Rządowy projekt ustawy o inwestycjach w zakresie terminalu regazyfikacyjnego skroplonego gazu ziemnego w Świnoujściu

oraz sądów administracyjnych i jest zgodne z normą konstytucyjną zawartą w art. 21 ust.
2 Konstytucji RP. Przyjęte w przepisie art. 23 projektu rozwiązania są wzorowane na
tych, które zostały zastosowane w specustawie drogowej i ustawie o transporcie
kolejowym.
7. Art. 23 ust. 3 projektu przewiduje, iż wysokość odszkodowania będzie ustalana na
podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego
według stanu nieruchomości w dniu wydania decyzji o ustaleniu lokalizacji inwestycji w
zakresie terminalu przez organ pierwszej instancji oraz według jej wartości w dniu
uzgodnienia wysokości odszkodowania pomiędzy wojewodą a dotychczasowym
właścicielem lub użytkownikiem wieczystym nieruchomości czy też osobą posiadającą
ograniczone prawo rzeczowe do nieruchomości albo w dniu wydania decyzji ustalającej
wysokość odszkodowania. Odszkodowanie to będzie podlegać waloryzacji na dzień
wypłaty, według zasad obowiązujących w przypadku zwrotu wywłaszczonych
nieruchomości. Powyższe rozwiązanie jest spójne z ustawą z dnia 21 sierpnia 1997 r. o
gospodarce nieruchomościami – ustawą systemowo regulującą przedmiotową
problematykę.
8. W art. 23 ust. 4 projektu zawarto propozycję uregulowania kwestii związanych
z ustalaniem odszkodowania z tytułu wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych. W
szczególności zaproponowano, iż jeżeli na nieruchomościach przeznaczonych pod
budowę inwestycji w zakresie terminalu ustanowione zostały ograniczone prawa
rzeczowe, wysokość odszkodowania przysługującego dotychczasowemu właścicielowi
lub użytkownikowi wieczystemu będzie zmniejszana o kwotę równą wartości tych praw.
Ponadto zaproponowano, aby kwota ta wypłacana była na rzecz osób, którym przysługują
ograniczone prawa rzeczowe – jako odszkodowanie z tytułu wygaśnięcia tych praw.
Dodatkowo jednoznacznie wskazano, że wysokość odszkodowania przysługującego
dotychczasowemu właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu wraz
z odszkodowaniem z tytułu wygaśnięcia ograniczonych praw rzeczowych ustanowionych
na tej nieruchomości lub na prawie użytkowania wieczystego nie będzie mogła
przekroczyć wartości nieruchomości lub wartości prawa użytkowania wieczystego (art. 23
ust. 5 projektu). Jednocześnie art. 23 ust. 6 i 7 projektu regulują zasady ustalania
odszkodowania za wygaśniecie hipoteki, w ten sposób, iż jest ono ustalane w wysokości
świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką, wraz z odsetkami
zabezpieczonymi tą hipoteką, jednakże nieprzekraczającej wartości nieruchomości lub
16


wartości prawa użytkowania wieczystego. Odszkodowanie to będzie zaliczane na spłatę
świadczenia głównego wierzytelności zabezpieczonej hipoteką wraz z odsetkami.
9. Przepisy art. 23 ust. 8 i 9 projektu zmierzają ku temu, aby wysokość odszkodowania za
nieruchomości przejęte pod inwestycje w zakresie terminalu odpowiadała przesłance
„słusznego odszkodowania” określonej w art. 21 ust. 2 Konstytucji RP. Związane jest to
m.in. z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, w którym
podnoszono, iż słuszne odszkodowanie powinno mieć charakter ekwiwalentny do
wartości wywłaszczonego dobra. Oznacza to, że odszkodowanie powinno dawać
właścicielowi bądź użytkownikowi wieczystemu możliwość odtworzenia analogicznego
stanu jaki miał przed pozbawieniem praw do nieruchomości. Gwarancji takiej nie daje
ustalenie wysokości odszkodowania na poziomie równym jedynie wartości
wywłaszczonego prawa, określonej przez rzeczoznawcę majątkowego. Odtworzenie
sytuacji majątkowej sprzed wywłaszczenia wymaga, poza zakupem nieruchomości, także
poniesienia dodatkowych kosztów związanych np. z poszukiwaniem tej nieruchomości,
podatkami i opłatami związanymi z nabyciem, czy też przeprowadzką. W związku z tym
w ust. 8 oraz 9 zaproponowano, aby wysokość odszkodowania za przejęte nieruchomości
była wyższa niż ustalona przez rzeczoznawcę majątkowego w operacie szacunkowym
wartości nieruchomości. Jednocześnie należy mieć na uwadze konieczność zachowania
racjonalności działania ustawodawcy w zakresie określania zasad ustalania wysokości
odszkodowania i właściwego wyważenia interesu publicznego i prywatnego. Dotyczy to
w szczególności następstw dla budżetu państwa. Z tego też powodu zaproponowano, aby
wysokość odszkodowania ustalona na podstawie wartości nieruchomości powiększana
była o 5 % w przypadku, w którym dotychczasowy właściciel lub użytkownik wieczysty
nieruchomości objętej decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu,
odpowiednio wyda tę nieruchomość lub wyda nieruchomość i opróżni lokal oraz inne
pomieszczenia niezwłocznie oraz o kwotę 10 000 zł w przypadku, gdy decyzja o ustaleniu
lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu dotyczy nieruchomości zabudowanej
budynkiem mieszkalnym albo budynkiem, w którym wydzielony został lokal mieszkalny.
Wskazać należy, że analogiczne rozwiązanie przewiduje specustawa drogowa oraz ustawa
o transporcie kolejowym.
10. Ponadto w art. 23 ust. 11 projektu zapisano, że jeżeli przejęcie nieruchomości będzie
dotyczyć przejęcia terenu, na którym zlokalizowane są obiekty infrastruktury służące
wykonywaniu przez jednostki samorządu terytorialnego zadań własnych, zrealizowane
przy wykorzystaniu środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej lub innych źródeł
17


