Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

Art. 101 dodany do obowiązujących regulacji, przewiduje możliwość przeniesienia
funkcjonariusza Policji lub Straży Granicznej, na własną prośbę, do służby w Służbie Celnej.
Przepisy określają, kto i w jaki sposób dokonuje przeniesienia oraz regulują uprawnienia
funkcjonariuszy z tym związane. Przeniesienie takie będzie możliwe, jeżeli dany
funkcjonariusz ma szczególne kwalifikacje do pełnienia służby w Służbie Celnej. W projekcie
zawarte zostało również upoważnienie dla Ministra Finansów do wydania rozporządzenia,
określającego:
1) szczegółowy sposób i tryb przenoszenia funkcjonariuszy do służby w Służbie Celnej;
2) równorzędność okresów służby, stażu i uzyskanych w dotychczasowych jednostkach
kwalifikacji zawodowych.
Podobne przepisy funkcjonują na podstawie ustawy o Straży Granicznej, w zakresie
przeniesienia do Straży Granicznej funkcjonariuszy innych służb mundurowych.
Art. 102 reguluje szczególne obowiązki w zakresie udokumentowania pożądanego stanu
zdrowia przez funkcjonariuszy pełniących służbę w określonych komórkach organizacyjnych
albo przewidywanych do takiej służby (poprzez poddanie się testowi sprawności fizycznej,
badaniu psychologicznemu lub badaniu psychofizjologicznemu). W art. 102 ust. 2
ustanowiono obowiązek ukończenia szkolenia praktycznego z zakresu wiedzy wymaganej do
służby na danym stanowisku lub w określonej komórce organizacyjnej. Szef Służby Celnej
może wyrazić zgodę na poddanie testowi sprawności fizycznej oraz badaniu, funkcjonariuszy
kwalifikowanych do skierowania na szkolenia specjalistyczne. Zagadnienia dotyczące
przeprowadzania testu sprawności fizycznej oraz badań zostaną określone w rozporządzeniu
Ministra Finansów.
Art. 103 reguluje kwestie zawieszenia funkcjonariusza w pełnieniu obowiązków służbowych.
Katalog przesłanek zawieszenia w wykonywaniu obowiązków został powiększony w
stosunku do obowiązującej ustawy, o warunek niekaralności za przestępstwo skarbowe.
Obligatoryjnie zawiesza się funkcjonariusza w razie wszczęcia postępowania karnego lub
karnego skarbowego w sprawie, o ścigane z oskarżenia publicznego i popełnione umyślnie
przestępstwo lub przestępstwo skarbowe. Fakultatywnie można zawiesić funkcjonariusza w
sytuacji wszczęcia postępowania karnego lub karnego skarbowego w sprawie o ścigane z
oskarżenia publicznego i popełnione nieumyślnie przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub
postępowania dyscyplinarnego, jeżeli zawieszenie jest celowe z uwagi na dobro postępowania
lub dobro służby. Bez zmian pozostawiono przepisy dotyczące możliwości przedłużenia
okresu zawieszenia w pełnieniu obowiązków służbowych, dotyczące wliczania okresów

51
zawieszenia do okresu pełnienia służby oraz regulujące kwestie wykonania decyzji o
zawieszeniu w związku z wniesieniem od niej odwołania.
Kolejne przepisy tego rozdziału regulują ustanie stosunku służbowego.
Art. 104
Zgodnie z tym przepisem funkcjonariusza celnego zwalnia się ze służby w przypadku:
1) orzeczenia trwałej niezdolności do służby,
2) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo popełnione umyślnie lub
umyślne przestępstwo skarbowe,
3) zrzeczenia się obywatelstwa polskiego,
4) nieprzydatności do służby, stwierdzonej w opinii okresowej w okresie służby
przygotowawczej,
5) niespełnienia wymogów przewidzianych dla funkcjonariusza celnego w służbie
przygotowawczej,
6) odmowy złożenia ślubowania,
7) prawomocnego orzeczenia pozbawienia praw publicznych,
8) prawomocnego orzeczenia zakazu wykonywania zawodu funkcjonariusza celnego;
9) odmowy wykonania decyzji w sprawie przeniesienia,
10) pisemnego zgłoszenia przez funkcjonariusza celnego żądania zwolnienia ze służby;
11) trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pełnienia służby na zajmowanym
stanowisku, stwierdzonej przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
jeżeli nie ma możliwości pełnienia służby przez funkcjonariusza celnego na innym
stanowisku, odpowiednim do jego stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, albo gdy
funkcjonariusz celny odmawia przejścia na inne stanowisko,
12) niezgłoszenia się do służby w terminie 14 dni od dnia zakończenia okresu oddelegowania
w charakterze eksperta narodowego lub przedstawiciela Służby Celnej.
W porównaniu z obecnie obowiązującymi przepisami, wykreślony został punkt w brzmieniu:
„wymierzenia kary dyscyplinarnej wydalenia ze służby”, bowiem kara dyscyplinarna podlega
wykonaniu i zbędne jest wydawanie decyzji administracyjnej, powielającej uzasadnienie
orzeczenia dyscyplinarnego. Dotychczasowe rozwiązania powodowały, że w takich
sytuacjach istniały w obrocie prawnym dwa orzeczenia: dyscyplinarne i orzekające o
zwolnieniu ze służby, które w swojej istocie orzekały w tym samym przedmiocie. Dla
przejrzystości obrotu prawnego wykreślony został zatem punkt wskazujący skutek takiego
orzeczenia dyscyplinarnego jako podstawę zwolnienia ze służby. Proponowana regulacja
dodatkowo przewiduje obligatoryjne zwolnienie ze służby w przypadku niespełnienia

