Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw

została osadzona wyraźnie w specyficznym kontekście skargi kasacyjnej jako
nadzwyczajnego środka zaskarżenia i dotyczy tylko tej sytuacji.
Co się natomiast tyczy proponowanych zmian w art. 1171 § 6 i art. 9 pkt 2 u.k.s.c.,
akceptując uzasadnienie uwag przedstawionych przez KRRP, zasadne wydaje się
sprecyzowanie wytycznych co do treści aktu wykonawczego zawartych w projektowanym
art. 1171 § 6 – w takim też zakresie zmodyfikowano ten przepis.
Oddzielna grupa uwag KRRP dotyczyła art. 144 (konieczność zmiany art. 147
ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. − Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98,
poz. 1070, z późn. zm.) w zakresie nowych uprawnień referendarzy), 303 i 304 (zarządzenie
przesłuchania obu stron, co do tego samego faktu pod przysięgą, spowoduje ten skutek, że
albo o kilkaset procent wzrośnie wykrywalność przestępstwa fałszywych zeznań z art. 233 § 1
K.k., albo wzrośnie liczba postępowań dyscyplinarnych wobec sędziów, którzy nie będą
powiadamiali organów ścigania o stwierdzeniu możliwości popełnienia przestępstwa,
uchybiając obowiązkowi z art. 304 § 2 K.p.k.).
Uwagi te są niezasadne. Art. 147 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. − Prawo o ustroju
sądów powszechnych stanowi, że referendarze sądowi i starsi referendarze sądowi są
zatrudniani do wykonywania określonych w ustawach czynności: nie wymienia się ich
rodzaju, nie jest więc potrzebna nowelizacja. Natomiast co do art. 303 i 304 z uzasadnienia
samej uwagi wynika, że zrygoryzowanie dowodu z przesłuchania stron może zwiększyć
walory dowodowe tego środka.
Krajowa Rada Sądownictwa zgłosiła uwagi do projektowanych zmian w art. 117
§ 3 (kwestia zdolności sądowej), 1171 § 6 (postulat ujęcia całokształtu przepisów z zakresu
pomocy prawnej w jednej, odrębnej, ustawie), 1173 § 2 (wątpliwość dotycząca zbyt długiego
dwutygodniowego terminu), 1191 K.p.c. i art. 9 pkt 2 u.k.s.c., 131 § 3 i 4 (propozycja
wprowadzenia obowiązku uzyskania zgody prezesa sądu na tworzenie i znoszenie sądowej
służby doręczeniowej przez Ministra Sprawiedliwości oraz wprowadzenia jednego
rozporządzenia wykonawczego w skali całego kraju), 132 (rozszerzenie zakresu
podmiotowego na strony postępowań antymonopolowych oraz regulacyjnych, które są
reprezentowane przez pracowników merytorycznie zorientowanych odnośnie do stosownych
regulacji prawnych), 326 § 1 (zmiana art. 326 § 1 wprowadza ograniczenie co do możliwości
odraczania ogłoszenia wyroku, jednakże projekt nie przewiduje żadnej sankcji na wypadek
niedochowania przewidzianych rygorów).
Odnośnie do sugestii KRS dotyczącej możliwości ujęcia całokształtu przepisów
z zakresu pomocy prawnej w jednej, odrębnej, ustawie, należy stwierdzić, że jest to możliwe