zagranicznych, odszkodowanie powiększa się o kwotę środków podlegających zwrotowi.
Wiele spośród inwestycji jednostek samorządu terytorialnego jest albo zostało
zrealizowanych przy udziale środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej.
Zmiana przeznaczenia gruntu (pod taką nieruchomością jednostki samorządu
terytorialnego), tj. jej przeznaczenie na inwestycję w zakresie terminalu, będzie rodziło
konsekwencje finansowe dla tej jednostki. Chodzi o zwrot środków otrzymanego
dofinansowania przez jednostkę samorządu terytorialnego w przypadku, gdy inwestycja
nie zachowała określonej w umowie dofinansowania trwałości.
11. Przepis art. 24 projektu przewiduje alternatywną, w odniesieniu do pełnego
wywłaszczenia, formę nabycia praw do nieruchomości pod inwestycję w zakresie
terminalu. Także w tym wypadku skutki wynikające z art. 24 będą odnosiły się wyłącznie
do tych nieruchomości, które zostały wskazane przez wnioskodawcę we wniosku o
ustalenie lokalizacji w zakresie terminalu. Jako najskuteczniejsze rozwiązanie uznano
wydanie przez właściwy organ administracji decyzji ograniczającej prawa właściciela
albo użytkownika wieczystego i dającej możliwość inwestorowi prowadzenia na tym
gruncie inwestycji. W tym zakresie wykorzystano istniejące już rozwiązania zawarte w
przepisach ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami tj. w jej art.
124, z uwzględnieniem wprowadzenia pewnych zmian. Najważniejsza z nich to
przyznanie kompetencji do ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości
wojewodzie. Rozstrzygnięcie w tym zakresie wydawane byłoby w ramach decyzji o
ustaleniu lokalizacji inwestycji w zakresie terminalu LNG. Jednocześnie wyłączono
stosowanie art. 124 ust. 3 ustawy o gospodarce nieruchomościami, a co za tym idzie
czasochłonną procedurę rokowań z właścicielem nieruchomości.
12. Przepis art. 25 ust. 1 projektu ma na celu zagwarantowanie inwestorowi prawa zajęcia
terenów wód płynących, dróg publicznych bądź terenów linii kolejowej na czas realizacji
inwestycji. Rozwiązanie to umożliwi nieodpłatne zajęcie tych terenów na czas realizacji
inwestycji, co z kolei uczyni proces realizacji inwestycji płynniejszym i znacznie go
skróci.
13. Przepis art. 26 pozwoli na wprowadzenie ważnego ułatwienia proceduralnego w zakresie
realizacji inwestycji, w przypadku konieczności korzystania w trakcie prowadzenia i
eksploatacji inwestycji z terenów pokrytych wodami stanowiącymi własność Skarbu
Państwa.
14. W
związku z tym, że w zakresie określonym w art. 25 ust. 1 oraz art. 27 ust. 3 projekt
może być odczytywany jako stanowiący podstawę do udzielenia pomocy publicznej, w
18


