Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi

Częstość występowania alkoholowego zespołu płodowego w zależności od ośrodka
badającego (dane ze Stanów Zjednoczonych) to od 1 do 5 przypadków na 1.000 urodzeń i jest
to wielkość dająca się przełożyć na warunki europejskie.
Już w latach dziewięćdziesiątych XX w. w Stanach Zjednoczonych badania
ekonomiczne wykazały wysokie koszty opieki nad osobami chorymi na zespół FAS
(alkoholowy zespół płodowy). W okresie 65 lat życia koszty łączne całkowitej opieki nad
osobą z tym zespołem (koszty terapii, leków, opieki szpitalnej, nauczyciela, opiekuna, koszty
społeczne związane z innymi skutkami tej choroby, a więc koszty obsługi prawnej, instytucji
ubezpieczeniowych itp.) wyniosły 163 tys. dolarów, czyli około 500 tys. zł na osobę i są to
koszty minimalne.
W Polsce w 2005 r. urodziło się 368.285 dzieci. Szacując liczbę przypadków
z zespołem FAS można z dużym prawdopodobieństwem przyjąć, że minimalna liczba dzieci z
tym zespołem urodzonych w 2003 r. to 368, a maksymalna to 1.705 (tylko w jednym roku).
Do chwili obecnej nie dysponujemy dokładnymi danymi krajowymi, ale rozpowszechnienie
zespołu w krajach innych niż Polska jest dość podobne statystycznie, więc założenie
rozpowszechnienia zespołu z dużym prawdopodobieństwem można uznać za wiarygodne.
Dodanie w nowelizowanej ustawie przepisu zawierającego upoważnienie dla ministra
właściwego do spraw zdrowia do wydania rozporządzenia w sprawie informacji
umieszczanych na opakowaniu napoju alkoholowego stanowi wypełnienie dotychczas
istniejącej luki w tym zakresie i powinno wpłynąć na konsumentów napojów alkoholowych
przez wzrost świadomości szkód i zagrożeń wynikających ze spożywania alkoholu.
Kolejna zmiana ma na celu wprowadzenie dopuszczalności emisji reklam i promocji
piwa w telewizji, radiu, kinie i teatrze wyłącznie w godzinach między 23.00 a 6.00, co
oznacza wydłużenie tego czasu, który dziś na mocy ustawy obejmuje godziny od 20.00 do
6.00. Zmiana ta jest podyktowana potrzebą ograniczenia wpływu reklam i promocji piwa na
małoletnich odbiorców środków masowego przekazu.
Dotychczasowe metody oddziaływania na polskich konsumentów napojów alko-
holowych są zdecydowanie niewystarczające, a znakowanie opakowań jest jedynym
oddziaływującym bezpośrednio sposobem przekazywania informacji o niebezpieczeństwie
spożywania napojów alkoholowych przez określone grupy konsumentów. Dotychczasowe
działania, mające na celu ograniczanie spożycia alkoholu zwłaszcza przez kobiety ciężarne,
matki karmiące, a także przez osoby prowadzące pojazdy mechaniczne, okazują się mało
skuteczne. Prowadzenie akcji promujących zdrowy styl życia, unikanie alkoholu, edukowanie
przyszłych matek, kampanie medialne skierowane do kierowców, pomimo oddziaływania na
liczną populację, nie wywołują oczekiwanego efektu, a liczba np. rejestrowanych zatrzymań
kierowców po spożyciu alkoholu corocznie wzrasta.
Podejmowanie każdej skutecznej inicjatywy mającej na celu m.in. zmniejszenie liczby
ofiar wypadków drogowych jest w pełni uzasadnione. Sugerowana inicjatywa, choć jest jedną
z wielu podejmowanych w tym obszarze, powinna stać się też skutecznym narzędziem
ograniczenia negatywnych skutków spożywania alkoholu przez populację, do której jest
skierowana. Proponowane zapisy posiadają zdecydowaną przewagę nad innymi formami
przekazu, gdyż są skierowane wprost do osób nabywających napoje alkoholowe, niosąc
jednocześnie w formie skrótowej, ale sugestywnej, podstawową informację o negatywnych
skutkach spożycia napojów alkoholowych.
Celem proponowanej zmiany jest ochrona zdrowia, a więc jedna z przesłanek
zawartych w art. 30 Traktatu Wspólnoty Europejskiej, uzasadniająca wprowadzenie
ograniczeń, w przypadku gdy przepis jest niedyskryminujący oraz konieczny
i proporcjonalny.
Brak wskazania odpowiednich dyrektyw unijnych regulujących ten obszar spo-
wodowany jest faktem, że nie ma w chwili obecnej aktów prawa wspólnotowego
wprowadzających obowiązek ww. znakowania opakowań napojów alkoholowych. Niemniej
jednak należy podkreślić, że Komisja Europejska podjęła działania mające na celu między
innymi wprowadzenie podobnych ostrzeżeń na opakowaniach z napojami alkoholowymi.
Powyższe działania Komisji związane są ze Strategią UE mającą na celu ograniczenia
szkodliwych skutków spożywania alkoholu.
W odniesieniu do zasady swobodnego przepływu towarów w aspekcie wprowadzenia
proponowanych przepisów, należy stwierdzić, że ww. akty prawne nie naruszą reguł
wspólnotowego przepływu towarów wynikających z
orzecznictwa Trybunału Spra-
wiedliwości Wspólnot Europejskich. Proponowane przepisy nakładają bowiem obowiązki nie
tylko na podmioty zagraniczne, ale również w takim samym zakresie na podmioty krajowe.
Nie można więc w tym przypadku dowodzić jakiejkolwiek, niedozwolonej w prawie
wspólnotowym dyskryminacji.
Zgodnie z art. 30 Traktatu Wspólnot Europejskich (TWE) postanowienia art. 28 TWE
i art. 29 TWE, określające zakaz wprowadzania przez państwa członkowskie ograniczeń
ilościowych oraz wszelkich środków o skutku równoważnym zarówno w przywozie jak i
wywozie, nie stanowią przeszkody w stosowaniu zakazów lub ograniczeń przywozowych,
wywozowych lub tranzytowych uzasadnionych względami miedzy innymi porządku
publicznego oraz ochrony zdrowia i życia ludzi.

