Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo energetyczne oraz niektórych innych ustaw

Warszawa, 12 maja 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-27(4)/09


Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej






Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy



- o zmianie ustawy - Prawo energetyczne
oraz niektórych innych ustaw (druk nr
1682).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Gospodarki do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.


(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo
energetyczne oraz niektórych innych ustaw (druk nr 1682)


Przedmiotem poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne
oraz niektórych innych ustaw jest pomoc odbiorcom wrażliwym społecznie, których sytuacja
materialna nie pozwala na terminowe opłacanie rachunków za gaz i energię elektryczną.
Rozwiązania w nim przedstawione nie wskazują jednak źródła finansowania oraz nie
określają w sposób precyzyjny grupy społecznej, wobec której te działania mają być podjęte.
Zgodnie zaś z art. 167 Konstytucji RP jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się
udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań a zmiany
w zakresie zadań i kompetencji tych jednostek następują wraz z odpowiednimi zmianami
w podziale dochodów publicznych. Szczególnie doniosłe znaczenie należy przypisać również
kwestii otrzymywania środków na opłacanie rachunków za gaz i energię elektryczną przez
osoby naprawdę potrzebujące tej pomocy. Brak spełnienia którejkolwiek z powyższych
przesłanek doprowadzi do nieefektywności całego systemu wsparcia dla odbiorcy wrażliwego
i tym samym niepotrzebnego obciążenia reszty społeczeństwa.

I Stanowisko w części dot. zmian w ustawie – Prawo energetyczne

W poselskim projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz
niektórych innych ustaw odbiorca wrażliwy został zdefiniowany jako osoba fizyczna
uprawniona do otrzymywania pomocy społecznej zgodnie z ustawą z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115, poz. 728) lub uprawniona do otrzymywania
dodatku mieszkaniowego na podstawie ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o dodatkach
mieszkaniowych ( Dz. U. Nr 71, poz. 734, z późn. zm.).
Posługiwanie się w definicji odbiorcy wrażliwego zwrotem „osoba fizyczna
uprawniona do otrzymywania pomocy społecznej” nie wydaje się zbyt trafnym rozwiązaniem
legislacyjnym, bowiem z takiego zapisu wynika, że każdy kto jest uprawniony do
otrzymywania pomocy społecznej z jakiegokolwiek tytułu (katalog przypadków stanowiących
podstawę do otrzymania pomocy społecznej znajduje się w art. 7 ustawy o pomocy
społecznej. Są to m.in.: alkoholizm lub narkomania, klęska żywiołowa lub ekologiczna,
przemoc w rodzinie), bez względu na dochód zostaje zaliczony do grona odbiorców
wrażliwych.