52
wymogów określonych dla funkcjonariusza w służbie przygotowawczej (np. niezdania
egzaminów). Powyższa sytuacja nie jest uregulowana w obecnie obowiązujących przepisach.
Konsekwencją wprowadzenia w projekcie możliwości oddelegowania funkcjonariusza do
pracy w charakterze eksperta narodowego jest umieszczenie wśród przesłanek powodujących
zwolnienie ze służby, niezgłoszenie się do służby w terminie 14 dni od dnia zakończenia
okresu oddelegowania w charakterze eksperta narodowego lub przedstawiciela Służby Celnej
w innym państwie.
W związku z tym, że projektowana ustawa wprowadziła dodatkowy warunek w stosunku do
osób, które chciałyby pełnić służbę w Służbie Celnej, osoby te nie mogą być skazane za
umyślne przestępstwo skarbowe. Katalog przesłanek zwolnienia ze służby został uzupełniony
o przesłankę skazania za w/w przestępstwo.
Art. 105 określa przesłanki fakultatywnego zwolnienia funkcjonariusza ze służby. Sytuacja
taka ma miejsce w następujących przypadkach:
1) niewywiązywania się z obowiązków służbowych w okresie służby stałej, stwierdzonego
w dwóch następujących po sobie ocenach okresowych lub opiniach służbowych, między
którymi upłynęło co najmniej 6 miesięcy;
2) skazania prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo inne niż określone w art. 104
pkt 2;
3) powołania do innej służby państwowej, a także objęcia funkcji z wyboru w organach
wykonawczych samorządu terytorialnego;
4) nabycia prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy;
5) niewyrażenia zgody na przeniesienie na niższe stanowisko służbowe;
6) nieobecności w służbie z powodu choroby trwającej dłużej niż rok;
7) warunkowego umorzenia postępowania karnego lub postępowania karnego skarbowego,
jeżeli ścigany czyn dotyczył ściganego z oskarżenia publicznego i popełnionego umyślnie
przestępstwa lub przestępstwa skarbowego;
8) odmowy poddania się wymaganym badaniom lekarskim;
9) zaistnienia innej niż określone w pkt 1-8, ważnej przyczyny, jeżeli dalsze pozostawanie w
służbie nie gwarantuje należytego wykonywania obowiązków służbowych w
szczególności gdy wymaga tego dobro Służby Celnej lub gdy nastąpiła utrata zaufania
niezbędnego do wykonywania obowiązków służbowych; zwolnienie funkcjonariusza ze
służby może nastąpić w tym przypadku po zasięgnięciu opinii związku zawodowego
funkcjonariuszy;

