Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw umyślnych

Druk nr 1621

Warszawa, 20 stycznia 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-2-09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy


- o zmianie ustawy o państwowej
kompensacie przysługującej ofiarom
niektórych przestępstw umyślnych.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Minister
Sprawiedliwości.


(-) Donald Tusk
Projekt
U S T A W A
z dnia



o zmianie ustawy o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw
umyślnych

Art. 1. W ustawie z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom
niektórych przestępstw umyślnych (Dz. U. Nr 169, poz. 1415) wprowadza się następujące
zmiany:
1) tytuł ustawy otrzymuje brzmienie:
„o
państwowej kompensacie przysługującej ofiarom niektórych przestępstw”;
2) w art. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) ofiara – osobę fizyczną, która na skutek przestępstwa poniosła śmierć albo doznała
naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia określonych w art. 156 § 1 i art. 157
§ 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.)),
zwanej dalej „Kodeks karny”;
3) w art. 3 pkt 2 otrzymuje brzmienie:
„2) koszty związane z leczeniem i rehabilitacją,”;
4) w art. 8:
a) ust. 1 – 4 otrzymują brzmienie:
„1. Organem właściwym w sprawach o przyznanie kompensaty jest sąd rejonowy miejsca
zamieszkania osoby uprawnionej, zwany dalej „organem orzekającym”. Organ orzekający
rozpoznaje wniosek, stosując odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r.
– Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.)) o postępowaniu
nieprocesowym. Czynności w sprawach o przyznanie kompensaty mogą wykonywać
referendarze sądowi. Na orzeczenie referendarza przysługuje skarga do sądu.
2. Jeżeli nie można ustalić miejsca zamieszkania osoby uprawnionej, właściwy jest sąd,
w którego okręgu popełniono przestępstwo.
3. Jeżeli nie można ustalić właściwości miejscowej sądu w sposób określony w ust. 1 i 2,
organem orzekającym jest sąd właściwy dla dzielnicy ródmieście miasta stołecznego
Warszawy.
4. Kompensatę przyznaje się na wniosek osoby uprawnionej lub prokuratora.”,

b) po ust. 5 dodaje się ust. 6 w brzmieniu:
„6. Uczestnikiem postępowania jest obok osoby uprawnionej prokurator.”;
5) art. 14 otrzymuje brzmienie:
„Art. 14. 1. W razie przyznania osobie uprawnionej kompensaty Skarb Państwa ma
roszczenie zwrotne do sprawcy lub sprawców przestępstwa, na skutek którego ofiara poniosła
śmierć albo doznała naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, określonych
w art. 156 § 1 i art. 157 § 1 Kodeksu karnego.
2. Sprawcy, o których mowa w ust. 1, ponoszą odpowiedzialność solidarną
z tytułu roszczenia zwrotnego na rzecz Skarbu Państwa.
3. Powództwo dotyczące roszczeń, o których mowa w ust. 1 i w art. 13 ust. 4, wytacza
w postępowaniu cywilnym prokurator na rzecz Skarbu Państwa – sądu rejonowego, o którym
mowa w art. 12.”.

Art. 2. Do postępowań w sprawie o kompensatę wszczętych przed dniem wejścia w życie
niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Art. 3. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.


1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1997 r. Nr 128, poz. 840, z 1999 r. Nr 64, poz. 729
i Nr 83, poz. 931, z 2000 r. Nr 48, poz. 548, Nr 93, poz. 1027 i Nr 116, poz. 1216, z 2001 r. Nr 98, poz. 1071,
z 2003 r. Nr 111, poz. 1061, Nr 199, poz. 1935, Nr 228, poz. 2255 i Nr 179, poz. 1750, z 2004 r. Nr 25,
poz. 219, Nr 69, poz. 626, Nr 93, poz. 889 i Nr 243, poz. 2426, z 2005 r. Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757,
Nr 132, poz. 1109, Nr 163, poz. 1363, Nr 180, poz. 1493 i Nr 178, poz. 1479, z 2006 r. Nr 190, poz. 1409,
Nr 226, poz. 1648 i Nr 218, poz. 1592 oraz z 2007 r. Nr 89, poz. 589, Nr 124, poz. 859 i Nr 123, poz. 850.
2 ) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157
i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33,

