Rządowy projekt ustawy o sporcie

aktywności w zakresie kultury fizycznej. Organy władzy publicznej mają wspierać sport już
istniejący, a opierający się na realizacji przez obywateli swojej wolności w uprawianiu sportu.
Na tej podstawie należy sformułować zasadę pomocniczości państwa w wolnej kulturze
fizycznej społeczeństwa. Pomocniczość ta powinna przy tym być przestrzegana na poziomie
stanowienia i stosowania prawa.
Przepis art. 68 ust. 5 Konstytucji pozwala zatem sformułować dwie główne zasady
w zakresie reglamentacji prawnej kultury fizycznej, w tym sportu: podstawową zasadę
wolności uprawiania i organizowania kultury fizycznej oraz uzupełniającą ją zasadę
pomocniczości państwa we wskazanym zakresie.
Tymczasem analiza obecnie obowiązujących ustaw dotyczących kultury fizycznej
pozwala stwierdzić, że realizują one wskazane zasady w sposób nieodpowiedni. Ustawy te
cechuje – charakterystyczny dla minionego ustroju – szeroki i pogłębiony zakres regulacji.
W istocie ustawy te stanowią swoiste instrukcje organizowania i uprawiania kultury fizycznej,
w tym sportu, przez obywateli. Powinny one więc być zastąpione nową ustawą opartą na
całkowicie odmiennych założeniach konstytucyjno-aksjologicznych.
2. Uwarunkowania prawne
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o sporcie kwalifikowanym rozpoczęła reformę prawa
sportowego przez udoskonalenie i rozwinięcie rozwiązań z ustawy z dnia 18 stycznia 1996 r.
o kulturze fizycznej. Jednakże reforma ta, potrzebna dla nowoczesnego państwa
i społeczeństwa, nie została zakończona, chociażby z uwagi na obowiązujący obecnie dualizm
ustawowy i szereg instytucji, które stanowią w istocie kompromis pomiędzy regulacjami
starymi i nowymi. Uznać należy, że polski sport potrzebuje dokończenia wskazanej reformy.
Równoległe istnienie dwóch ustaw regulujących sferę kultury fizycznej powoduje
znaczne problemy interpretacyjne i utrudnia prawidłowe stosowanie obowiązujących
przepisów. Ustawy te nie są także w pełni spójne. Ponadto każda z tych ustaw zawiera liczne
unormowania, w szczególności pojęcia i instytucje, które w praktyce przysparzają istotnych
trudności interpretacyjnych. Obecnie główną negatywną cechą prawa sportowego w Polsce
jest jego „przeciążenie” normami rangi ustawowej. Dodać do tego należy fakt, że niektóre
rozwiązania zawarte w obecnie obowiązujących ustawach nie sprawdziły się w praktyce.
W rezultacie stosowanie tych ustaw jest utrudnione z powodów niezwiązanych ze specyfiką
organizowania i uprawiania kultury fizycznej. Dotyczy to choćby spraw wspierania sportu
przez jednostki samorządu terytorialnego, jak również nadmiernych i bez szczególnego

2
uzasadnienia regulacji dotyczących tzw. sportów niebezpiecznych. W konsekwencji sprawy
dotyczące finansowego wspierania sportu kwalifikowanego przez jednostki samorządu
terytorialnego stały się podstawą sporów interpretacyjnych, niejednokrotnie kończących się
orzeczeniami sądów administracyjnych.
Jednocześnie ustawy te zawierają regulacje wręcz hamujące organizacyjny
i finansowy rozwój kultury fizycznej.
Na koniec należałoby wskazać, że rozwój teorii kultury fizycznej, w tym sportu, oraz
nowe doświadczenia innych państw, przynoszą nowoczesne propozycje w zakresie
reglamentacji sportu. Ich charakter i skala wymaga nowej ustawy.
3. Uwarunkowania praktyczno-społeczne
W pierwszej kolejności należy zauważyć, że znaczna część aktywności w zakresie kultury
fizycznej, w tym sportu, odbywa się poza sferą regulacji prawnych. Również w ramach
organizacji podlegających reżimowi obowiązujących ww. ustaw (polskich związków
sportowych) należy odnotować zjawisko istotnej sfery regulacji o charakterze
autonomicznym, co wynika bezpośrednio z faktu, że działają one w formie stowarzyszeń,
a więc jednostek samorządnych, które samodzielnie określają swoje cele i programy działania
(art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach, Dz. U. z 2001 r.
Nr 79, poz. 855, z późn. zm.). W tym kontekście obowiązujące ustawy niejako ingerują
w aktywność sportową obywateli oraz polskich związków sportowych w obszarach, gdzie
reglamentacja ta jest niepożądana z punktu widzenia interesu państwa. Ingerencja ta
sprowadza się do ustanawiania norm prawnych tam gdzie są one zbędne, a nawet
niekorzystne dla rozwoju kultury fizycznej. Wynika z tego potrzeba ograniczenia
reglamentacji prawnej sportu do niezbędnego minimum.
Należy ponadto zauważyć, że powszechnym społecznym oczekiwaniem jest, aby
państwo zajmowało się sportem tylko wtedy, gdy ma on wyraźnie wymiar „państwowy”. To
zaś jest związane głównie z występowaniem reprezentantów Polski na arenie
międzynarodowej, przede wszystkim na Igrzyskach Olimpijskich, Paraolimpijskich oraz
mistrzostwach świata i Europy. Odczuciu temu towarzyszy jednocześnie przekonanie, że
państwo nie powinno ingerować w organizowanie sportu w innych sferach, lecz stwarzać
korzystne dla obywateli organizacyjno-finansowe warunki do jego uprawiania.

