Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie oswiaty oraz o zmianie niektórych innych ustaw

a tym samym jednolitości działań okręgowych komisji egzaminacyjnych we wszystkich
realizowanych przez nie zadaniach.
9) do art. 1 pkt 8 i pkt 16 lit. c tiret czwarte oraz art. 2 pkt 5 (wynagradzanie
egzaminatorów i nauczycieli za udział w przeprowadzaniu sprawdzianów
i egzaminów, w tym części ustnej egzaminu maturalnego)
Proponowane zmiany mają na celu unormowanie kwestii wynagradzania
egzaminatorów i nauczycieli, w tym nauczycieli akademickich, biorących udział w
przeprowadzaniu sprawdzianów i egzaminów organizowanych przez okręgowe komisje
egzaminacyjne, w tym części ustnej egzaminu maturalnego. Proponuje się, by dyrektor
okręgowej komisji egzaminacyjnej zawierał z egzaminatorami oraz nauczycielami
akademickimi umowy określające zakres ich obowiązków oraz wysokość
wynagrodzenia. Pozostali nauczyciele, których udział w przeprowadzaniu
sprawdzianów i egzaminów polega na nadzorowaniu sprawdzianu lub egzaminu, będą
wykonywać to zadanie w ramach czynności i zajęć wynikających z zadań statutowych
szkoły (tj. zajęć o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.
- Karta Nauczyciela -Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.), oraz ustalonego
wynagrodzenia. Natomiast nauczyciele, w tym nauczyciele będący egzaminatorami,
biorący udział w przeprowadzaniu części ustnej egzaminu maturalnego, będą
wykonywać czynności związane z przeprowadzaniem tego egzaminu w ramach
tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych. W sytuacji, gdy
przeprowadzanie powyższych czynności przekroczy tygodniowy obowiązkowy wymiar
godzin zajęć tych nauczycieli, nauczycielom przysługiwać będzie, na zasadach
ogólnych, wynagrodzenie za godziny ponadwymiarowe (art. 35 ust. 1 i 2 Karty
Nauczyciela).
Należy wyjaśnić, że proponowane zmiany uwzględniają uchwałę składu 7 sędziów
Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2007 r. (sygn. akt III PZP 1/07), w której Sąd
Najwyższy uznał na gruncie obowiązujących przepisów, że nauczyciele
przeprowadzający część ustną egzaminu maturalnego realizują zajęcia dydaktyczne w
rozumieniu art. 42 ust. 2 pkt 1 ustawy - Karta Nauczyciela, a zatem wykonują odpłatną
pracę, która może być powierzona w celu realizacji programu nauczania w godzinach
ponadwymiarowych. Nauczyciele biorący udział w przeprowadzaniu części ustnej
egzaminu maturalnego powinni otrzymać w swojej szkole wynagrodzenie za realizację
„egzaminacyjnych” zajęć dydaktycznych wykonywanych w tej szkole lub w innych
szkołach na podstawie porozumienia dyrektorów szkół. Przepisy dotyczące zasad
przeprowadzania egzaminu maturalnego określają czas trwania części ustnej egzaminu
maturalnego w zależności od przedmiotu i poziomu egzaminu. Czas ten nie powinien
być skracany ani wydłużany (vide rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia
30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i
promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w
szkołach publicznych - Dz. U. Nr 83, poz. 562).
Dodatkowa nowelizacja ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela
polegająca na dodaniu w art. 42 nowego ustępu 2b jest konsekwencją powyższych
zmian.
10) do art. 1 pkt 11 (wprowadzenie możliwości przyjmowania do szkół
niepublicznych dla dorosłych osób, które ukończyły 16 lat)

13
Celem projektowanej zmiany jest objęcie zakresem upoważnienia zawartego w art. 22
ust. 2a ustawy o systemie oświaty dotyczącego określenia przypadków, w jakich do
szkoły dla dorosłych można przyjąć osobę, która ukończyła 16 lat, również
niepublicznych szkół dla dorosłych. W konsekwencji zostanie zlikwidowana zawarta
dotychczas w tym upoważnieniu nierówność szkół niepublicznych wobec szkół
publicznych polegająca na braku możliwości przyjmowania przez te pierwsze szkoły
kandydatów w wieku poniżej 18 lat.
11) do art. 1 pkt 12 - 15 (warunki realizowania obowiązku rocznego przygotowania
przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki)
Projektowane przepisy wprowadzają możliwość spełniania obowiązku rocznego
przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego i obowiązku nauki także przez
uczęszczanie do przedszkoli lub szkół za granicą oraz przedszkoli lub szkół
funkcjonujących przy przedstawicielstwach dyplomatycznych innych państw w Polsce.
