Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw

nauczycieli. Wynika to ze zmieniającej się struktury współpracy międzynarodowej,
w tym odejścia przez niektóre kraje od podpisywania umów międzynarodowych na
rzecz współpracy bezpośredniej szkół, zakładów kształcenia i placówek
doskonalenia nauczycieli czy jednostek samorządu terytorialnego. Jednocześnie
projektowana zmiana uwzględnia możliwość kierowania uczniów oraz nauczycieli
za granicę na podstawie programów edukacyjnych Unii Europejskiej.

24) do art. 2 (zmiany w ustawie – Karta Nauczyciela)
Rozwiązania zawarte w projekcie przewidują:
1) art. 2 pkt 2 i 3 – rozszerzenie zadań nauczycieli o zadania związane
z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez
szkołę (nowe brzmienie art. 6 ustawy – Karta Nauczyciela) oraz zadań dyrektora
szkoły o zadania związane z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom i
nauczycielom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę (art. 7 ust. 2 pkt 6
ustawy – Karta Nauczyciela);
2) art. 2 pkt 4 – wprowadzenie obowiązku przedstawiania przez nauczyciela
dyrektorowi szkoły, przed nawiązaniem stosunku pracy, informacji
z Krajowego Rejestru Karnego w celu potwierdzenia faktu niekaralności
nauczyciela za przestępstwo popełnione umyślnie (art. 10 ust. 8a ustawy – Karta
Nauczyciela). W świetle art. 10 ust. 8 ustawy – Karta Nauczyciela nie można
nawiązać stosunku pracy z nauczycielem, który nie spełnia w szczególności
warunku określonego w art. 10 ust. 5 pkt 4, tj. z nauczycielem, który był karany
za przestępstwo popełnione umyślnie. Obowiązujące przepisy ustawy – Karta
Nauczyciela nie określają jednak, w jaki sposób należy udokumentować
spełnianie powyższego warunku. W praktyce część dyrektorów szkół
poprzestaje na przyjęciu od zatrudnianego nauczyciela oświadczenia o
niekaralności. Z uwagi na dobro uczniów nie jest jednak wystarczające
potwierdzanie faktu niekaralności jedynie oświadczeniem nauczyciela. Bez
uzyskania informacji z Krajowego Rejestru Karnego o osobie, której dyrektor
szkoły powierza opiekę nad dziećmi, nie jest bowiem całkowicie wykluczona
możliwość, że do pracy z dziećmi zgłosi się osoba skazana za przestępstwo
popełnione umyślnie, np. osoba skazana w przeszłości za pedofilię lub przemoc
wobec dzieci. Proponowana zmiana, wprowadzająca obowiązek przedstawiania

14
przez nauczyciela dyrektorowi szkoły, przed nawiązaniem stosunku pracy,
informacji z

Krajowego Rejestru Karnego w celu potwierdzenia faktu
niekaralności nauczyciela za przestępstwo popełnione umyślnie, będzie
stanowić skuteczną barierę uniemożliwiającą osobom skazanym za
przestępstwa, w tym za przestępstwa, w których pokrzywdzonym było dziecko,
dostęp do pracy w zawodzie nauczyciela;
3) art. 2 pkt 6 – doprecyzowanie upoważnień dla organów prowadzących szkoły
oraz dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do ustalenia
kryteriów i trybu przyznawania nagród dla nauczycieli, przez uwzględnienie
osiągnięć nauczycieli w zakresie realizacji zadań związanych z zapewnieniem
bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć organizowanych przez szkołę (art. 49
ust. 2 i 3 ustawy – Karta Nauczyciela). Zgodnie z nowym brzmieniem
powołanego przepisu minister właściwy do spraw oświaty i wychowania określi,
w drodze rozporządzenia, kryteria i tryb przyznawania nagród dla nauczycieli za
ich osiągnięcia w zakresie pracy dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej, w
tym realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w
czasie zajęć organizowanych przez szkołę, oraz realizacji innych zadań
statutowych szkoły. Planowane zmiany będą ponadto dotyczyć trybu zgłaszania
kandydatów do nagrody kuratora oświaty i innych organów sprawujących
nadzór pedagogiczny oraz nagrody ministra właściwego do spraw oświaty i
wychowania;
4) art. 2 pkt 7 – rozszerzenie odpowiedzialności dyscyplinarnej na wszystkich
nauczycieli zatrudnionych w szkole (art. 75 ust. 1 ustawy