3
Kultura fizyczna Polaków stanowi już część kultury fizycznej społeczeństw Unii
Europejskiej. Powstaje więc konieczność dostosowania rodzimych ram prawnych w tym
zakresie do standardów europejskich.
Powyższe okoliczności uzasadniają konieczność stworzenia całkowicie nowego aktu
normatywnego, skupiającego w ramach jednej, całościowej regulacji problematykę dotyczącą
sportu, będącego częścią szeroko pojętej kultury fizycznej, przy założeniu, że akt ten będzie
zawierał jedynie podstawowe regulacje ograniczone do niezbędnego minimum. Z faktu tego
wynika specyfika niniejszego uzasadnienia, które w znacznej mierze stanowi w istocie
uzasadnienie dla rezygnacji z dotychczasowego ustawowego określania albo ograniczania
organizowania i uprawiania sportu, i jednocześnie – uzasadnienie dla projektowanych
przepisów.
Mając na uwadze powyższe założenia, należy podnieść, że wychowanie fizyczne,
z uwagi na swój charakter związany przede wszystkim ze specyficznymi instytucjonalnymi
zasadami jego organizowania i uczestniczenia, powinno być unormowane w ustawach
bezpośrednio regulujących funkcjonowanie określonych instytucji. Zagadnienia te,
uregulowane obecnie w art. 19 ustawy o kulturze fizycznej, będą przedmiotem regulacji
ustawy o systemie oświaty, ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej, ustawy
o Państwowej Straży Pożarnej oraz ustawy o Biurze Ochrony Rządu. Jednocześnie
zrezygnowano z regulacji zawartej w art. 20 ustawy o kulturze fizycznej z tego względu, że
możliwość tworzenia szkół sportowych i mistrzostwa sportowego jest już uregulowana
w art. 5 ust. 5a ustawy o systemie oświaty. Ponadto nie wydaje się uzasadnione utrzymywanie
regulacji, która upoważniałaby ministra właściwego do spraw oświaty i wychowania do
dopuszczania do użytku szkolnego programów szkolenia w określonym sporcie w sytuacji,
gdy odstąpiono od zasady dopuszczania przez ministra właściwego do spraw oświaty
i wychowania do użytku szkolnego programów nauczania.
Ograniczenie reglamentacji prawnej sportu do niezbędnego minimum nie oznacza, że
poza regulacją prawną pozostanie aktywność fizyczna osób niepełnosprawnych. Przeciwnie,
projekt ustawy deklaruje dostęp do takiej aktywności dla wszystkich i na równych zasadach,
rezygnując z dotychczasowego podziału na sport osób „zdrowych” oraz
„niepełnosprawnych”. Sportowcy niepełnosprawni będą objęci tą samą regulacją co pozostali
sportowcy i będą uczestniczyć we współzawodnictwie sportowym na tych samych zasadach
i w ramach tego samego systemu.
Rezygnuje się także z regulacji zawartych obecnie w art. 18a – 18e ustawy o kulturze