1
Dodanie w art. 19 ust. 3 pkt 1a jest zbędne. Obecnie projekty założeń do planu
zaopatrzenia w ciepło, energię elektryczną i paliwa gazowe opracowywane są przez gminy
w niewielkim stopniu. Włączenie do projektu założeń programu pomocy odbiorcom
wrażliwym społecznie konsekwentnie doprowadzi do sytuacji, w której jedynie mały procent
tych programów zostanie sporządzony. Ponadto w propozycji zmiany art. 19 ustawy – Prawo
energetyczne nie określono ani zawartości programów pomocy odbiorcom słabym
ekonomicznie ani też nie wskazano jakie zadania i dla jakich podmiotów wynikać będą z tych
programów. Nałożenie na gminę obowiązku sporządzania programów pomocy odbiorcom
wrażliwym wymaga zebrania przez nią niezbędnych danych, które należy potem odpowiednio
przetworzyć a następnie aktualizować. Wiąże się z tym stworzenie nowej bazy danych
i zwiększenie zatrudnienia w gminach. Natomiast w poselskim projekcie nie określono
kosztów jakie muszą ponieść gminy w związku z wdrożeniem tych programów.
Niezrozumiała jest zmiana w art. 23 polegająca na dodaniu pkt 14a, zgodnie z którym
do zakresu działania Prezesa URE należy współdziałanie z ministrem właściwym do spraw
zabezpieczenia społecznego, ministrem właściwym do spraw budownictwa, gospodarki
przestrzennej i mieszkaniowej oraz jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie
przeciwdziałaniu wstrzymywaniu dostaw energii elektrycznej lub paliw gazowych. Zgodnie
z zaproponowanymi w poselskim projekcie zmianami to przedsiębiorstwo energetyczne
zostało zobowiązane do zawiadomienia właściwego miejscowo ośrodka pomocy społecznej
o planowanej dacie wstrzymania dostaw paliw gazowych lub energii elektrycznej
a kompetencje Prezesa URE ograniczają się jedynie do nakładania kar na przedsiębiorstwa,
które tego zawiadomienia nie dokonały. W dodatku w projekcie nie określono na czym
współdziałanie to miałoby polegać i czemu służyć.
W tymże ust. proponuje się dodanie również pkt 19¹ nakładającego na Prezesa URE
zadanie w zakresie monitorowania rynku energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła,
w tym w szczególności rynku detalicznego, przy jednoczesnym braku wyposażenia Prezesa
URE w odpowiednie narzędzia niezbędne do skutecznego wypełnienia powyższego zadania.
Monitorowanie rynku energii elektrycznej wiąże się z ingerencją w swobodę działalności
gospodarczej prowadzonej przez przedsiębiorstwa energetyczne. Zgodnie z art. 22
Konstytucji RP ograniczenie wolności działalności gospodarczej jest dopuszczalne tylko
w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Nieokreślenie w projekcie
ustawy środków jakimi może się posłużyć Prezes URE wykonując zadania w zakresie
monitorowania rynku energii elektrycznej, paliw gazowych i ciepła prowadzić może do
dowolności w stosowaniu przez Prezesa URE narzędzi przy realizacji tych zadań, a tym

2
samym spotkać się z zarzutem niekonstytucyjności. Warto nadmienić, że w rządowym
projekcie ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie innych ustaw
w sposób kompleksowy uregulowano kwestię monitorowania rynku energii elektrycznej
przez Prezesa URE.
Kolejną, budzącą wątpliwość natury prawnej, propozycją jest zmiana art. 56 ustawy –
Prawo energetyczne, zgodnie z którą – „Wpływy z tytułu kar pieniężnych wymierzanych
w przypadkach określonych w ust. 1 pkt 12, pkt 12a oraz pkt 14 stanowią dotację celową
budżetu państwa dla jednostek samorządu terytorialnego na dofinansowanie pomocy
odbiorcom w gospodarstwach domowych, którym grozi wstrzymanie dostaw energii
elektrycznej lub paliw gazowych.”

Propozycja
przeznaczenia
wpływów z tytułu kar pieniężnych - wpływów przyszłych
i niepewnych (dotyczy środków z tytułu kary za nieprzestrzeganie przez przedsiębiorstwo
energetyczne obowiązku zawiadamiania ośrodka pomocy społecznej o planowanej dacie
wstrzymania dostarczania energii elektrycznej lub paliw gazowych) może spowodować, że
środków tych gmina nie otrzyma, gdyż nie wystąpią przesłanki uzasadniające ukaranie
przedsiębiorstw energetycznych.
Na koniec warto podkreślić, że wpływy z kar stanowią dochód budżetu państwa,
a termin ,,dotacje” odnosi się do wydatków budżetu państwa. Zaproponowany przepis
w projektowanym art. 56 ust 2 c jest sprzeczny z podstawowymi zasadami gospodarki
finansowej w sektorze finansów publicznych. Dochody „wpływy z kar” nie mogą stanowić
wydatków „dotacji”. Ponadto, wysokość dotacji celowych nie powinna być uzależniana od
realizacji dochodów z określonego źródła - zasada tzw. niefunduszowania. Przepis powyższy
pozostaje więc w sprzeczności z art. 99 ust. 1 pkt 2 lit. e ustawy o finansach publicznych,
który stanowi, iż wysokość dotacji celowych corocznie określa ustawa budżetowa.