30
do rozważenia w ramach całościowych zmian modelu pomocy prawnej w sprawach
cywilnych, co wykracza poza ramy niniejszego projektu. Co do użycia określenia „zdolność
sądowa” w art. 117 § 3 projektu − w miejsce terminu „zdolność prawna”, to termin ten
koresponduje w większym stopniu z faktem, że przedmiotem projektowanych przepisów są
czynności podejmowane przez podmioty postępowania cywilnego, w ramach którego
o podmiotowości decyduje walor zdolności sądowej, nie zaś zdolności prawnej. Propozycja
KRS rozszerzenia obowiązku składania oświadczenia o stanie majątkowym według
ustalonego wzoru również na osoby prawne wydaje się niezasadna, w praktyce bowiem
informacje wskazane w oświadczeniu okazują się nierzadko niewystarczające dla
rozstrzygnięcia wniosku, a zarazem osoby prawne mogą wykazywać stan ubóstwa
zróżnicowanymi środkami, w zależności od profilu swojej działalności. Nie uwzględniono
również uwagi dotyczącej art. 132. Wymienione w uwadze postępowania należą do
postępowań w sprawach gospodarczych, w których obowiązuje zasada bezpośredniego
doręczania pism procesowych między stronami reprezentowanymi przez profesjonalnych
pełnomocników. Ustawodawca nie widział jednak podstaw do tego, aby z profesjonalnymi
pełnomocnikami zrównać wymienione w uwadze urzędy. Ocenę tę należy podtrzymać.
Podobnie niezasadna jest uwaga dotycząca art. 326 § 1. Sankcji nie sposób przewidzieć
w K.p.c., ponieważ może mieć ona tylko charakter pozaprocesowy.
Uwaga KRS dotycząca art. 1173 § 2, jako zasadna została uwzględniona. W miejsce
dwutygodniowego terminu do wyznaczenia adwokata lub radcy prawnego przez właściwą
okręgową radę adwokacką lub radę okręgowej izby radców prawnych wprowadzono termin
tygodniowy. Uwagę dotyczącą art. 131 § 4 również uwzględniono.
Pozostałe uwagi zgłoszone w ramach konsultacji społecznych miały w istocie
charakter redakcyjny i dotyczyły projektowanych rozwiązań w zakresie doręczeń.
Projektowana ustawa została zamieszczona w Biuletynie Informacji Publicznej (na
stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości (www.ms.gov.pl)) zgodnie z przepisami
ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa
(Dz. U. Nr 169, poz. 1414). aden podmiot nie zgłosił, w trybie wyżej wymienionej ustawy,
zainteresowania udziałem w pracach nad przedmiotowym projektem.

III. Skutki
społeczno-gospodarcze
1. Wpływ na finanse publiczne, w tym na budżet państwa i dochody jednostek samorządu
terytorialnego

31
Projekt będzie miał wpływ na wysokość wydatków z budżetu państwa w części 15
− Sądy powszechne w postaci zwiększenia wydatków w rozumieniu art. 40 ustawy z dnia
30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. Nr 249, poz. 2104, z późn. zm.).
Z jednej strony, w pewnym zakresie z wprowadzeniem projektowanych regulacji
wiązać się będzie konieczność poniesienia dodatkowych wydatków z budżetu, z drugiej zaś
strony, wynikać z nich będzie pewne ograniczenie wydatków.
Dodatkowe koszty wiązać się będą z utworzeniem przewidzianej w projekcie
sądowej służby doręczeniowej. Przepisy przewidujące utworzenie takiej służby nie
przewidują obowiązku jej wprowadzenia naraz we wszystkich sądach. Zgodnie
z projektowaną zmianą art. 131 K.p.c., służba będzie tworzona odrębnie dla każdego sądu
– decyzją Ministra Sprawiedliwości na uzasadniony wniosek prezesa tego sądu. Wydając
decyzję o utworzeniu sądowej służby doręczeniowej Minister Sprawiedliwości kierować się
będzie m.in. możliwościami sfinansowania z budżetu państwa związanych z tym wydatków.
Założyć też należy, że proces ten odbywać się będzie stopniowo.
Do pewnego zwiększenia wydatków ponoszonych z budżetu państwa na
sfinansowanie kosztów nieodpłatnej pomocy prawnej w postępowaniu cywilnym przyczynić
się może przewidziana w projekcie zmiana zasad udzielania takiej pomocy. Nie jest
wprawdzie możliwe oszacowanie wysokości takich dodatkowych wydatków, jednakże
założyć należy, iż nie będą one znaczne – z uwagi na fakt, że zmiany w tym zakresie
zasadniczo polegać będą jedynie na wprowadzeniu możliwości ubiegania się o przyznanie
nieodpłatnej pomocy prawnej niezależnie od zwolnienia od kosztów sądowych. Dlatego też
dodatkowe wydatki dotyczyć będą jedynie tych przypadków, w których strona jest w stanie
ponieść koszty sądowe, jednakże nie byłaby w stanie ponieść kosztów pomocy prawnej, przy
czym wysokość wydatków z budżetu państwa z tego tytułu ograniczać się będzie do stawek
określonych w przepisach odrębnych. Oszacowanie takich kosztów uniemożliwia fakt, że
informacji o liczbie dotychczas wnoszonych wniosków o ustanowienie adwokata lub radcy
prawnego nie można pozyskać ze sprawozdań statystycznych sądów, brak jest też możliwości
oszacowania wydatków z uwagi na brak danych na temat średniej wysokości wynagrodzenia
osób świadczących nieodpłatną pomoc prawną.
Możliwy jest również ewentualny spadek poziomu dochodów oraz wzrost wydatków
z uwagi na wprowadzenie ustawowego zwolnienia osób ubezwłasnowolnionych z obowiązku
uiszczenia kosztów sądowych w sprawach o uchylenie lub zmianę ubezwłasnowolnienia