W myśl projektowanej zmiany spełnianie przez uczniów wymienionych obowiązków w
formie uczęszczania do przedszkola lub szkoły za granicą będzie mogło odbywać się
także w ramach programów edukacyjnych Unii Europejskiej. Wprowadzenie powyższej
zmiany jest konieczne z tego względu, że od roku 2008 w projektach z zakresu
komponentów Comenius i Comenius Regio programu edukacyjnego Unii Europejskiej
„Uczenie się przez cały życie” po raz pierwszy będą organizowane długoterminowe
pobyty dzieci i młodzieży za granicą w ramach których dzieci i młodzież będą
kontynuować naukę w szkołach za granicą. W związku z sygnalizowanymi przez gminy
trudnościami w kontrolowaniu spełniania obowiązku nauki przez absolwentów
gimnazjum, którzy nie ukończyli 18 lat, w projekcie proponuje się wprowadzenie
rozwiązania polegającego na nałożeniu na dyrektorów publicznych i niepublicznych
szkół ponadgimnazjalnych i placówek, osoby prawne i fizyczne prowadzące
akredytowaną działalność oświatową w ramach której realizowany jest obowiązek
nauki, oraz pracodawców prowadzących przygotowanie zawodowe, obowiązku
informowania wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy o spełnianiu obowiązku
nauki przez absolwentów gimnazjum zamieszkałych na obszarze danej gminy.
W związku z wprowadzeniem możliwości realizowania obowiązku rocznego
przygotowania przedszkolnego lub obowiązku szkolnego przez uczęszczanie do
przedszkola lub szkoły za granicą albo działającego przy przedstawicielstwie innego
państwa w Polsce, zobowiązano rodziców dzieci podlegających rocznemu
obowiązkowemu przygotowaniu przedszkolnemu lub obowiązkowi szkolnemu do
informowania dyrektora szkoły, w obwodzie której dziecko mieszka, o spełnianiu tego
obowiązku w przedszkolu lub szkole za granicą lub w szkole (przedszkolu)
funkcjonującej przy przedstawicielstwie innego państwa w Polsce. Natomiast rodzice
dziecka podlegającego obowiązkowi nauki będą obowiązani do informowania wójta
(burmistrza, prezydenta miasta) gminy, na terenie której dziecko mieszka, o formie
spełniania obowiązku nauki i zmianach w tym zakresie.
Realizując postulat zgłaszany m.in. przez Najwyższą Izbę Kontroli, w art. 20 ustawy o
systemie oświaty sprecyzowano pojęcie „niespełniania obowiązku rocznego
przygotowania przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki”. W myśl
proponowanej definicji niespełnianie obowiązku rocznego przygotowania
przedszkolnego, obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki będzie oznaczać
systematyczne, nieusprawiedliwione nieuczęszczanie dziecka

14
do przedszkola, szkoły lub placówki, albo na inne formy zajęć przez okres co najmniej
jednego miesiąca.
12) do art. 1 pkt 16 lit. a (wspomaganie nauczania języka polskiego wśród
dzieci pracowników migrujących)
W związku z wzrastającą liczbą wyjazdów rodzin obywateli polskich do pracy w
krajach Unii Europejskiej, zwiększa się liczba dzieci polskich, którym należy zapewnić
za granicą możliwość nauki języka ojczystego i kultury polskiej w taki sposób, aby
powracając do Polski dzieci te mogły kontynuować naukę w polskich szkołach.
Projektowana zmiana polega na rozszerzeniu zakresu podmiotowego upoważnienia do
wydania przez ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania przepisów
regulujących warunki wspomagania nauczania języka polskiego historii, geografii,
kultury polskiej oraz innych przedmiotów nauczanych w języku polskim wśród Polonii
i Polaków zamieszkałych za granicą - o nową grupę adresatów - tj. o dzieci
pracowników migrujących. Nowelizacja powyższego upoważnienia uwzględnia
ponadto możliwość wspomagania organizacji społecznych zarejestrowanych za granicą
(stowarzyszeń, organizacji Polaków przebywających za granicą itp.) prowadzących
nauczanie języka polskiego, historii i geografii Polski oraz kultury polskiej. Ze względu
na fakt, iż aktualnie poziom nauczania prowadzonego przez te organizacje społeczne
jest niewystarczający wobec potrzeb dzieci obywateli polskich przybywających po 2004
r. do pracy krajach Unii Europejskiej, proponuje się nowe formy wspierania tych
organizacji, m.in. poprzez możliwość delegowania do pracy w tych organizacjach
nauczycieli i nauczycieli-konsultantów z Polski.