II Stanowisko w części dot. zmian w ustawie o pomocy społecznej

W art. 17 ustawy z dnia 12 marca 2008 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr
115, poz. 728, z późn. zm.) określone zostały dwa rodzaje zadań jako zadania własne gmin –
w ust. 1 zadania obowiązkowe realizowane przez gminy, zaś w ust. 2 zadania własne gminy.
Zaproponowana zmiana w art. 17 ust. 2 ustawy o pomocy społecznej stanowiąca, że zadaniem
własnym gminy będzie współdziałanie z przedsiębiorstwami
energetycznymi
w przeciwdziałaniu wstrzymania dostaw energii elektrycznej lub paliw gazowych do

3
odbiorców w gospodarstwach domowych bez dookreślenia na czym współdziałanie to ma
polegać i jaki wynikać będzie podział zdań w
tym zakresie pomiędzy gminą
a przedsiębiorstwem energetycznym może spowodować, że przepis ten nie będzie
realizowany. W dodatku należałoby podkreślić, że na dofinansowanie realizacji zadań
własnych gminy mogą otrzymywać dotacje celowe z budżetu państwa w wysokości
nieprzekraczającej 50 % kosztów realizacji tego zadania, o czym stanowi art. 115 tej ustawy.
Jednocześnie proponuje się nowelizację art. 42 ust. 2 ustawy o dochodach jednostek
samorządu terytorialnego, który pozwalałby na przyznanie jednostkom samorządu
terytorialnego dotacji celowej z budżetu państwa nawet do 100 % kosztów realizacji
programu pomocy odbiorcom wrażliwym. Stwierdzić zatem należy, że konsekwencji
przyjęcia regulacji zaproponowanych w poselskim projekcie, kwestię wysokości dotacji
celowych, które mogą być przyznane z budżetu państwa w związku z udzielaniem pomocy
społecznej odbiorcom wrażliwym, regulować będą oba wymienione wyżej przepisy, przy
czym regulować będą one to zagadnienie w sposób odmienny.
Art. 2 projektu poselskiego zawiera również zmiany do art. 39 ust. 2. ustawy
o pomocy społecznej Przywołany przepis dotyczy świadczenia pieniężnego z pomocy
społecznej którym jest zasiłek celowy. Przyznawanie i wypłata zasiłku celowego należy do
zadań własnych gmin. Zasiłek ten może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej
potrzeby bytowej. Obecnie do potrzeb tych ustawa zalicza koszty zakupu żywności, leków
i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów
i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Projektowany art. 39 ust. 2 poszerza
katalog niezbędnych potrzeb bytowych o koszty energii elektrycznej lub paliw gazowych.
Zmianę te należy zaopiniować negatywnie z poniżej przedstawionych względów.
Osoby znajdujące się w trudnej sytuacji życiowej, zależnie od potrzeb, mogą zostać
objęte pomocą z szerokiego wachlarza świadczeń z pomocy społecznej, w formie
niematerialnej lub materialnej, przewidzianych w ustawie o pomocy społecznej. Do głównych
świadczeń pieniężnych zalicza się zasiłek stały, zasiłek okresowy, specjalny zasiłek
okresowy, zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy, natomiast wśród świadczeń
niepieniężnych należy wymienić pracę socjalną, poradnictwo specjalistyczne, usługi
opiekuńcze, świadczenia rzeczowe, w tym posiłek.
Świadczenia przyznawane są w oparciu o przyjęte w ustawie kryteria dochodowe.
Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu
interwencji socjalnej. W październiku 2006 r. odbyła się pierwsza taka weryfikacja, następna
jest planowana na rok 2009.

4