Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania administracyjnego

U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 19 czerwca 2009 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy
– Kodeks postępowania administracyjnego
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego.
Jednocześnie upoważnia senatora Leona Kieresa do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego
Art. 1.
W ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U.
z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.1)) w art. 27 po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:
"§ 1a. Członek samorządowego kolegium odwoławczego podlega wyłączeniu od udziału
w postępowaniu w sprawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, jeżeli brał udział w
wydaniu decyzji objętej wnioskiem.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, z 2002 r.
Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 169, poz. 1387, z 2003 r. Nr 130, poz. 1188 i Nr 170, poz. 1660, z
2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 78, poz. 682 i Nr 181, poz. 1524 oraz z 2008 r. Nr 229,
poz. 1539.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia 2008 r. (sygn. akt P 57/07),
stwierdzającego niezgodność art. 24 § 1 pkt 5 w związku z art. 27 § 1 i art. 127 § 3 ustawy z
dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego w zakresie, w jakim nie
wyłącza członka samorządowego kolegium odwoławczego z postępowania z wniosku o
ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy członek ten brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji, z
Konstytucją.
Sentencja orzeczenia opublikowana została w Dz. U. z 2008 r., Nr 229, poz. 1539
(dzień publikacji wyroku – 29 grudnia 2008 r.). Pełny tekst orzeczenia wraz z uzasadnieniem
zamieszczony został w OTK Z.U. z 2008 r., Nr 10A, poz. 178.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności art. 24 § 1 pkt 5 w związku z art. 27 § 1
i art. 127 § 3 ustawy z dnia 15 grudnia 2008 r. - Kodeks postępowania administracyjnego
(K.p.a.) w zakresie, w jakim nie wyłącza członka samorządowego kolegium odwoławczego z
postępowania z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy członek ten brał udział w
wydaniu zaskarżonej decyzji z art. 2 w związku z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej.
W artykule 24 K.p.a. określone zostały przypadki, w których pracownik organu
administracji publicznej podlega wyłączeniu od udziału w postępowaniu administracyjnym. W
sytuacji wystąpienia jednej z okoliczności wskazanych w § 1 tegoż artykułu, wyłączenie
pracownika następuje z mocy prawa. Wyłączenie pracownika powinno ponadto nastąpić w
każdym przypadku, gdy zostanie uprawdopodobnione istnienie innych okoliczności,
wywołujących wątpliwości co do bezstronności pracownika (§ 3). Zgodnie z art. 27 K.p.a.,
zasady dotyczące wyłączenia pracownika organu administracji publicznej dotyczą
odpowiednio wyłączenia członka organu kolegialnego, jeżeli w danym przypadku
postępowanie administracyjne prowadzi organ kolegialny.
W wyroku z dnia 15 grudnia 2008 r. przedmiot kontroli stanowiła kwestia wyłączenia
pracownika organu administracji publicznej od udziału w postępowaniu w przypadku, jeśli
pracownik ten brał uprzednio udział w wydaniu skarżonej decyzji. Sytuację tą normuje art. 24
§ 1 pkt 5 K.p.a. W przypadku, gdy postępowanie administracyjne ma charakter instancyjny,
zakres obowiązywania tego przepisu nie budzi wątpliwości - osoba biorąca udział w wydaniu
decyzji w pierwszej instancji nie może rozpatrywać odwołania od tej decyzji w ramach drugiej
instancji. Wątpliwości wyłaniają się natomiast w przypadku, gdy postępowanie nie ma
charakteru instancyjnego - ma to miejsce jeżeli organem wydającym decyzję po raz pierwszy
jest minister bądź samorządowe kolegium odwoławcze (SKO). Ustawodawca nie wprowadził
organów wyższego stopnia w stosunku do ministra oraz SKO, czego konsekwencję stanowi
brak możliwości przyznania stronie niezadowolonej z decyzji uprawnienia do wniesienia
odwołania, które podlegałoby rozpatrzeniu przez organ wyższego stopnia. W miejsce
odwołania ustawodawca przyznał stronie niezadowolonej z rozstrzygnięcia uprawnienie do
wystąpienia z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 127 § 3 K.p.a.). Wniosek
wniesiony na podstawie art. 127 § 3 K.p.a. rozpatruje jednakże ten sam organ, który wydał
skarżoną decyzję. Oznacza to, ze postępowanie to ma wprawdzie charakter odwoławczy, nie
ma natomiast charakteru instancyjnego.