2

z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324,
z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55,
poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53,
z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73,
poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643,
Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141,
poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269
i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i 1193
i Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069,
1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26,
poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271,
Nr 219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr 109,
poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228, poz. 2255,
z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264,
Nr 162, poz. 1691, Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz.1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236,
poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024,
Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438,
Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538, Nr 264, poz. 2205 i Nr 267, poz. 2258, z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66,
poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 186, poz. 1379, Nr 208, poz. 1537 i 1540, Nr 226, poz. 1656 i Nr 235,
poz. 1699, z 2007 r. Nr 7, poz. 58, Nr 47, poz. 319, Nr 50, poz. 331, Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731,
Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121, poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243, Nr 181,
poz. 1287, Nr 192, poz. 1378 i Nr 247, poz. 1845 oraz z 2008 r. Nr 59, poz. 367, Nr 96, poz. 609 i 619,
Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119, poz. 772, Nr 120, poz. 779, Nr 122, poz. 796, Nr 171, poz. 1056,
Nr 220, poz. 1431, Nr 228, poz. 1507, Nr 231, poz. 1547 i Nr 234, poz. 1571.



9-1-dg

3

UZASADNIENIE


Ustawa z dnia 7 lipca 2005 r. o państwowej kompensacie przysługującej ofiarom
niektórych przestępstw umyślnych (Dz. U. Nr 169, poz. 1415) weszła w życie dnia
21 września 2005 r. Zarówno w 2006 r., jak i w 2007 r. przeprowadzono analizę ilościową
wpływu wniosków o przyznanie kompensaty, wydanych orzeczeń oraz wielkości
zasądzonych kwot. Na podstawie przeprowadzonych badań statystycznych wysnuć należy
wniosek, że zastosowanie przepisów ustawy kompensacyjnej w orzecznictwie sądów
powszechnych w okresie od dnia wejścia w życie ustawy do chwili obecnej miało
zdecydowanie marginalny charakter.
W 2006 r. zostały złożone 322 wnioski, z tego jedynie 11 % zostało uwzględnionych
w całości lub w części, 30 % oddalono ze względu na brak podstaw,
w pozostałym zakresie postępowanie w sprawie umorzono, wniosek zwrócono lub odrzucono.
W 2006 r. ogółem zasądzono kwotę 71 031,60 zł tytułem kompensaty.
W 2007 r. analiza statystyczna orzecznictwa kompensacyjnego wykazała, że
w badanym okresie zostało złożonych 300 wniosków, w 13 % przyznano kompensatę, 36 %
wniosków oddalono, pozostałe załatwiono przez umorzenie postępowania, zwrot wniosku lub
jego odrzucenie. Ogółem w 2007 r. tytułem kompensaty wydatkowano kwotę 154 199 zł.
Ewaluacja dwóch kolejnych lat obowiązywania ustawy umożliwiła dokonanie
wszechstronnej oceny skutków prawnych i finansowych wprowadzenia do polskiego systemu
prawnego instytucji kompensaty. Podkreślić przy tym należy, że do 2005 r. w Polsce brak
było regulacji umożliwiających ofiarom przestępstw dochodzenie od Skarbu Państwa
świadczenia, które równoważyłoby skutki popełnionego przestępstwa, w sytuacji gdy ich
egzekwowanie od sprawcy lub z innych źródeł nie było możliwe.
Wyniki przeprowadzonej ewaluacji pozwoliły zidentyfikować dwie zasadnicze
kwestie, które wpłynęły na niewielkie zastosowanie instytucji kompensaty w orzecznictwie
sądów powszechnych. Do pierwszej z nich zaliczyć należy niewątpliwy brak wiedzy
potencjalnych wnioskodawców o możliwości ubiegania się o przyznanie kompensaty.
wiadczy o tym chociażby ilość wniosków złożonych w poszczególnych latach
obowiązywania ustawy. W skali całego kraju było to kolejno 2006 r. – 322 oraz 2007 r. – 300
wniosków. Dla poprawy sytuacji niezbędne jest przeprowadzenie akcji informacyjnej na
temat możliwości ubiegania się o kompensatę. Optymalizacja tej akcji polegać ma na
udostępnieniu dla pokrzywdzonych informacji o możliwości ubiegania się o kompensatę