Odpowiedzialność inwestora i wykonawcy wobec podwykonawcy

Przeczytaj także: Solidarna odpowiedzialność inwestora wobec podwykonawcy – kiedy?

Dodatkowa ochrona podwykonawców

Ustawa określa zasady spłaty przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad niezaspokojonych przez wykonawcę należności głównych przedsiębiorcy, który zawarł umowę z wykonawcą w związku z realizacją zamówienia publicznego na roboty budowlane udzielonego przez Generalnego Dyrektora Dróg Krajowych i Autostrad, wyłącznie za zrealizowane i odebrane prace. Dotyczy to tylko podwykonawców spełniających wymagania dla mikroprzedsiębiorcy, małego lub średniego przedsiębiorcy – zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej.

Mniejsi przedsiębiorcy, którzy także pracowali na rzecz wykonania inwestycji GDKiA, ale na podstawie umów zawartych z tzw. dużymi podwykonawcami zamówienia publicznego – nie są beneficjentami ustawy. Jednak ustawa pośrednio zabezpiecza zaspokojenie ich roszczeń. Bowiem warunkiem uzyskania spłaty należności podwykonawcy, który ma umowę z głównym wykonawcą, jest dołączenie do wniosku m.in. oświadczenia, że przedsiębiorca taki nie zalega wobec innych podmiotów, przy pomocy których wykonywał prace związane z realizacją zamówienia publicznego na roboty budowlane, z zapłatą za zrealizowane i odebrane prace, bądź że otrzymana od zamawiającego zaliczka została przekazana na zaspokojenie roszczeń tych podmiotów. Nadto, podwykonawca taki, otrzymując należne wynagrodzenie poprawia swoją płynność finansową zwiększając możliwość regulowania swoich zobowiązań wobec innych podmiotów.

Ustawa ta, która daje dodatkową ochronę tylko małym przedsiębiorstwom, zapomina o dużych przedsiębiorstwach, które także były podwykonawcami i także nie otrzymały wynagrodzenia za wykonane prace. Ta dyskryminacja niestety powoduje to, iż zachwiana może być równowaga na rynku. Bez względu na wielkość przedsiębiorstwa nieuregulowane należności dla każdego mają takie same negatywne skutki. Ustawa preferuje podmioty, które stosują zabiegi prawne mające ograniczyć ich odpowiedzialność poprzez np. zatrudnianie pracowników na umowy cywilno-prawne, czy też rozbijanie działalności na spółki mniejsze, które w razie czego łatwo jest zlikwidować. Natomiast spółki integrujące działalność w jednym podmiocie, dających zatrudnienie pracownikom w oparciu o umowę o pracę są gorzej traktowane.

Ta sytuacja związana z budową autostrad wyraźnie pokazuje, że obowiązujące przepisy prawa w sposób niewystarczający chronią interesy przedsiębiorców w kontraktach na roboty budowlane. W praktyce na rynku usług budowlanych nagminnie występują przypadki nieregulowania lub nieterminowego regulowania należności za wykonane świadczenia, w szczególności wobec przedsiębiorców występujących w charakterze podwykonawców. Niezbędne są więc w tym zakresie zmiany, które dostosują przepisy do realiów rynkowych. Zwłaszcza wymóg zawierania umów w formie pisemnej, pod rygorem nieważności, jest szczególnie uciążliwy.