13) do art. 1 pkt 16 lit. c tiret drugie i trzecie oraz lit. e, i pkt 14 (ocenianie,
klasyfikowanie i promowanie oraz przeprowadzanie sprawdzianu
i egzaminów zewnętrznych)
Dotychczasowe upoważnienie zawarte w art. 22 ust. 2 pkt 4 ustawy o systemie oświaty
obligowało ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do wydania jednego,
bardzo obszernego aktu prawnego regulującego pięć w zasadzie niezależnych od siebie
obszarów dotyczących oceniania, klasyfikowania i promowania oraz przeprowadzania
sprawdzianu i egzaminów zewnętrznych. Obszerność tego aktu prawnego powodowała
częste problemy w stosowaniu zawartych w nim postanowień. Bardzo trudne było
również nowelizowanie tych przepisów. Proponuje się zatem podzielić to upoważnienie
na pięć odrębnych. Ponadto proponuje się pozostawienie w zakresie kompetencji
ministra właściwego do spraw kultury i dziedzictwa narodowego regulowanie spraw
dotyczących oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach i
placówkach artystycznych oraz przeprowadzania w tych szkołach egzaminu
potwierdzającego kwalifikacje zawodowe. Natomiast zasady przeprowadzania przez
okręgowe komisje egzaminacyjne sprawdzianu w szkole podstawowej, egzaminu
gimnazjalnego i egzaminu maturalnego, z uwagi na ich jednolity charakter, będzie
określał minister właściwy do spraw oświaty i wychowania.
14) do art. 1 pkt 22 (obowiązki dyrektora w zakresie bezpieczeństwa
w szkołach) - realizuje Program „Zero tolerancji (…)”

15
Projektowana nowelizacja ma na celu poprawę bezpieczeństwa uczniów oraz
nauczycieli w czasie zajęć organizowanych przez szkołę, m.in. poprzez zwiększenie
odpowiedzialności dyrektorów szkół oraz nauczycieli za zapewnienie bezpieczeństwa
uczniom. Proponowany przepis nakłada na dyrektora obowiązek przeciwdziałania
występowaniu zagrożeń dla bezpieczeństwa uczniów i nauczycieli oraz zmusza go do
podejmowania radykalnych działań...
15) do art. 1 pkt 23 i 24 (organizacja rady pedagogicznej)
Projektowana zmiana ust. 3 w art. 40 ustawy o systemie oświaty polega na
uwzględnieniu sytuacji, w której dyrektorem szkoły lub placówki jest osoba niebędąca
nauczycielem (taką możliwość dopuszcza art. 36 ust. 2 ustawy o systemie oświaty).
Dotychczasowe brzmienie zmienianego przepisu nie uwzględniało takiej sytuacji
stanowiąc, że w skład rady pedagogicznej wchodzą wyłącznie nauczyciele. Powstawała
zatem sprzeczność z ust. 4 art. 40, zgodnie z którym dyrektor szkoły lub placówki jest
przewodniczącym rady pedagogicznej. Natomiast zmiana w ust. 5 w art. 40 ma
charakter redakcyjny.
16) art. 1 pkt 25 i 26 (organizacja rady szkoły)
W projekcie proponuje się uchylenie dotychczasowego upoważnienia dla ministra
właściwego do spraw oświaty i wychowania do wydania rozporządzenia określającego
typy szkół i placówek, w których w skład rady szkoły lub placówki nie wchodzą
rodzice lub uczniowie, a także typy szkół i placówek, w których nie powołuje się rady
szkoły lub placówki. Proponuje się uregulować te sprawy bezpośrednio w ustawie.
W myśl projektowanej zmiany rada szkoły lub placówki nie będzie powoływana w
szkołach i placówkach, w których ze względu na specyfikę organizacji pracy i zadania
nie ma możliwości wyłonienia stałej reprezentacji rodziców lub uczniów. Natomiast
przedstawiciele uczniów nie będą wchodzili w skład rad szkół w przedszkolach,
szkołach podstawowych, a także w szkołach specjalnych, placówkach i ośrodkach, dla
dzieci i młodzieży z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym, znacznym
lub głębokim, jak również w szkołach i placówkach, w których zgodnie z
rozporządzeniem wydanym na podstawie art. 55 ust. 6 ustawy o systemie oświaty, nie
tworzy się samorządu uczniowskiego. Ponadto w gimnazjach dla dzieci i młodzieży
udział uczniów w radzie szkoły nie będzie obowiązkowy.