32
(art. 3 pkt 1 projektu), brak jest jednak jakichkolwiek danych pozwalających oszacować tę
wysokość.
Jednocześnie należy jednak mieć na uwadze, że część wprowadzanych rozwiązań
może przyczynić się do zmniejszenia wysokości wydatków ponoszonych obecnie w części 15
budżetu państwa. Wśród tych uregulowań można przykładowo wymienić:
− art. 132 § 1 K.p.c., który wprowadza dla adwokatów i radców prawnych obowiązek
doręczania sobie nawzajem pism procesowych, z jednoczesną sankcją w postaci zwrotu
pisma przez sąd, o ile do pisma nie zostanie dołączony dowód doręczenia albo dowód
wysłania przesyłką poleconą (zmniejszenie wydatków z tytułu doręczania pism),
− rozszerzenie przypadków dokonywania czynności procesowych przez sąd na posiedzeniu
niejawnym,
− modyfikacje przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron,
− modyfikacje regulacji dotyczących mediacji,
− zmiany w zakresie dokonywania doręczeń.
Niemożliwym jest jednak określenie rozmiaru tych oszczędności z uwagi na brak
jakichkolwiek danych.
Pozostałe zmiany przewidziane w projekcie nie będą skutkowały zwiększeniem
wydatków z budżetu państwa, natomiast wiązać się z nimi może realne ograniczenie
wydatków wynikające z uproszczenia postępowania i wyeliminowania zbędnych czynności
sądu podejmowanych w jego toku.

2. Wpływ na rynek pracy, konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na
funkcjonowanie przedsiębiorstw oraz sytuację i rozwój regionalny
Zmiany przewidziane w projekcie nie będą miały wpływu na rynek pracy, natomiast
mogą się one przyczynić – dotyczy to zwłaszcza regulacji mających na celu usprawnienie
i przyspieszenie postępowania – do poprawy konkurencyjności gospodarki oraz poprawy
warunków funkcjonowania przedsiębiorczości, przez skrócenie czasu rozpoznawania spraw
przez sądy.
Natomiast zmiany mające na celu zabezpieczenie prawidłowego wykonywania
świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz zapewnienie
dłużnikom, pobierającym świadczenia z pomocy społecznej ustawowego zwolnienia spod
egzekucji tychże środków, wiążą się z pewnym ograniczeniem możliwości uzyskania przez

33
wierzycieli realnego zaspokojenia roszczeń w wyniku egzekucji. Jednakże w tym przypadku
za wprowadzeniem takich rozwiązań przemawiają istotne względy społeczne.
Wejście w życie projektowanych rozwiązań nie będzie miało wpływu na sytuację
i rozwój regionalny.

IV. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Zakres regulacji zawartych w projekcie nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.





04/02zb

34