W praktyce orzeczniczej sądów administracyjnych pojawiły się wątpliwości, czy w
sytuacji gdy organem wydającym decyzję po raz pierwszy było SKO, to w przypadku
wystąpienia przez stronę z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy w rozpatrzeniu tego
wniosku mogła brać udział ta sama osoba, która wydała decyzję objętą wnioskiem. Sądy
administracyjne nie przyjmowały jednolitej interpretacji w tym zakresie. Wątpliwości składów
orzekających co do zgodności art. 24 § 1 pkt 5 K.p.a. z Konstytucją stanowiły podstawę
zwrócenia się do Trybunału z pytaniami prawnymi, rozstrzygniętymi w wyroku z dnia 15
grudnia 2008 roku.
Dokonując oceny zgodności z Konstytucją art. 24 § 1 pkt 5 w związku z art. 27 § 1 i art.
127 § 3 K.p.a. Trybunał uznał, że wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy posiada wszystkie
cechy odwołania od decyzji administracyjnej, z wyjątkiem cechy instancyjności. W dalszej
kolejności Trybunał stwierdził, ze nakaz wyłączenia pracownika organu w przypadku, jeśli brał
on udział w rozstrzygnięciu sprawy po raz pierwszy powinien znajdować zastosowanie
również w postępowaniu wszczętym w związku z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy.
Mając na względzie, że SKO jest organem wieloosobowym, wnioski o ponowne rozpatrzenie
sprawy powinny być - w ocenie Trybunału - rozpatrywane w odmiennym składzie osobowym.
Stąd Trybunał uznał brak przepisów nakazujących w takim przypadku wyłączenie członka
kolegium od udziału w orzekaniu za niezgodne z art. 2 w związku z art. 78 Konstytucji.
Trybunał wskazał ponadto, że stosowna regulacja, nakazująca wyłączenie członka SKO od
udziału w ponownym rozpatrzeniu sprawy, obowiązuje w ramach ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. - Ordynacja podatkowa.
3. Cele i zakres projektowanej ustawy
Mając na uwadze konieczność wykonania wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
15 grudnia 2008 r., kierując się brzmieniem sentencji wyroku oraz motywami jego
uzasadnienia, proponuje się wprowadzenie do ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks
postępowania administracyjnego dodatkowej przesłanki wyłączenia członka samorządowego
kolegium odwoławczego od udziału w postępowaniu administracyjnym. Zgodnie
z projektowaną zmianą pracownik samorządowego kolegium odwoławczego powinien
podlegać wyłączeniu z postępowania z wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy, gdy członek
ten brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji. Wprowadzenie zmiany w tej treści stanowi
ścisłe odzwierciedlenie sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 grudnia
2008 r., w którym Trybunał uznał brak takiej regulacji za pominięcie ustawodawcze,
prowadzące w tym zakresie do niezgodności z Konstytucją przepisów normujących zasady
wyłączenia pracowników organów administracji publicznej.
W związku z powyższym, w ramach wykonaniu wyroku proponuje się w art. 27 K.p.a.,
po § 1, dodać § 1a, wprowadzający dodatkową przesłankę wyłączenia pracownika
samorządowego kolegium odwoławczego.
4. Konsultacje
Minister Sprawiedliwości zaproponował, by wyłączenie dotyczyło członka s.k.o., który
brał udział nie tylko wydaniu decyzji, lecz także postanowienia. Ponieważ jednak
postanowienia, co do zasady, nie rozstrzygają o istocie spraw, objęcie wyłączeniem
postanowień nie jest konieczne.
W pismach przedstawionych przez Prezesa NSA oraz Wiceprezesa Samorządowego
Kolegium Odwoławczego w Warszawie nie zgłoszono uwag do projektu.
Projekt pozytywnie oceniła Krajowa Rada Sądownictwa oraz Naczelna Rada
Adwokacka.