17) do art. 1 pkt 33 lit. a i b oraz pkt 37 lit. a, i art. 9 (dotowanie szkół
publicznych prowadzonych przez podmioty inne niż jednostki samorządu
terytorialnego oraz dotowanie zajęć wczesnego wspomagania rozwoju
dziecka)
Zmiana brzmienia art. 80 ust. 3 ustawy o systemie oświaty ma na celu doprecyzowanie
przepisów regulujących kwestię dotowania szkół publicznych prowadzonych przez
podmioty inne niż jednostki samorządu terytorialnego. Nowa regulacja powinna
przyczynić się do wyeliminowania przypadków przekazywania - przez niektóre
jednostki samorządu terytorialnego podmiotom prowadzącym szkoły publiczne -
dotacji na jednego ucznia w kwocie niższej niż kwota przekazywana w formie części
oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego.

16
Ponadto, w dotychczasowych przepisach brak było regulacji nakazujących
przekazywanie publicznym i niepublicznym przedszkolom, szkołom, ośrodkom i
poradniom psychologiczno-pedagogicznym dotacji na każde dziecko uczestniczące w
zajęciach wczesnego wspomagania rozwoju organizowanego w tych jednostkach.
Projektowane zmiany doprecyzowują przepisy ustawy w powyższym zakresie. Z
rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 grudnia 2006 r. w sprawie
sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu
terytorialnego w roku 2007 (Dz. U. Nr 246, poz. 1799) wynika, że część oświatowa
subwencji ogólnej jest dzielona między poszczególne jednostki samorządu
terytorialnego, z uwzględnieniem zakresu realizowanych przez te jednostki zadań
oświatowych, m.in. wymienionego w § 2 pkt 9 finansowania wczesnego wspomagania
rozwoju dzieci, o których mowa w art. 71 b ust. 2a ustawy o systemie oświaty. Zgodnie
z algorytmem podziału części oświatowej subwencji ogólnej, stanowiącym załącznik do
rozporządzenia, dla każdej jednostki samorządu terytorialnego będącej organem
prowadzącym lub dotującym szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne i
szkoły ponadpodstawowe oraz placówki funkcjonujące w systemie oświaty ustalono
wagę P38 = 0,840 dla dzieci objętych wczesnym wspomaganiem rozwoju w
przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych, szkołach
podstawowych, specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych, specjalnych
ośrodkach wychowawczych, ośrodkach rewalidacyjno-wychowawczych, poradniach
psychologiczno-pedagogicznych (na podstawie opinii, o których mowa w art. 71 b ust.
3 i 3a ustawy o systemie oświaty).
18) do art. 1 pkt 38 (okres przyznawania stypendium szkolnego)
Zmiana, zgodnie z którą stypendium szkolne będzie przyznawane uczniowi na okres od
jednego miesiąca do dziesięciu miesięcy w danym roku szkolnym, ma na celu
zlikwidowanie dotychczasowych wątpliwości interpretacyjnych dotyczących okresu
przyznawania stypendium szkolnego. Projektowana zmiana umożliwi organowi
przyznającemu pomoc materialną dla uczniów, podczas rozpatrywania wniosków o
przyznanie stypendium szkolnego, uwzględnianie indywidualnych potrzeb
edukacyjnych uczniów.
19) do art. 1 pkt 39 i 40 (zmiany w systemie pomocy materialnej dla
uczniów) - realizuje Program „Zero tolerancji (…)”
Zmiana przepisu dotyczącego uchwalania przez radę gminy regulaminu udzielania
uczniom pomocy materialnej o charakterze socjalnym ma na celu rozszerzenie
kryteriów, jakie rada gminy powinna brać pod uwagę uchwalając ten regulamin, o
kryterium oceny zachowania ucznia. Proponowana zmiana wynika z założenia, że
udzielanie pomocy materialnej powinno również przyczyniać się do wzmocnienia
wymiaru wychowawczego oddziaływania szkoły. Przyznanie stypendium szkolnego
powinno zatem być uzależnione również od oceny zachowania ucznia obejmującej
m.in. ocenę jego postawy etycznej i społecznej oraz spełnianie podstawowych
obowiązków uczniowskich.
20) do art. 1 pkt 41 (tryb przyznawania świadczeń pomocy materialnej o
charakterze socjalnym)

17