– Karta Nauczyciela).
Zgodnie z aktualną treścią przepisu art. 75 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela
odpowiedzialności dyscyplinarnej podlegają jedynie nauczyciele mianowani i
dyplomowani. Z uwagi na skalę negatywnych zjawisk zachodzących w szkołach
oraz konieczność poprawy bezpieczeństwa uczniów, niezbędne jest, aby za
uchybienia godności zawodu nauczyciela lub obowiązkom, określonym w art. 6
ustawy – Karta Nauczyciela, odpowiadali wszyscy nauczyciele, a nie tylko
nauczyciele mianowani i dyplomowani.
W świetle obowiązujących przepisów nauczyciele stażyści oraz nauczyciele
kontraktowi nie podlegają odpowiedzialności dyscyplinarnej, a więc nie można

15
orzec w stosunku do nich m.in. zakazu przyjmowania do pracy w zawodzie
nauczycielskim przez pewien okres ani też wydalić takiego nauczyciela z
zawodu. Nauczyciel stażysta lub kontraktowy, z którym zostanie rozwiązany
stosunek pracy z uwagi na popełnienie przewinienia, które uniemożliwia dalszą
pracę w szkole, może więc następnie podjąć pracę w innej szkole. Proponowana
zmiana ma na celu wyeliminowanie takich zjawisk.
Jednocześnie proponuje się doprecyzowanie niektórych przepisów rozdziału 10
ustawy – Karta Nauczyciela.
W art. 76 ust. 5 ustawy – Karta Nauczyciela dookreślono, że do akt osobowych
nauczyciela włącza się odpis prawomocnego orzeczenia o

ukaraniu karą
dyscyplinarną wraz z uzasadnieniem. W obowiązującym dotychczas przepisie
mowa jest jedynie o odpisie orzeczenia wraz z uzasadnieniem.
W art. 82 ust. 1 ustawy – Karta Nauczyciela ustala się okres, po upływie którego
ulega zatarciu kara dyscyplinarna określona w art. 76 ust. 1 pkt 3a tej ustawy, tj.
kara zwolnienia z pracy z zakazem przyjmowania ukaranego do pracy w zawodzie
nauczycielskim w okresie 3 lat od ukarania. Z obecnego brzmienia art. 82 ust. 1
ustawy – Karta Nauczyciela wynika bowiem, że kara określona w art. 76 ust. 1 pkt
3a nigdy nie podlega zatarciu. Jednocześnie w art. 82 ust. 2 określa się sposób
liczenia terminu, po upływie którego kary dyscyplinarne podlegają zatarciu, w
przypadku gdy przed zatarciem kary dyscyplinarnej nauczyciel będzie ponownie
ukarany dyscyplinarnie.
Proponuje się również doprecyzowanie przepisu art. 83 ust. 3 ustawy – Karta
Nauczyciela polegające na zastąpieniu wyrazów „postępowanie wyjaśniające”
wyrazami „postępowanie dyscyplinarne lub postępowanie karne”.

25) do art. 3 (zmiana ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich)
Zmiana przewidziana w art. 3 projektu polega na wykreśleniu
z przepisów ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach
nieletnich, określających rodzaje placówek systemu oświaty, w których małoletni
może zostać umieszczony przez sąd, ośrodka szkolno-wychowawczego. Obecnie w
systemie oświaty nie występuje taki rodzaj placówki. Natomiast istniejące w tym
systemie specjalne ośrodki szkolno-wychowawcze i specjalne ośrodki

16
wychowawcze są placówkami przeznaczonymi dla dzieci niepełnosprawnych
(specjalny ośrodek szkolno-wychowawczy również dla dzieci zagrożonych
niedostosowaniem społecznym), w których nie mogą być umieszczani nieletni
wykazujący przejawy demoralizacji lub którzy dopuścili się czynu karalnego.

