną sytuację
nieuniknione jest w przypadku takich beneficjentów, o ile będą się ubiegać o wypłatę zaliczki,
podejmowanie przez nich czynności dodatkowych w stosunku do czynności podjętych w celu
uzyskania pomocy. Taką czynnością będzie złożenie odrębnego wniosku o wypłatę zaliczki.
Zgodnie z przepisami wspólnotowymi zaliczki udziela agencja płatnicza, a więc wniosek o jej
wypłatę powinien być kierowany do agencji płatniczej. Zakłada się jednakże, aby w celu
zminimalizowania niedogodności polegających na konieczności składania odrębnego wniosku
o zaliczkę, proponuje się żeby taki wniosek był składany w miejscu, w którym został złożony
wniosek o przyznanie pomocy, której zaliczka ma dotyczyć. Z uwagi natomiast na to, że
o zaliczkę mogą ubiegać się beneficjenci różnych działań PROW 2007
–
2013,
a w odniesieniu do tych działań zostały określone różne miejsca, w których należy składać
wniosek o przyznanie pomocy, projektowana ustawa nie będzie wskazywała tych miejsc. Nie
stanowi to jednakże dla beneficjentów utrudnienia, bowiem każdy z nich powinien znać
miejsce, w którym złożył wniosek o przyznanie pomocy. Aby uzyskać zaliczkę konieczne
będzie ponadto zawarcie umowy zmieniającej umowę (aneksu) o przyznaniu pomocy. Na
mocy takiego aneksu do umowy o przyznaniu pomocy zostaną dodane odpowiednie
postanowienia dotyczące zaliczki. Jednocześnie, aby zachować dla beneficjenta ubiegającego
się o zaliczkę na mocy art. 3 projektowanej ustawy analogiczne uprawnienia, jakimi
dysponuje beneficjent ubiegający się o zaliczkę na mocy dodawanego art. 10i, zapro-
ponowano, aby przysługiwała mu skarga do sądu administracyjnego.

Poza rozstrzygnięciami o charakterze trybowym projektowana ustawa przesądza
w ramach jakich działań programu rozwoju obszarów wiejskich beneficjenci mogą ubiegać
się o wypłatę zaliczki. Przepis art. 56 rozporządzenia nr 1974/2006 określa wprawdzie, że
o zaliczki można ubiegać się w ramach „środków wsparcia inwestycji”, lecz nie określa, które
środki (działania) jako takie, można zakwalifikować. Pozostałe przepisy wspólnotowe
dotyczące wsparcia rozwoju obszarów wiejskich również nie określają definicji „środka
wsparcia inwestycji”. W świetle tych regulacji wspólnotowych uzasadnionym jest uznanie za
takie środki (działania), te działania, w ramach których są wspierane inwestycje,

