Kontrola w małym przedsiębiorstwie

Przeczytaj także: Czas trwania kontroli w firmie ograniczony?

W przypadku wszczęcia kontroli przedsiębiorca jest zobowiązany niezwłocznie okazać kontrolującemu książkę kontroli albo kopie odpowiednich jej fragmentów lub wydruki z systemu informatycznego, w którym jest prowadzona książka kontroli, poświadczone przez siebie za zgodność z wpisem w książce kontroli. Na jej podstawie kontrolujący stwierdza, czy może podjąć kontrolę, tzn. czy nie przekroczy limitu czasu trwania kontroli oraz czy obecnie nie trwają w przedsiębiorstwie inne kontrole. Przedsiębiorca jest zwolniony z okazania książki kontroli, jeżeli jej okazanie jest niemożliwe ze względu na udostępnienie jej innemu organowi kontroli. W takim przypadku przedsiębiorcy wyznaczono termin 3 dni roboczych od dnia zwrotu książki kontroli przez ten inny organ na okazanie tej książki w siedzibie organu kontroli (art. 81a ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej).

Sprzeciw przedsiębiorcy

Na skutek zmiany przepisów przedsiębiorca może sprzeciwić się podjęciu i wykonywaniu przez organy kontroli czynności z naruszeniem niektórych przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Musi to uczynić na piśmie.

Sprzeciw wraz z odpowiednim uzasadnieniem musi zostać wniesiony do organu podejmującego i wykonującego kontrolę. Równocześnie o wniesieniu sprzeciwu przedsiębiorca zawiadamia na piśmie kontrolującego. Przepisy, których naruszeniu można się sprzeciwić, wymienia art. 84c ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej (m.in. przekroczenie rocznych limitów czasu prowadzenia kontroli, prowadzenie więcej niż jednej kontroli w tym samym czasie, podejmowanie kontroli na legitymację – w innych przypadkach niż wymienione w przepisach ustawy).

Wniesienie sprzeciwu powoduje wstrzymanie czynności kontrolnych przez organ kontroli, którego sprzeciw dotyczy. Ale taki skutek następuje dopiero z chwilą doręczenia kontrolującemu zawiadomienia o wniesieniu sprzeciwu i trwa do czasu rozpatrzenia sprzeciwu i doręczenia przedsiębiorcy postanowienia o jego rozpatrzeniu.

Aby uniemożliwić przedsiębiorcy usuwanie bądź niszczenie dowodów w przypadku wniesienia sprzeciwu, organ kontroli może, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia dowodów mających związek z przedmiotem i zakresem kontroli, na czas rozpatrzenia sprzeciwu. Zabezpieczeniu podlegają dokumenty, informacje, próbki wyrobów oraz inne nośniki informacji, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód w toku kontroli.

Nie każde naruszenie przepisów przez kontrolujących uprawnia przedsiębiorcę do wniesienia sprzeciwu. Sprzeciwu nie można wnieść m.in. wtedy, gdy organ przeprowadza kontrolę niezbędną do przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia, przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub zabezpieczenia dowodów jego popełnienia.

Terminy na wniesienie sprzeciwu są bardzo krótkie. Sprzeciw wnosi się bowiem w terminie 3 dni roboczych od dnia wszczęcia kontroli przez organ kontroli. Organ kontroli posiada także 3 dni robocze na rozpatrzenie sprzeciwu oraz wydanie postanowienia o:

• odstąpieniu od czynności kontrolnych;
• kontynuowaniu czynności kontrolnych.

Nierozpatrzenie sprzeciwu w ustawowym 3-dniowym terminie jest równoznaczne w skutkach z wydaniem przez organ postanowienia o odstąpieniu od czynności kontrolnych. Na postanowienie wydane przez organ kontroli wskutek rozpatrzenia sprzeciwu przedsiębiorcy przysługuje zażalenie. Przedsiębiorca musi je wnieść w terminie 3 dni od dnia otrzymania postanowienia. Rozstrzygnięcie zażalenia następuje w drodze postanowienia, nie później niż w terminie 7 dni od dnia jego wniesienia.

Prawo do odszkodowania

Przedsiębiorcy, który poniesie szkodę na skutek przeprowadzenia czynności kontrolnych z naruszeniem przepisów prawa, przysługuje odszkodowanie. Wcześniej w ustawie nie było takiego zapisu informującego przedsiębiorców o możliwości dochodzenia przez nich odszkodowania. Jednak ustawa o swobodzie działalności gospodarczej nie zawiera odrębnych regulacji w zakresie dochodzenia przez poszkodowanego przedsiębiorcę roszczeń z tego tytułu. Odsyła ona w tym zakresie do przepisów odrębnych, którymi są przepisy kodeksu cywilnego regulujące zasady i tryb dochodzenia roszczeń odszkodowawczych (m.in. art. 417 kodeksu cywilnego nakładający na Skarb Państwa, jednostkę samorządu terytorialnego bądź inną osobę prawną odpowiedzialność za szkody wyrządzone przy wykonywaniu władzy publicznej).

• art. 1 pkt 9–20 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2009 r. nr 18, poz. 97),
• art. 77–84, art. 104–106 ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2007 r. nr 155, poz. 1095 ze zm.),
• art. 12, art. 16 Konwencji nr 81 dotyczącej inspekcji pracy w przemyśle i handlu przyjętej w Genewie 11 lipca 1947 r. (Dz.U. z 1997 r. nr 72, poz. 450).

Najczęstsze kontrole u przedsiębiorców:

1. Kontrola podatkowa
2. Kontrola sanitarna
3. Kontrola inspekcji handlowej
4. Kontrola PFRON
5. Kontrola PIP

Fragment pochodzi z książki „Zarządzanie przedsiębiorstwem. Szanse i zagrożenia otwierania działalności gospodarczej” Wioletta Czemiel-Grzybowska.



Monografia jest efektem badań naukowych i składa się z trzech części: merytorycznej, ujmującej zagadnienia z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem, empiryczno-analitycznej, zawierającej wyniki badań oraz części praktycznej, obejmującej wskazówki dla rozpoczynających i prowadzących działalność gospodarczą, stanowiącej kompendium wiedzy z tego zakresu.