Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo energetyczne oraz o zmianie innych ustaw

6.2.
Funkcja zdalnego odczytu danych pomiarowych z systemu automatycznej rejestracji
danych powinna zapewniać pozyskiwanie danych pomiarowych z układów pomiarowych
wyposażonych w system automatycznej rejestracji danych poprzez kanały
telekomunikacyjne spełniające wymagania określone w pkt 4.2 niniejszego załącznika.
6.3.
Dane pomiarowe powinny być pozyskiwane wraz ze znacznikami jakości nadawanymi
przez system automatycznej rejestracji danych na potrzeby weryfikacji danych
pomiarowych.
6.4. Dane pomiarowe pochodzące z podstawowych układów pomiarowo-rozliczeniowych
energii elektrycznej dla:
1) obszaru sieci o napięciu znamionowym wyższym niż 110 kV, włącznie z
transformatorami sprzęgającymi z sieciami innych napięć znamionowych,
2) jednostek wytwórczych, o których mowa w pkt 3.1.2 niniejszego załącznika,
3) połączeń krajowego systemu elektroenergetycznego z systemami
elektroenergetycznymi innych państw na napięciu znamionowym 110 kV i wyższym
- są pozyskiwane bezpośrednio z systemów automatycznej rejestracji danych.
7. Wymagania techniczne dla układów elektroenergetycznej automatyki
zabezpieczeniowej i urządzeń współpracujących
7.1. Wymagania techniczne i zalecenia dla układów elektroenergetycznej automatyki
zabezpieczeniowej obowiązują operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego
lub właściwego operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego oraz podmioty
zaliczane do I lub II grupy przyłączeniowej. Szczegółowe wymagania techniczne i
zalecenia dla układów elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej i urządzeń
współpracujących określa instrukcja opracowana przez operatora systemu przesyłowego
elektroenergetycznego lub operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego.
7.2. Poszczególne elementy sieci (linie napowietrzne i kablowe, linie odbiorców energii
elektrycznej, transformatory, dławiki, łączniki szyn i szyny zbiorcze) powinny być
wyposażone w układy elektroenergetycznej automatyki zabezpieczeniowej i urządzenia
współpracujące, zwane dalej "układami i urządzeniami EAZ", niezbędne do:
1) samoczynnej selektywnej likwidacji zakłóceń sieciowych;
2) regulacji
rozpływów mocy biernej i poziomów napięcia;
3) prowadzenia ruchu stacji o górnym napięciu 750, 400, 220 i 110 kV z użyciem
środków sterowniczych, lokalnych urządzeń pomiarów i sygnalizacji;
4) odtworzenia przebiegu zakłóceń z użyciem rejestratorów zakłóceń i zdarzeń.
7.3. Układy i urządzenia EAZ powinny reagować na zakłócenia w pracy elementów sieci
elektroenergetycznej oraz jednostek wytwórczych, urządzeń i sieci podmiotów
przyłączonych do sieci elektroenergetycznych, takie jak:
1) zwarcia doziemne i międzyfazowe;
2) zwarcia metaliczne i wysokooporowe;
3) zwarcia
przemijające i trwałe;
4) zwarcia
rozwijające;
5) zakłócenia o charakterze technologicznym w urządzeniach;
6) nieprawidłowe działanie wyłącznika;
7) niebezpieczny wzrost napięcia na liniach elektroenergetycznych;
8) zagrożenie utraty równowagi systemu elektroenergetycznego.