26) do art. 4 (zmiana ustawy o strażach gminnych)
Projektowana zmiana ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych ma na
celu przeciwdziałanie tzw. wagarom. Samowolne opuszczanie zajęć szkolnych,
oprócz tego, że nierzadko stanowi wstęp do wypadania z systemu edukacji, sprzyja
również demoralizacji młodzieży, a w dalszej konsekwencji może prowadzić do
poważniejszych następstw, w tym konfliktów z prawem. Należy zatem podjąć
działania, które będą miały na celu wyeliminowanie tego typu praktyk, ponieważ
uzyskanie pozytywnych osiągnięć w tym względzie odsunie jednocześnie lub
zminimalizuje ryzyko poważniejszych problemów z wagarującą młodzieżą w
przyszłości. W ramach przeciwdziałania temu zjawisku w projekcie proponuje się
zmianę art. 11 ustawy o strażach gminnych i wprowadzenie obowiązku
informowania przez strażników dyrektorów szkół o uczniach uchylających się od
uczestniczenia w zajęciach szkolnych.

27) do art. 5 (przepis przejściowy dotyczący dotowania zajęć wczesnego wspomagania
rozwoju dziecka)
W art. 5 projektu przewiduje się, że dotacje na wczesne wspomaganie rozwoju
dziecka prowadzone przez osoby fizyczne i osoby prawne inne niż jednostki
samorządu terytorialnego będą udzielane od dnia 1 stycznia 2009 r. Jednocześnie
warunkiem udzielania tych dotacji będzie zgłoszenie, w terminie do dnia 30
września 2008 r., przez osobę prowadzącą przedszkole, szkołę lub placówkę
planowanej liczby dzieci, które będą objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju.

28) do art. 7 (wejście w życie przepisów ustawy)
– w zakresie dotyczącym wejścia w życie art. 90d ust. 10 oraz art. 90g ust. 2 i 2a
ustawy o systemie oświaty

17
Ponieważ zmiany w powyższych przepisach dotyczą warunków uzyskiwania
przez uczniów pomocy materialnej (w formie stypendium szkolnego lub
stypendium za wyniki w nauce), wprowadzenie w życie tych zmian nie może
nastąpić w trakcie realizacji w roku szkolnym świadczeń pomocy materialnej
dla uczniów, lecz powinno być skorelowane z rozpoczęciem kolejnego roku
szkolnego, na który pomoc materialna ma być przyznana. Proponowane zatem w
ustawie wejście w życie wymienionych wyżej znowelizowanych przepisów z
dniem 1 września 2008 r. umożliwi przyznawanie i wypłacanie stypendiów na
nowych, zmienionych warunkach wszystkim uczniom ubiegającym się o pomoc
materialną na rok szkolny 2008/2009.
– w zakresie dotyczącym wejścia w życie art. 49 ust. 2 i 3 ustawy – Karta
Nauczyciela
W art. 49 ust. 2 ustawy – Karta Nauczyciela rozszerza się zakres przesłanek
przyznawania nauczycielom nagród organów prowadzących szkoły i dyrektorów
szkół o osiągnięcia w zakresie pracy opiekuńczej, w tym w realizacji zadań
związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom w czasie zajęć
organizowanych przez szkołę, oraz w realizacji innych zadań statutowych.
Natomiast w zawartym w art. 49 ust. 3 ustawy – Karta Nauczyciela
upoważnieniu dla ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do
określenia, w drodze rozporządzenia, kryteriów i trybu przyznawania nagród
kuratora oświaty, innych organów sprawujących nadzór pedagogiczny oraz
ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania wskazuje się wymóg
uwzględnienia osiągnięć w zakresie pracy opiekuńczej, w tym związanej z
zapewnieniem bezpieczeństwa uczniom.
Biorąc pod uwagę dotychczasowy tryb, terminy opiniowania wniosków oraz
termin przyznawania nagród przypadający z reguły w Dniu Nauczyciela,
określony w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 6 września
2001 r. w sprawie trybu i kryteriów przyznawania nagród dla nauczycieli za ich
osiągnięcia dydaktyczno-wychowawcze (Dz. U. Nr 101, poz. 1093), proponuje
się, aby nowe przepisy weszły w życie z dniem 1 stycznia 2009 r. Powyższe
rozwiązanie pozwoli na jednolite ich stosowanie w ramach tworzonego
corocznie funduszu na nagrody dla nauczycieli.

18