Zmiany zawarte w projekcie ustawy o zmianie ustawy o wychowaniu w trzeźwości i
przeciwdziałaniu alkoholizmowi wywołują pozytywne skutki społeczno-gospodarcze oraz nie
pociągają za sobą obciążenia budżetu państwa, ani budżetów jednostek samorządu
terytorialnego. Ponadto, projekt ustawy jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.

Projekt

ROZPORZ DZENIE MINISTRA ZDROWIA
z dnia
w sprawie treści, wielkości i sposobu umieszczenia na opakowaniu napoju alkoholowego
napisów informujących o szkodliwości picia alkoholu albo o niebezpieczeństwie
związanym z prowadzeniem pojazdów mechanicznych po
spożyciu alkoholu
Na podstawie art. 13 ust. 1b ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w
trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231, z późn.
zm.2)) zarządza się, co następuje:
§ 1. Na opakowaniu napoju alkoholowego przeznaczonego do sprzedaży detalicznej
umieszcza się jeden z następujących napisów:
1) „Każda dawka alkoholu spożywanego w ciąży szkodzi dziecku";
2) „Picie alkoholu w ciąży uszkadza płód";
3) „Alkohol uszkadza płód";
4) „Prowadząc pojazd mechaniczny po spożyciu alkoholu narażasz zdrowie i życie innych
osób";
5) „Prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości jest przestępstwem";
6) „Pijany kierowca może być zabójcą";
7) „Alkohol szczególnie niebezpiecznie działa na młody organizm";
8) „Picie alkoholu w młodym wieku niszczy".
1) Minister Zdrowia kieruje działem administracji rządowej - zdrowie, na podstawie § 1 ust. 2
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu
działania Ministra Zdrowia (Dz. U. Nr 131, poz. 924).
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2002 r. Nr 167, poz.
1372, z 2003 r. Nr 80, poz. 719 i Nr 122, poz. 1143, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 99, poz. 1001 i Nr
152, poz. 1597 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 23, poz. 186, Nr 132, poz. 1110, Nr 155, poz. 1298 i
Nr 179, poz. 1485, z 2006 r. Nr 170, poz. 1217, Nr 171, poz. 1225, Nr 220, poz. 1600 oraz z 2007 r.
Nr..., poz. ...
1
§ 2. Napisy, o których mowa w § 1, umieszcza się na opakowaniu napoju alkoholowego,
zapewniając przemienne i regularne występowanie w produkcji i obrocie handlowym każdego
z 8 tekstów.
§ 3. Napisy, o których mowa w § 1, umieszcza się na opakowaniu napoju alkoholowego, na
powierzchni w kształcie prostokąta, którego obszar stanowi 15% powierzchni opakowania,
białymi wielkimi literami (wersalikami) czcionką Arial lub Tahoma o grubości stanowiącej
20% jej wysokości, na czerwonym tle.
§ 4. Napisy, o których mowa § 1, umieszcza się poniżej etykiety napoju alkoholowego,
poziomo w widocznym miejscu.
§ 5. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
MINISTER ZDROWIA
UZASADNIENIE
Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie treści, wielkości i sposobu umieszczenia
na opakowaniu napoju alkoholowego informacji o szkodliwości picia alkoholu albo o
niebezpieczeństwie związanym z prowadzeniem pojazdów mechanicznych po spożyciu
alkoholu stanowi wykonanie upoważnienia ustawowego zawartego w art. 13 ust 1b ustawy o
wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz.
1231, z późn. zm.).
W § 1 rozporządzenia określono treść napisów informujących o szkodliwości picia
alkoholu w okresie ciąży i karmienia piersią oraz niebezpieczeństwie związanym z
prowadzeniem pojazdów mechanicznych po spożyciu alkoholu. Przy określeniu treści
informacji kierowano się wytycznymi do rozporządzenia, formułując napisy w sposób mający
w maksymalnym stopniu doprowadzić do wyeliminowania spożywania alkoholu przez
kobiety w okresie ciąży i karmienia piersią oraz osoby prowadzące pojazdy mechaniczne.
W § 2 i 3 rozporządzenia określona została wielkość napisów informujących
zamieszczanych na opakowaniach napojów alkoholowych jak również sposób ich
umieszczania na tych opakowaniach. Kwestie te zostały uregulowane w sposób mający
zagwarantować czytelność napisów informujących dla nabywcy napoju alkoholowego.
W § 4 określono lokalizację napisu na opakowaniu napoju alkoholowego.