przypadku faktu zaistnienia takiej pomocy nie będzie ona musiała być notyfikowana
Komisji Europejskiej jako pomoc indywidualna z uwagi na to, że korzyści wynikające z
możliwości nieodpłatnego zajęcia przez inwestora terenu na czas realizacji inwestycji oraz
z nieodpłatnego przejęcia przez Lasy Państwowe drewna z wycinki drzew i krzewów nie
będą przekraczały kwot pomocy de minimis.
15. Przepis art. 27 nakłada na Lasy Państwowe obowiązek dokonania wycinki drzew i
krzewów rosnących na nieruchomościach niezbędnych do realizacji inwestycji,
zarządzanych przez ten podmiot na podstawie ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach
i obowiązek uprzątnięcia wyciętych drzew i krzewów. Przepisem tym niniejsza ustawa
wprowadza kolejne ułatwienie w realizacji inwestycji, zobowiązując do współpracy w
realizacji inwestycji, podmiot, którego współpraca jest konieczna. Koszty wycinki ponosi
inwestor.
16. W
związku z faktem, że większość kluczowych regulacji dotyczących inwestycji w
zakresie terminalu, związanych z ochroną gruntów rolnych i leśnych zawarta jest w
niniejsze ustawie, art. 28 wyłącza stosowanie ustawy o ochronie gruntów rolnych i
leśnych do gruntów rolnych i leśnych objętych decyzją o ustaleniu lokalizacji inwestycji
w zakresie terminalu.


Udzielanie zamówień na realizację inwestycji w zakresie terminalu

1. Doświadczenia wynikające z ukraińsko-rosyjskiego kryzysu gazowego, który
spowodował przerwanie dostaw gazu do UE, w tym do Polski, pokazały pilną potrzebę
zróżnicowania nie tylko kierunków dostaw gazu ale także dywersyfikacji źródeł tych
dostaw. Należy zauważyć, że Polska w związku z brakiem odpowiedniej infrastruktury
nie posiada obecnie możliwości odbioru gazu z innych kierunków i jest tym samym w
sposób szczególny narażona na ryzyko przerwania dostaw i tym samym na zagrożenie
bezpieczeństwa energetycznego (zwłaszcza w kontekście wzrastających ilości
zużywanego gazu (zarówno przez przemysł, jak również odbiorców indywidualnych).
2. Z uwagi na konieczność ujęcia w bilansie energetycznym kraju dostaw gazu skroplonego
począwszy od przełomu 2013/2014 r. należy stwierdzić, iż ze względu na stan
zaawansowania inwestycji w zakresie terminalu gazu skroplonego zastosowanie
przepisów prawa zamówień publicznych do usług, dostaw i robót budowlanych
19


niezbędnych do realizacji inwestycji stwarza zagrożenie dla bezpieczeństwa
energetycznego państwa.
3. Inwestycja w zakresie terminalu LNG stanowi na chwilę obecną jedyną, możliwą do
wykonania w stosunkowo krótkim okresie czasu inwestycję pozwalającą na realne
uzyskanie dywersyfikacji źródeł gazu w ilości pozwalającej na zabezpieczenie
bezpieczeństwa energetycznego. Budowa terminalu LNG docelowo pozwoli na uzyskanie
tą drogą gazu w ilości do 7,5 mld m3 rocznie, co odpowiada około 75 % obecnie
importowanej przez Polskę ilości gazu i około 50 % całkowitego zużycia gazu w Polsce.
4. W dzisiejszej sytuacji przerwanie dostaw gazu z jednego źródła co jest w świetle ostatnich
wydarzeń niebezpieczeństwem bardzo realnym, przy braku możliwości zapewnienia jego
dostaw z innego źródła powoduje zagrożenie prawidłowego funkcjonowania gospodarki.
Dlatego też uwzględniając obecną sytuację w sektorze gazownictwa oraz
niezrównoważoną strukturę dostaw importowych wybudowanie terminalu LNG jest
sprawą niezwykle istotną.
5. Należy podkreślić, że na poziomie wspólnotowym zostały wydane przepisy zmierzające
do zapewnienia większego bezpieczeństwa dostaw gazu. Przepisy te zawiera dyrektywa
Rady 2004/67/WE, z dnia 26 kwietnia 2004 r. dotycząca środków zapewniających
bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego.
Dyrektywa określa środki, które zgodnie z jej postanowieniami stanowią instrumenty
służące zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw gazu. Katalog ten jest katalogiem otwartym i
lista ta nie jest wyczerpująca. Wśród wskazanych w załączniku instrumentów znajdują się
między innymi:
- zróżnicowanie źródeł dostaw gazu,
- inwestycje w infrastrukturę do importu gazu poprzez terminale regazyfikujące oraz
rurociągi.
6. Należy dodatkowo zaznaczyć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału
Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego
stanowi składnik pojęcia „istotny interes bezpieczeństwa państwa” i może być podstawą
do wyłączenia stosowania przepisów Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską
(por. w szczególności orzeczenie TSWE w spr. Campus Oil).
7. Jedna z kluczowych barier w szybkiej realizacji inwestycji w zakresie terminalu LNG
wynika z regulacji zawartych w ustawie z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień
publicznych. W ustawie tej przewidziano stosunkowo długie terminy, które mają
zapewnić wykonawcom możliwość uzyskania ze znacznym wyprzedzeniem informacji o
20