4


w szczególności są ponoszone wydatki określone w art. 55 rozporządzenia nr 1974/2006.
Jednocześnie przepis art. 56 rozporządzenia nr 1974/2006 upoważnia państwo członkowskie
do podjęcia decyzji o możliwości wypłaty zaliczek w odniesieniu do takich działań. Działając
w ramach takiego fakultatywnego upoważnienia i wprowadzając odpowiednie postanowienia
w programie rozwoju obszarów wiejskich państwo członkowskie może określić te działania,
w ramach których jest dopuszczona możliwość wypłaty zaliczki, wskazując ich nazwy. Mając
ponadto na uwadze założenie, że w ramach jednego działania nie może funkcjonować więcej
niż jeden mechanizm wcześniejszego finansowania kosztów kwalifikowalnych zapro-
ponowano listę działań, w ramach których można ubiegać się o wypłatę zaliczki. W związku
z tym konieczne jest odstąpienie od wcześniejszego finansowania kosztów kwalifikowalnych
w ramach mechanizmu wyprzedzającego finansowania tych kosztów przewidzianego
w dotychczasowym art. 10c w odniesieniu do działań objętych osią 4 Leader. Dotyczy to
następujących działań: wdrażanie lokalnych strategii rozwoju, wdrażanie projektów
współpracy i funkcjonowanie lokalnej grupy działania (aktualna nazwa ostatniego z tych
działań to: funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja).
Wobec powyższych założeń oraz z uwagi na toczące się postępowania dotyczące
udzielenia wyprzedzającego finansowania w ramach działań objętych osią 4 Leader,
prowadzone na podstawie dotychczasowych przepisów, proponuje się wprowadzić regulację
przejściową umożliwiającą uzyskanie beneficjentom tych działań, według ich wyboru,
środków z tytułu wyprzedzającego finansowania kosztów kwalifikowalnych (na mocy
dotychczasowych przepisów) bądź z tytułu zaliczki (na mocy projektowanych przepisów).
Odpowiednie regulacje w tym zakresie zostały zaproponowane w art. 2 i art. 3 ust. 10
projektowanej ustawy. Wykluczają one możliwość jednoczesnego uzyskania środków z tytułu
wyprzedzającego finansowania i środków z tytułu zaliczki na tą samą operację. Co do zasady
bowiem w sprawach dotyczących wyprzedzającego finansowania kosztów kwalifikowalnych
w ramach działań objętych programem rozwoju obszarów wiejskich wszczętych na podstawie
wniosków złożonych przed dniem wejścia w życie ustawy proponuje się stosować przepisy
dotychczasowe (art. 2 projektowanej ustawy). Jeżeli ten podmiot na podstawie
dotychczasowych przepisów otrzyma środki na wyprzedzające finansowanie kosztów
kwalifikowalnych ponoszonych na realizację danej operacji albo ubiega się o ich wypłatę, nie
będzie mógł uzyskać zaliczki na daną operację na podstawie nowych przepisów (art. 3 ust. 10
projektowanej ustawy). Jednakże podmiot ubiegający się o wyprzedzające finansowanie
kosztów kwalifikowalnych ponoszonych na realizację danej operacji na mocy
dotychczasowych przepisów może w każdym czasie wycofać swój wniosek o udzielenie

5


wyprzedzającego finansowania. W takiej sytuacji podmiot ten będzie mógł otrzymać zaliczkę
na podstawie nowych przepisów, gdyż nie zachodzą negatywne przesłanki określone
w projektowanym art. 3 ust. 10. Wprowadzenie tych przepisów zapewni zatem uniknięcie
podwójnego finansowania tych samych operacji oraz jednoznaczne rozstrzygnięcie sposobu
postępowania ze sprawami powstałymi podczas obowiązywania dotychczasowych przepisów.

W przypadku wykorzystania zaliczki niezgodnie z przeznaczeniem, pobrania
nienależnie lub w nadmiernej wysokości beneficjenci będą zobowiązani do jej zwrotu ze
środków własnych lub z ustanowionej gwarancji wraz z odsetkami ustalonymi jak dla
zaległości podatkowych. Powyższe służy właściwemu zabezpieczeniu interesów finansowych
Wspólnoty i budżetu państwa.
Wprowadzenie w życie jakichkolwiek przepisów krajowych w tym zakresie powinno
być poprzedzone zmianą programu rozwoju obszarów wiejskich polegającą na zawarciu
w tym programie, zgodnie z dyspozycją art. 38 ust. 2 i art. 56 ust. 1 rozporządzenia
nr 1974/2006, postanowienia o możliwości ubiegania się o wypłatę zaliczki. Z uwagi na
potrzebę niezwłocznego uruchomienia zaliczek zdecydowano się rozpocząć prace
legislacyjne w tym zakresie równolegle z procesem dokonywania zmian w programie rozwoju
obszarów wiejskich.