7.4. Ogólne wymagania techniczne dla układów elektroenergetycznej automatyki
zabezpieczeniowej podyktowane względami niezawodnościowymi są następujące:

35
1) zabezpieczenia i automatyki poszczególnych elementów sieci i elementów do niej
przyłączonych należy dostosować do sposobu ich pracy i parametrów;
2) nastawienia automatyk i układów EAZ, urządzeń i instalacji podmiotów
przyłączonych do sieci o górnym napięciu 750, 400, 220 i 110 kV muszą być
skoordynowane i liczone przez operatora sieci przesyłowej;
3) poszczególne elementy sieci przesyłowej powinny być wyposażone w przynajmniej
dwa niezależne zestawy urządzeń EAZ;
4) dla zwiększenia pewności likwidacji zakłóceń przez układy i urządzenia EAZ,
uwzględniając możliwość zawiedzenia elementów tych układów, należy stosować
rezerwowanie urządzeń EAZ;
5) w celu zapewnienia niezależności poszczególnych zestawów urządzeń EAZ każde z
nich ma współpracować z oddzielnymi: obwodami pomiarowymi prądowymi i
napięciowymi, obwodami napięcia pomocniczego (sterowniczymi) oraz obwodami
wyłączającymi (cewkami wyłączającymi);
6) obwody sterownicze napięcia pomocniczego poszczególnych obwodów urządzeń
EAZ powinny być zasilane z różnych sekcji rozdzielni prądu stałego
współpracujących z oddzielnymi bateriami akumulatorowymi;
7) dla zapewnienia wysokiej dyspozycyjności urządzeniom EAZ zasadne jest
stosowanie urządzeń z układami ciągłej kontroli, testowania;
8) zapewnienie wzajemnego bezpieczeństwa obwodów wtórnych przez stosowanie:
elementów o odpowiedniej izolacji, właściwej ochrony przeciwprzepięciowej,
wysokiej jakości osprzętu instalacyjnego (zacisków, wtyków, złącz itp.) i narzędzi
instalacyjnych, urządzeń odpornych na zakłócenia (kompatybilność
elektromagnetyczna) w obwodach wtórnych stacji oraz zapewnienie przejrzystej
architektury obwodów wtórnych;
9) wyposażenie urządzeń EAZ podstawowych w układy kontroli ciągłości obwodów
wyłączania;
10) uszkodzenie jednego z zabezpieczeń przeznaczonych do zabezpieczenia elementu
sieciowego w stacjach o górnym napięciu 400 i 220 kV ważnych systemowo i
przyelektrownianych nie powinno stwarzać konieczności odstawienia pola z ruchu, a
jedynie powinno stanowić podstawę do planowania czynności naprawczych.
7.5.
Wymagania techniczne dla układów EAZ w zakresie zapewnienia w krótkim czasie
likwidacji zakłóceń powinny dotyczyć:
1) zachowania
warunków
równowagi dynamicznej sieci;
2) zmniejszenia zakresu zniszczeń w miejscach powstałych zakłóceń;
3) zapobiegania
starzeniu
się urządzeń sieciowych i elektrownianych;
4) zmniejszenia
zakłóceń technologicznych odbiorców końcowych;
5) poprawy warunków bezpieczeństwa ludzi i urządzeń w obiektach sieci.
7.6. Uzyskanie
wymaganych krótkich czasów zwarć oraz zapewnienia selektywnych wyłączeń
wymaga zastosowania:
1) zabezpieczeń podstawowych o czasie ich działania krótszym od 30 ms;
2) wyłączników o czasie ich wyłączania nieprzekraczającym 40 ms (z możliwością
odstępstwa w uzasadnionych przypadkach);
3) łącz do współpracy z urządzeniami teleautomatyki o czasie przekazywania sygnałów
nieprzekraczającym 20 ms - dla sygnałów binarnych oraz nieprzekraczającym 5 ms -
dla sygnałów analogowych;

36
4) układów lokalnego rezerwowania wyłączników z dwoma kryteriami otwarcia
wyłącznika: prądowym wykorzystującym przekaźniki prądowe o szybkim działaniu i
powrocie (do 20 ms) dla każdej fazy oraz wyłącznikowym wykorzystującym styki
sygnałowe wyłącznika;
5) możliwie najmniejszej liczby przekaźników pośredniczących;
6) zabezpieczeń szyn zbiorczych o czasie działania nieprzekraczającym 20 ms;
7) zabezpieczeń odcinkowych.
7.7. Linie
przesyłowe 400 kV powinny być wyposażone w następujące układy EAZ i
urządzenia współpracujące:
1) zabezpieczenie odcinkowe (pod warunkiem dostępności odpowiedniej jakości łącza),
umożliwiające wyłączenia 1- i 3-fazowe;
2) dwa zabezpieczenia odległościowe (od różnych producentów lub o innym algorytmie
działania w przypadku produktów od jednego producenta) z pamięcią napięciową,
blokadą od kołysań mocy, umożliwiające wyłączenia 1- i 3-fazowe;
3) zabezpieczenie
ziemnozwarciowe kierunkowe dwustopniowe;
4) układy samoczynnego ponownego załączania (SPZ) umożliwiające dokonywanie 1- i
3-fazowego cyklu samoczynnego ponownego załączania (SPZ);
5) lokalizator
miejsca
zwarcia;
6) układ kontroli napięcia i synchronizacji;
7) automatyki od wzrostu napięcia (jeśli jest niezbędna z powodów systemowych).