53
10) upływu 12 miesięcy okresu zawieszenia w pełnieniu obowiązków służbowych, jeżeli nie
ustąpiły przyczyny będące podstawą zawieszenia.
W stosunku do obowiązujących w tym zakresie przepisów, została wyłączona możliwość
zwolnienia funkcjonariusza w przypadku objęcia przez niego funkcji w stowarzyszeniach.
Ponadto, o ile obowiązująca ustawa wymienia wśród przypadków fakultatywnego zwolnienia
funkcjonariusza ze służby, likwidację urzędu lub jego reorganizację związaną ze
zmniejszeniem liczby etatów (jeżeli nie jest możliwe przeniesienie funkcjonariusza na inne
stanowisko lub do innego urzędu) przedkładany projekt zagadnienie to uregulował w art. 96.
Nową regulację projektowana ustawa wprowadziła w art. 106, konstytuującym wygaśnięcie
stosunku służbowego. Zgodnie z proponowanym przepisem stosunek służbowy
funkcjonariusza wygasa:
1) z dniem śmierci funkcjonariusza,
2) w przypadku niezgłoszenia się funkcjonariusza do służby w ciągu 7 dni od dnia
doręczenia decyzji orzekającej o uchyleniu decyzji o zwolnieniu ze służby albo o
stwierdzeniu nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby.
Instytucja wygaśnięcia stosunku służbowego funkcjonuje w służbach mundurowych.
Ponieważ nie jest uregulowana w obowiązujących obecnie przepisach dotyczących Służby
Celnej, należało uwzględnić w projekcie sytuację wygaśnięcia stosunku służbowego w
wypadku śmierci funkcjonariusza oraz w sytuacji, gdy funkcjonariusz nie powrócił do służby,
pomimo uzyskania orzeczenia uchylającego bądź stwierdzającego nieważność decyzji o
zwolnieniu ze służby.
Art. 107
Przepis ten reguluje kwestię doręczenia decyzji o zwolnieniu. W stosunku do obecnie
obowiązujących przepisów zmieniona została forma pisma dotyczącego zwolnienia; w
miejsce zawiadomienia o zwolnieniu ze służby projekt przewiduje obowiązek wydania i
doręczenia decyzji o zwolnieniu ze służby. Ponadto w projekcie wprowadzono możliwość
skrócenia, na wniosek funkcjonariusza, ustawowych terminów, po upływie których następuje
zwolnienie, z tym że dotyczy ona zwolnienia ze służby w związku z wnioskiem
funkcjonariusza.
Projekt zakłada jednocześnie możliwość zwolnienia funkcjonariusza od pełnienia służby, z
zachowaniem prawa do uposażenia.
Art. 108 i 109 projektu zawiera przepisy regulujące skutki wydanych orzeczeń, w wyniku
których funkcjonariusz zostaje przywrócony do służby. Regulacje te mają na celu jasne i
precyzyjne określenie sytuacji, w których funkcjonariusz zwolniony ze służby zostaje do niej

54
przywrócony, terminy, w których funkcjonariusz powinien zgłosić się do służby, warunki, na
jakich następuje przywrócenie oraz określają wysokość świadczenia pieniężnego, które
przysługuje przywróconemu funkcjonariuszowi. Projektowane regulacje mają na celu
realizację orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 października 2004 r. sygn. akt K
1/04. W wyroku tym Trybunał wskazał, że logiczną konsekwencją definitywnego
stwierdzenia nieistnienia podstaw do zwolnienia ze służby powinno być przywrócenie do niej,
na jasnych i czytelnych zasadach. Przepisy prawne określające zasady przywrócenia do
służby winny łagodzić konsekwencje rygoryzmu unormowań dotyczących zwolnienia ze
służby w odniesieniu do osób, które zostały bezzasadnie oskarżone o popełnienie czynu
zabronionego pod groźbą kary albo aresztowane.
Art. 108 projektu wprowadza nowe uregulowanie przewidujące, iż w przypadku uchylenia
lub stwierdzenia nieważności decyzji o zwolnieniu ze służby z powodu jej niezgodności z
prawem, kierownik urzędu niezwłocznie wyznacza funkcjonariuszowi stanowisko zgodne z
jego kwalifikacjami oraz określa termin podjęcia służby, miejsce pełnienia służby oraz
stopień służbowy i uposażenie nie niższe od dotychczasowego. W takich sytuacjach prawo do
uposażenia powstaje z dniem podjęcia służby chyba, że po zgłoszeniu się do służby zaistniały
okoliczności usprawiedliwiające jej niepodjęcie. Ponieważ funkcjonariusz poniósł określone
konsekwencje w związku z nieprawidłową decyzją kierownika urzędu, uznano, że
świadczenie pieniężne równe uposażeniu na stanowisku zajmowanym przed zwolnieniem,
przysługuje mu za okres pozostawania poza służbą, nie więcej jednak niż za okres 6 miesięcy
i nie mniej niż za 1 miesiąc. wiadczenie pieniężne wypłaca się w terminie 14 dni od dnia
złożenia przez funkcjonariusza wniosku w tej sprawie wraz z dokumentem potwierdzającym
fakt przywrócenia do służby. Z tych samych powodów (wadliwość decyzji) należy również
uznać, że okres, za który funkcjonariuszowi przysługuje świadczenie pieniężne, wlicza się do
okresu służby, od którego zależą uprawnienia i świadczenia należne funkcjonariuszowi.
Natomiast okresu pozostawania poza służbą, za który funkcjonariuszowi nie przysługuje
świadczenie pieniężne, nie uważa się za przerwę w służbie w zakresie uprawnień
uzależnionych od nieprzerwanego jej biegu.
Podobne rozwiązania funkcjonują w innych służbach mundurowych (Policja, Straż
Graniczna), również w zakresie określenia maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego
przysługującego przywróconemu do służby.
Art. 109 reguluje przywrócenie funkcjonariusza do służby, w przypadku prawomocnego:
1) umorzenia postępowania karnego lub postępowania karnego skarbowego wobec braku
ustawowych znamion czynu zabronionego lub niepopełnienia przestępstwa;

55