Ponadto poza zmianami dotyczącymi wprowadzenia mechanizmu zaliczek
w projektowanej ustawie zaproponowano szereg innych regulacji.
Proponuje się uchylenie w obowiązującym art. 10b ust. 2, gdyż określone w tym
przepisie wyłączenie prawa jednostki samorządu terytorialnego do otrzymania
wyprzedzającego finansowania na działania realizowane z udziałem EFRROW na okres 3 lat
w sytuacji wykorzystania środków na wyprzedzające finansowanie niezgodnie z przezna-
czeniem przez tą jednostkę wydaje się zbyt rygorystyczny. Ponadto brak możliwości
otrzymywania środków budżetowych przez jednostki samorządu terytorialnego przez okres
3 lat, na realizację zadań z zakresu melioracji wodnych i scalania gruntów uniemożliwiłby
realizację tych zadań ze środków PROW 2007 – 2013.

Dodatkowo w projektowanej ustawie zaproponowano zmianę brzmienia obowią-
zującego art. 10c w następującym zakresie:
1) uchylono możliwość otrzymania środków z budżetu państwa na wyprzedzające
finansowanie kosztów kwalifikowalnych ponoszonych na realizację operacji

6


w ramach działań wdrażanie lokalnych strategii rozwoju, wdrażanie projektów
współpracy oraz funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności
i aktywizacja i jednocześnie przyznano taką możliwość beneficjentom działania
pn. szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie,
2) wskazano tryb wnioskowania o ww. środki,
3) określono maksymalną kwotę wkładu z budżetu państwa, o jaki beneficjent będzie
mógł wystąpić we wniosku o przyznanie pomocy.
W celu uzyskania maksymalnych środków z budżetu EFRROW, zasadnym jest, aby
środki wyprzedzającego finansowanie kosztów kwalifikowalnych ponoszonych na realizację
tych operacji z budżetu państwa przeznaczonych na współfinansowanie wydatków nie były
wyższe niż 25 % kwoty wynikającej z umowy o przyznanie pomocy.
Zgodnie z art. 56 rozporządzenia nr 1974/2006 o zaliczki mogą wnioskować
wyłącznie beneficjenci działań, w ramach których wspierane są inwestycje. Z uwagi na
nieinwestycyjny charakter działania „Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych
w rolnictwie i leśnictwie” (organizowanie i przeprowadzanie szkoleń), a więc niemożność
zastosowania mechanizmu zaliczek, proponuje się objęcie beneficjentów tego działania
innym mechanizmem wcześniejszego finansowania kosztów kwalifikowalnych, a mianowicie
mechanizmem wyprzedzającego finansowania.
Według obecnie obowiązujących przepisów pomoc w ramach przedmiotowego
działania przyznawana jest w formie refundacji poniesionych kosztów związanych
z przeprowadzeniem szkoleń dla osób zatrudnionych w
rolnictwie lub leśnictwie.
Wprowadzenie możliwości uzyskania wyprzedzającego finansowania ułatwi beneficjentom
realizację operacji. Beneficjentami tych działań są firmy szkoleniowe nieposiadające
wystarczających środków, które mogą zaangażować w realizację operacji – do rozliczenia po
roku lub dłuższym okresie. Pozyskanie kredytu przez te firmy w obecnie trudnej sytuacji
kryzysu finansowego stanowi barierę udziału w programie i wnioskowania o środki PROW
2007
–
2013. Ten brak zainteresowania udziałem w programie przez potencjalnych
beneficjentów, może negatywnie wpłynąć na wdrażanie i wydatkowanie środków PROW
2007 – 2013, skutkując niewykorzystaniem środków finansowych przyznanych w ramach
Programu na to działanie.
Ponadto wsparcie podmiotów szkoleniowych przez umożliwienie im skorzystania
z mechanizmu wyprzedzającego finansowania jest istotne również z tego względu, że
w warunkach polskich, z uwagi na generalnie niski poziom wykształcenia ludności wiejskiej,
pomoc szkoleniowa ma szczególne znaczenie dla rozwoju sektorów rolnictwa i leśnictwa.

7