Umowa o dzieło a wynagrodzenie za nadgodziny

Przeczytaj także: Umowa o dzieło - kiedy stosować?

Pytanie: W grudniu 2009 r. pracownik został zwolniony i teraz pracuje na umowę o dzieło, chociaż sam dokument nie został podpisany. Oprócz tego pracownik jest stróżem nocnym. Ile godzin powinien pracować pracownik w miesiącu i czy należą mu się płatne nadgodziny?

Odpowiedź: Umowa o dzieło nie może zastępować umowy o pracę. Konieczne jest zbadanie, czy wykonawca dzieła pracuje jak pracownik. Jeśli tak jest, należy zawrzeć umowę o pracę. Przy umowie o dzieło nie występują nadgodziny, nie ma również obowiązku zawarcia tej umowy na piśmie. Jeśli pracownik też jest stróżem nocnym, to umowa o dzieło nie jest właściwa.

1. Umową o dzieło nie można zastąpić stosunku pracy

Przed podpisaniem umowy o dzieło konieczne jest zbadanie, czy proponowana praca może być wykonywana na podstawie takiej umowy. Jeśli pracownik ma jakieś ciągłe zadanie, które nie kończy się powstaniem materialnego rezultatu, np. przygotowaniem opracowania technicznego, należy zawrzeć umowę zlecenia. Jeśli dodatkowo zleceniodawca kieruje pracą zatrudnionego zleceniobiorcy, wydaje mu wiążące polecenia, decyduje o godzinach i miejscu jego pracy, konieczne jest zawarcie umowy o pracę. Nie jest bowiem dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną, przy zachowaniu warunków wykonywania pracy jak przy zatrudnieniu na umowę o pracę.

Jeśli oprócz wykonywania swoich zadań pracownik jest jeszcze stróżem nocnym, to umowa o dzieło na stanowisko związane z pilnowaniem nie jest właściwa. Pilnowanie wiąże się z ciągłością i staranności. Na zakończenie pilnowania nie dochodzi do stworzenia materialnego rezultatu. W związku z tym na stróżowanie właściwsza jest umowa zlecenia albo o pracę, jeśli są spełnione warunki, np. kierownictwa pracodawcy.

2. Przy samoistnej umowie o dzieło - nie ma żadnych składek na ZUS

Wyjaśnić należy, że przy umowie o dzieło nie opłaca się żadnych składek na ZUS, a zleceniodawca odprowadza tylko zaliczkę na podatek dochodowy do urzędu skarbowego. Inaczej jest przy umowie zlecenia, gdzie tylko składka chorobowa jest dobrowolna, a reszta obowiązkowa. Należy pamiętać również, że w przypadku zleceniobiorców do ukończenia przez nich 26 lat, jeśli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, dopuszczalne jest zawarcie umowy zlecenia i nie opłacania składek. Takie osoby nie podlegają bowiem obowiązkowemu ubezpieczeniu społecznemu i zdrowotnemu z tytułu umowy zlecenia.

Dzieło ani zlecenie nie podlega wliczeniu do stażu pracy, od którego zależy np. długość urlopu wypoczynkowego. Za pracę na podstawie tych umów nie wystawia się też świadectwa pracy. Jeśli w rzeczywistości pracownik jest zatrudniony na podstawie umowy o dzieło, a powinien być na umowę o pracę, to takie zatrudnienie cywilnoprawne odbiera mu wiele uprawnień pracowniczych.