Rządowy projekt ustawy - Prawo prywatne międzynarodowe

Rozdział 16
Sprawy spadkowe

Art. 58. 1. Spadkodawca w testamencie lub w innym rozrządzeniu ostatniej woli może
poddać sprawę spadkową swojemu prawu ojczystemu, prawu miejsca swojego
zamieszkania albo prawu miejsca swojego zwykłego pobytu z chwili dokonania tej
czynności lub z chwili swojej śmierci.
2. W razie braku wyboru prawa w sprawie spadkowej właściwe jest prawo ojczyste
spadkodawcy z chwili jego śmierci.

Art. 59. Z zastrzeżeniem art. 60 o ważności testamentu i innych czynności prawnych na
wypadek śmierci rozstrzyga prawo ojczyste spadkodawcy z chwili dokonania tych
czynności.

Art. 60. 1. Prawo właściwe dla formy testamentu określa Konwencja dotycząca
kolizji praw w przedmiocie formy rozrządzeń testamentowych sporządzona w Hadze
dnia 5 października 1961 r. (Dz. U. z 1969 r. Nr 34, poz. 284).
2. Prawo wskazane na podstawie ust. 1 stosuje się także do formy innych rozrządzeń na
wypadek śmierci.

Rozdział 17
Inne stosunki prawne

Art. 61. W razie braku wskazania prawa właściwego w niniejszej ustawie,
w obowiązujących w Rzeczypospolitej Polskiej ratyfikowanych umowach
międzynarodowych i w prawie Unii Europejskiej lub w przepisach szczególnych, do
stosunku objętego zakresem niniejszej ustawy należy stosować prawo państwa,
z którym stosunek ten jest najściślej związany.


15
Rozdział 18
Przepisy przejściowe i końcowe
Art. 62. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21,
poz. 94, z późn. zm. ) uchyla się art. 6.

Art. 63. W ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych
(Dz. U. Nr 61, poz. 258, z późn. zm.) uchyla się art. 2.

Art. 64. W ustawie z dnia 18 września 2001 r. – Kodeks morski (Dz. U. Nr 138, poz.
1545, z późn. zm.2)) wprowadza się następujące zmiany:
1) uchyla się art. 355;
2) uchyla się art. 357 – 359.

Art. 65. W ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. – Prawo lotnicze (Dz. U. z 2006 r. Nr 100,
poz. 696, z późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:
1) uchyla się art. 10;
2) w art. 11 uchyla się ust. 1;
3) uchyla się art. 12 – 13;
4) w art. 15 uchyla się ust. 2.

Art. 66. W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych,
Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 124, poz. 1152, z późn. zm.) uchyla się art. 3 ust. 2.


3) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668
i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz.
1127 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075,
Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz. 1405 i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676,
Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz. 1673 i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz.
1608 i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz. 1252 i Nr 240, poz.
2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104,
poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz. 1587 i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89,
poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz. 1288 i Nr 225, poz. 1672 oraz z 2008 r. Nr 93, poz. 586.
4) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1994 r. Nr 113, poz. 547, z 1998 r. Nr 113,
poz. 717, z 2000 r. Nr 109, poz. 1156, z 2002 r. Nr 240, poz. 2060, z 2003 r. Nr 229, poz. 2277, z 2004 r.
Nr 96, poz. 959 oraz z 2007 r. Nr 21, poz. 125.
5) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 26, poz. 225, Nr 96, poz. 959,
Nr 141, poz. 1492, Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2778, z 2005 r. Nr 167, poz. 1396, z 2006 r. Nr 157,
poz. 1119 oraz z 2007 r. Nr 49, poz. 328, Nr 82, poz. 557, Nr 102, poz. 691 i Nr 133, poz. 922.

16
Art. 67. W ustawie z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr
124, poz. 1151, z późn. zm.) uchyla się art. 129 ust. 3 – 5 oraz art. 130.

Art. 68. Traci moc ustawa z dnia 12 listopada 1965 r. – Prawo prywatne
międzynarodowe (Dz. U. Nr 46, poz. 290, z późn. zm.), z wyjątkiem art. 31, który
traci moc z dniem 11 stycznia 2009 r.

Art. 69. Ustawa wchodzi w życie z dniem 17 grudnia 2009 r. z wyjątkiem: art. 18 ust. 2
i 3, art. 20, art. 26, art. 28, art. 62, art. 63, art. 64 pkt 2 i art. 65 pkt 1, 3 i 4, które
wchodzą w życie z dniem 11 stycznia 2009 r.


6) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i Nr 96, poz. 959,
z 2005 r. Nr 83, poz. 719, Nr 143, poz. 1204, Nr 167, poz. 1396, Nr 183, poz. 1538 i Nr 184, poz. 1539,
z 2006 r. Nr 157, poz. 1119, z 2007 r. Nr 50, poz. 331, Nr 82, poz. 557, Nr 102, poz. 691 i Nr 112,
poz. 769 oraz z 2008 r. Nr 171, poz. 1056.
7) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1995 r. Nr 83, poz. 417 oraz z 1999 r.
Nr 52, poz. 532.
10/44a-zb

17
UZASADNIENIE

I. Potrzeba nowej kodyfikacji

1. Przedłożony projekt ustawy o prawie prywatnym międzynarodowym zmierza do
zharmonizowania krajowego unormowania tego działu prawa z prawem
wspólnotowym, do jego unowocześnienia i usunięcia luk występujących w ustawie z 12
listopada 1965 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. Nr 46, poz. 290, z późn.
zm.), nazywanej dalej ,,ustawą z 1965 r.’’.

2. Ustawa z 1965 r. stanowiła w chwili jej uchwalenia osiągnięcie legislacyjne,
a przewidziane w niej rozwiązania odpowiadały przyjmowanym w tym czasie na
świecie standardom.
Od czasu jej wejścia w życie minęło już ponad 40 lat. W ostatnich kilkunastu latach
w Polsce i w wielu innych państwach (w tym zwłaszcza w państwach Europy
środkowej i wschodniej) nastąpiły głębokie zmiany o fundamentalnym charakterze.
Objęły one podstawy ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego tych państw.
Zmianom tym towarzyszą takie zjawiska jak: wzmożenie międzynarodowego ruchu
osobowego (z poszukiwaniem nierzadko nowego miejsca osiedlenia się na stałe),
poszerzanie się przepływu kapitału, towarów i usług, rozwój bezpośrednich kontaktów
pomiędzy mieszkańcami różnych państw, prowadzący często do powstawania
różnorodnych sytuacji życiowych z elementem zagranicznym itp.
Postępuje proces integracji europejskiej i towarzyszący mu proces harmonizacji prawa.
Uczestnikiem tych procesów jest także Polska i jej obywatele. Traktat z Amsterdamu
z 1997 r. włączył współpracę sądową w sprawach cywilnych do Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską (dalej „TWE”) w celu stworzenia „obszaru
wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości”. Dzięki kompetencji przewidzianej
w art. 65 w związku z art. 61 TWE Wspólnota podjęła już wiele działań legislacyjnych
obejmujących jurysdykcję i uznawanie orzeczeń, postępowanie dowodowe, doręczanie
dokumentów, postępowanie upadłościowe, pomoc prawną oraz pewne aspekty
procedury cywilnej. Przyjęty przez szefów państw i rządów na szczycie Rady
Europejskiej w dniach 4 i 5 listopada 2004 r. „Program Haski: wzmacnianie wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej” (Dz. Urz. UE C 53 z 3.3.2005,
str. 1) zawiera dalszy plan działania. Zgodnie z nim do 2011 r. mają zostać przyjęte
instrumenty zawierające wspólnotowe normy kolizyjne dla zobowiązań pozaumo-
wnych, zobowiązań umownych, alimentów, rozwodów, majątkowych ustrojów
małżeńskich oraz spraw spadkowych.
Wszystkich tych wydarzeń i nowych zjawisk nie brał pod uwagę nasz ustawodawca
w 1965 r. Ustawa z 1965 r. nie odpowiada więc aktualnym potrzebom.
Ustawa ta poza zaletami, miała – już w chwili jej uchwalenia – także słabe strony.
Należy do nich zaliczyć:
a) pozostawienie zbyt wielu obszarów bez regulacji prawnej (luki w ustawie z 1965 r.
dotyczą m. in. dóbr osobistych osób fizycznych i prawnych, pełnomocnictwa, praw
z zakresu własności intelektualnej, czynności prawnych odnoszących się do
stosunków cywilnoprawnych już istniejących takich jak przelew wierzytelności,
przejęcie długu),
b) archaiczne unormowanie właściwości prawa w zakresie zobowiązań umownych (m.
in. dopuszczenie jedynie tzw. ograniczonego wyboru prawa),
c) zbyt wąskie wykorzystanie wyboru prawa jako sposobu określania prawa
właściwego,
d) brak w ustawie specjalnych kolizyjnoprawnych instrumentów służących do ochrony
strony „słabszej” stosunku prawnego (konsumenta, pracownika, poszkodowanego),
e) nieliczne (na szczęście) uniki legislacyjne, polegające na posługiwaniu się
przepisami odsyłającymi (np. art. 30), będące
źródłem łamigłówek
interpretacyjnych,
f) brak norm korygujących zakres zastosowania przepisów ujętych ogólnie
i syntetycznie (co skądinąd jest zaletą ustawy), będący źródłem trudności w trakcie
stosowania prawa,
g) w dążeniu do zapewnienia możliwie jak najlepszej przewidywalności wyników
stosowania przepisów kolizyjnych, ze szkodą dla ich elastyczności, wykorzystano
w niewielkim tylko stopniu łączniki „złożone”, prowadzące do alternatywnego,
kumulatywnego, fakultatywnego, posiłkowego lub kaskadowego wskazania prawa
właściwego,
h) nieliczne wypadki nadmiernego faworyzowania właściwości legis fori (np. w art. 17
§ 3 i art. 18).

2