4
fizycznej, które dotyczą tworzenia i funkcjonowania rad sportu. Za słuszne należy uznać
podejście, w którym tworzenie określonych struktur o charakterze opiniodawczo-doradczym
zostanie pozostawione do swobodnego uznania zainteresowanych podmiotów.
Przedmiotem projektowanej ustawy powinien być tylko sport, jako najbardziej istotny
element kultury fizycznej. W konsekwencji przedmiotem nowej ustawy będzie prawna
reglamentacja sportu, w szczególności w zakresie jego uprawiania i organizowania w ramach
polskiego związku sportowego.
Za punkt wyjścia przyjmuje się definicję sportu ustaloną przez Radę Europy
i używaną przez Komisję Europejską w formułowaniu polityki Unii Europejskiej w tym
obszarze w Białej Księdze Sportu, zgodnie z którą „Sport oznacza wszelkie formy aktywności
fizycznej, które przez uczestnictwo doraźne lub zorganizowane, wpływają na wypracowanie
lub poprawienie kondycji fizycznej i psychicznej, rozwój stosunków społecznych lub
osiągnięcie wyników sportowych na wszelkich poziomach”.
W projekcie ustawy używa się pojęcia „sport” w dwóch znaczeniach, szerszym
i węższym. Z jednej strony sport (sensu largo) odnosi się do definicji wskazanej wyżej.
I w takim znaczeniu używa się tego pojęcia w art. 2 ust. 1 projektu ustawy. Z drugiej strony
(sensu stricto) sport jest związany z jego konkretnym przejawem (dyscypliną sportową
w
rozumieniu obecnych przepisów). I w takim znaczeniu używa się tego pojęcia
w odniesieniu do polskiego związku sportowego. Odstępuje się od używania sformułowania
„dyscyplina sportowa”, jako pojęcia niedookreślonego, przyjmując, że konwencjonalne
reguły znaczeniowe dla określonego sportu są wystarczające dla prawidłowego
funkcjonowania projektowanej ustawy. Doprowadzi to do unifikacji pojęciowej w tym
zakresie z nomenklaturą stosowaną w ramach międzynarodowego ruchu olimpijskiego,
w którym pojęcie „sport” stosuje się w celu oznaczenia określonej aktywności organizowanej
lub prowadzonej przez właściwą międzynarodową organizację sportową.
Jednocześnie odstępuje się od podziału sportu na „profesjonalny” i „amatorski” oraz
„zorganizowany”, „kwalifikowany”, czy też „indywidualny”. Są to bowiem pojęcia nie tylko
trudne do teoretycznego zdefiniowania, lecz również nie w pełni adekwatne do rzeczywistości
„sportowej”. Dotychczasowa praktyka wykazała, że pojęcie „sport kwalifikowany” jest
wielokrotnie utożsamiane ze „sportem profesjonalnym”. Ukształtowana praktyka orzecznicza
w istocie spowodowała znaczne trudności w możliwości finansowego wspierania sportu przez
jednostki samorządu terytorialnego. Przyjęto bowiem rozumowanie, że „sport
kwalifikowany” nie może być utożsamiany z realizowaniem przez jednostki samorządu

5
terytorialnego zadań własnych związanych z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty
lokalnej (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 19 lipca
2006 r., sygn. akt I SA/GI 927/06 oraz wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego
w Rzeszowie z dnia 19 czerwca 2006 r., sygn. akt I SA/Rz 400/06 ).
W projekcie ustawy odstąpiono również od zdefiniowania pojęć „kultura fizyczna”,
„współzawodnictwo sportowe”, czy też „klub sportowy”, „kadra narodowa” albo „zawodnik”.
Dotychczasowe definicje nie zawsze prawidłowo i kompleksowo opisywały
rzeczywistość. Ponadto pojęcia te są powszechnie zrozumiałe, a jednocześnie trudno dostrzec
potrzebę przyznania im innego, specjalnego znaczenia z perspektywy projektowanej ustawy.
Pozostawienie ww. kluczowych dla sportu pojęć bez ustawowych definicji spowoduje, że
regulacja będzie bardziej elastyczna, a z perspektywy przeciętnego obywatela bardziej
czytelna i naturalna.
Naczelnym celem niniejszego projektu było przyjęcie jedynie regulacji niezbędnych
do zapewnienia prawidłowego rozwoju sportu, a także służących zapewnieniu właściwych
ram organizacyjnych tej sfery działalności człowieka. Innymi słowy celem ustawy jest
regulacja prawna wyłącznie tych aspektów uprawiania sportu, które bezspornie
i jednoznacznie wymagają dla prawidłowego funkcjonowania interwencji prawnej państwa.
Projekt ustawy nie zawiera regulacji takich sfer aktywności sportowej, które mogą być
realizowane w oparciu o obowiązujące obecnie przepisy.
Część szczegółowa
I.
Określając w art. 1 projektu ustawy jej zakres przedmiotowy przyjęto, że szereg spraw
nie wymaga tworzenia przepisów prawa powszechnie obowiązującego, a pożądany stan
rzeczy może zostać osiągnięty regulacjami wewnętrznymi jednostek organizacyjnych
działających w sferze sportu. Projekt ustawy o sporcie nie określa reguł uprawiania sportu,
a jedynie tryb postępowania, dzięki któremu zapewniona będzie ochrona ww. reguł.
Przechodząc do omówienia szczegółowych rozwiązań zawartych w projektowanej
ustawie należy w pierwszym rzędzie zwrócić uwagę na podstawowe założenia, które legły
u podstaw tworzenia nowej regulacji w obszarze sportu.
1. Państwo nie powinno w zasadzie ingerować w sport, gdy nie ma on charakteru uprawiania
lub uczestniczenia we współzawodnictwie organizowanym przez polskie związki sportowe
lub z ich upoważnienia przez inne podmioty.

6