7.8. Linie
przesyłowe 220 kV wyposaża się alternatywnie w następujące układy EAZ i
urządzenia współpracujące:
1) zabezpieczenie odcinkowe (pod warunkiem dostępności odpowiedniej jakości łącza),
umożliwiające wyłączenia 1- i 3-fazowe;
2) w liniach odchodzących z rozdzielni ważnych systemowo i przyelektrownianych
należy stosować zabezpieczenia jak dla linii 400 kV;
3) w pozostałych liniach dopuszcza się stosowanie jednego zabezpieczenia
odległościowego;
4) układy samoczynnego ponownego załączania (SPZ) umożliwiające dokonywanie 1- i
3-fazowego cyklu samoczynnego ponownego załączania (SPZ);
5) lokalizator
miejsca
zwarcia;
6) układ kontroli napięcia i synchronizacji.
7.9. Linie o napięciu 110 kV wyposaża się w następujące układy EAZ i urządzenia
współpracujące:
1) jedno zabezpieczenie podstawowe - odległościowe lub odcinkowe. W przypadku linii
kablowych lub napowietrznych o długości do 2 km należy stosować zabezpieczenia
odcinkowe;
2) jedno zabezpieczenie rezerwowe - odległościowe lub ziemnozwarciowe, a dla linii
promieniowych - prądowe;
3) urządzenia automatyki 3-fazowego samoczynnego ponownego załączania (SPZ);
4) pożądany w liniach o dużej liczbie zakłóceń lokalizator miejsca zwarcia.
7.10. Linie blokowe powinny być wyposażone w następujące układy EAZ i urządzenia
współpracujące (wszystkie zabezpieczenia linii blokowej powinny działać na 3-fazowe
wyłączenie wyłącznika blokowego):
1) dwa zabezpieczenia podstawowe umożliwiające wyłączenia 3-fazowe;
2) zabezpieczenie rezerwowe reagujące na niesymetryczne zwarcia z ziemią w linii
blokowej i sieci zewnętrznej;

37
3) elementy
układów automatyki zapobiegającej kołysaniom mocy oraz przeciążeniom
elementów sieci (APKO);
4) układ bezwarunkowego wyłączenia wyłącznika blokowego od sygnału przesłanego z
nastawni blokowej.
7.11. Transformatory o górnym napięciu 400 kV i 220 kV powinny być wyposażone w
następujące układy EAZ i urządzenia współpracujące:
1) dwa zabezpieczenia podstawowe (różnicowe) reagujące na zwarcia zlokalizowane w
transformatorze, z wyjątkiem zwarć zwojowych;
2) po dwa zabezpieczenia rezerwowe (zabezpieczenie odległościowe, zabezpieczenie
ziemnozwarciowe) po każdej stronie uzwojenia górnego i dolnego napięcia
transformatora;
3) zabezpieczenie w punkcie gwiazdowym;
4) zabezpieczenia producenta: zabezpieczenie przepływowo-gazowe, modele cieplne
oraz czujniki temperaturowe;
5) układ sygnalizujący przeciążenie transformatora prądem.
7.12. Transformatory mocy dwu- i wielouzwojeniowe 110 kV/SN/SN powinny być
wyposażone w następujące układy EAZ i urządzenia współpracujące:
1) zabezpieczenia podstawowe reagujące na zwarcie w transformatorze - zwarciowo-
prądowe, a dla transformatorów powyżej 5 MVA - różnicowe;
2) każda strona transformatora powinna być wyposażona w zabezpieczenia
nadprądowo-zwłoczne;
3) każda strona transformatora powinna być wyposażona w zabezpieczenia
przeciążeniowe (transformatory dwuuzwojeniowe zabezpiecza się tylko po jednej
stronie);
4) zaleca się, aby każda ze stron średniego napięcia (SN) transformatora była
wyposażona w zabezpieczenia umożliwiające skracanie czasu zwarcia na szynach
średniego napięcia (SN);
5) zabezpieczenia fabryczne transformatorów: temperaturowe oraz gazowo-
przepływowe kadzi i gazowo-podmuchowe przełącznika zaczepów;
6) zabezpieczenia transformatora reagujące na zwarcia wewnętrzne i zewnętrzne
powinny działać na wyłączenie.
7.13. Wszystkie rodzaje łączników szyn należy wyposażyć w następujące układy EAZ i
urządzenia współpracujące:
1) jedno zabezpieczenie podstawowe pracujące w trybie na rozcinanie spiętych szyn
zbiorczych działające na wyłączenie 3-fazowe własnego wyłącznika;
2) pola
łączników szyn zastępujących pola linii przesyłowych, transformatorów, a także
linii blokowych należy wyposażyć w dodatkowy zestaw urządzeń EAZ
umożliwiający realizację wszystkich funkcji zabezpieczeniowych, niezbędnych przy
użyciu pola łącznika szyn do zastąpienia innego pola, w tym układ umożliwiający
współpracę łącznika szyn z zabezpieczeniami technologicznymi transformatora oraz
bloku elektrowni;
3) dopuszcza
się stosowanie jednego zamiast dwóch zabezpieczeń podstawowych oraz
niestosowanie lokalizatora miejsca zwarcia.
7.14. Dla zapewnienia synchronicznego łączenia linii i transformatorów do sieci zamkniętej
niezbędne jest wyposażenie tych elementów sieci w układy kontroli synchronizacji.
Wymaganie to stosuje się do pola łącznika szyn zbiorczych służącego do zastępowania
tych pól.

38
7.15. Jednostki wytwórcze muszą być wyposażone w synchronizatory umożliwiające
synchroniczne łączenie z siecią.
7.16. W
miejscu
przyłączenia do sieci zamkniętej jednostek wytwórczych oraz na liniach w
ważnych węzłach tej sieci może być wymagane zainstalowanie synchronizatorów dla
potrzeb odbudowy systemu.
7.17. Systemy sterowania i nadzoru nad pracą obiektów elektroenergetycznych przyłączonych
bezpośrednio do stacji o górnym napięciu 400 kV i 220 kV powinny być przystosowane
do współpracy z systemem sterowania i nadzoru operatora systemu przesyłowego.
7.18. Szyny zbiorcze rozdzielni 400, 220, 110 kV należy wyposażyć w jeden zespół
zabezpieczenia szyn, zapewniający wyłączenie systemów (sekcji) szyn zbiorczych, w tym
także zwarć zlokalizowanych między wyłącznikiem a przekładnikiem prądowym w
polach łączników szyn.
7.19. W stacjach uproszczonych 110 kV typu "H" dopuszcza się możliwość rozwiązania
automatyki szyn w oparciu o wsteczne strefy zabezpieczeń odległościowych pól
liniowych.
7.20. Nowo budowane, przebudowywane i remontowane rozdzielnie 110 kV należy wyposażać
w niezależne układy zabezpieczenia szyn.
7.21. W rozdzielniach 1,5- i 2-wyłącznikowych należy stosować uproszczone zabezpieczenie
szyn zbiorczych, niewykorzystujące informacji o stanie położenia odłączników
szynowych.
7.22. Wszystkie rozdzielnie sieci należy wyposażać w układy lokalnej rezerwy wyłącznikowej
niezależne od układów zabezpieczeń szyn zbiorczych, przy czym za zgodą operatora
systemu przesyłowego dopuszcza się stosowanie układów lokalnej rezerwy
wyłącznikowej zintegrowanych z zabezpieczeniem szyn zbiorczych. Przed wyłączeniem
odpowiedniego systemu szyn powinno być dokonane sterowanie uzupełniające przez
element układu lokalnej rezerwy wyłącznikowej przypisany polu, w którym nie zadziałał
wyłącznik.
7.23. Wszystkie rozdzielnie sieci należy wyposażyć, w zależności od układu pracy rozdzielni,
w układy zdalnego rezerwowania wyłączników - w przypadku działania EAZ szyn
zbiorczych. Układy zdalnego rezerwowania wyłączników powinny, gdy nie zadziała
wyłącznik:
1) w polu linii przesyłowej - przesłać sygnał na jej drugi koniec;
2) w polu linii blokowej - przesłać sygnał wyłączający transformator po stronie dolnego
napięcia lub sygnał odwzbudzenia generatora - gdy nie ma wyłącznika
generatorowego;
3) w przypadku niezadziałania wyłącznika w polu transformatora o górnym napięciu
400 lub 220 kV - przesłać sygnał wyłączający transformator po stronie dolnego
napięcia;
4) w polu łącznika szyn sprzęgającego systemy - wyłączyć obydwa systemy szyn
połączone tym wyłącznikiem.
Układy zdalnego rezerwowania wyłączników powinny także, gdy nie zadziała dowolny
wyłącznik wyłączany przez układy i urządzenia EAZ szyn zbiorczych, zrealizować próbę
bezzwłocznego powtórnego wyłączenia uszkodzonego wyłącznika.
7.24. Łącza w układach i urządzeniach współpracujących EAZ powinny zapewnić dla linii
przesyłowych elektroenergetycznych przesyłanie następujących sygnałów:
1) od pierwszego zabezpieczenia odległościowego;
2) od drugiego zabezpieczenia odległościowego;

39