Restrukturyzacja w zgodzie z dyrektywą 2019/1023. Co się zmieni?

Przeczytaj także: Czy w trakcie postępowania restrukturyzacyjnego można wypowiadać umowy?

Większa przejrzystość i elastyczność procedur

Przyjęty 13 maja 2025 roku projekt przewiduje połączenie części dotychczas procedowanych postępowań oraz wskazuje postępowanie o zatwierdzenie układu jako główny instrument restrukturyzacyjny. Nowością ma być możliwość zatwierdzenia układu mimo sprzeciwu części grup wierzycieli. Mechanizm ten, znany jako cross-class cram-down, funkcjonuje już w wielu krajach Europy Zachodniej i pozwala na sprawniejsze przeprowadzenie negocjacji układowych.

Ważnym elementem projektu jest także obowiązek rozszerzenia planu restrukturyzacyjnego o informacje dotyczące wpływu procesu na zatrudnienie wewnątrz objętego nim przedsiębiorstwa. Rozwiązanie to ma zwiększyć przejrzystość wobec pracowników oraz instytucji publicznych, a także umożliwić przedsiębiorcom lepsze zaplanowanie działań ochronnych w okresie trudności ekonomicznych.

Dodatkowo wszystkie podmioty – poza mikroprzedsiębiorcami – będą zobowiązane do przygotowania tzw. testu zaspokojenia wierzycieli. Taka analiza ma wskazać, jak wyglądałoby zaspokojenie roszczeń w przypadku różnych scenariuszy tj. realizacji układu w ramach postępowania upadłościowego lub sprzedaży majątku.

Test zaspokojenia wierzycieli ma przede wszystkim umożliwić trafniejszą ocenę zasadności układu, zwiększyć przejrzystość całego procesu, zarówno z perspektywy sądu, jak i wierzycieli oraz ułatwić wierzycielom decyzję co do poparcia układu – mówi Piotr Witkowski, kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny i członek zarządu ProPrawni.

Większa odpowiedzialność doradców

Projekt przewiduje również istotne zmiany dla środowiska doradców restrukturyzacyjnych. Rosnące znaczenie będą miały rzetelne analizy finansowe, realistyczne prognozy oraz skuteczna komunikacja z interesariuszami. Wśród nowych obowiązków znajdą się m.in. elektroniczne raportowanie oraz konieczność opracowywania szczegółowej dokumentacji, co będzie wymagać większej dyscypliny organizacyjnej i zaawansowanych kompetencji analitycznych.

Doradcy będą musieli nie tylko znać prawo, lecz również rozumieć realia gospodarcze, przygotowywać wiarygodne scenariusze i efektywnie komunikować się z wierzycielami – komentuje Paweł Špila, radca prawny i kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny ProPrawnych. – Kluczowe będzie zachowanie równowagi między interesem dłużnika a ochroną praw wierzycieli – dodaje.

Restrukturyzacja jako narzędzie ochrony miejsc pracy

Planowane zmiany mają również istotne implikacje społeczne. Głównym celem jest umożliwienie przedsiębiorcom kontynuowania działalności w sytuacjach kryzysowych, co bezpośrednio może przełożyć się na zatrudnienie w danym przedsiębiorstwie. W obliczu trudnych warunków gospodarczych – inflacji i stagnacji – takie podejście może przynieść korzyści nie tylko firmom, lecz również lokalnym społecznościom.

Implementacja europejskich standardów po latach oczekiwania

Projekt realizuje założenia unijnej dyrektywy 2019/1023, określanej mianem „dyrektywy drugiej szansy”. Jej celem jest umożliwienie firmom wychodzenia z trudności finansowych bez konieczności ogłaszania upadłości. Eksperci zaznaczają, że choć dyrektywa została przyjęta już w 2019 roku, jej implementacja w Polsce znacząco się opóźniła – nowelizacja może wreszcie wprowadzić mechanizmy, które od lat z powodzeniem funkcjonują w innych państwach członkowskich UE.

Projekt został przyjęty przez Radę Ministrów i oczekuje na dalszy proces legislacyjny w Sejmie. Nowe przepisy mają wejść w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Eksperci podkreślają jednak, że kluczowe będzie nie tylko ich uchwalenie, lecz także wykorzystanie tej zmiany jako szansy na odpowiednie przygotowanie rynku.

Według raportu MGBI, w 2024 roku liczba postępowań restrukturyzacyjnych w Polsce wzrosła o 7,4% w porównaniu z rokiem 2023 i aż o 102,6% względem 2022 roku. Jednocześnie liczba upadłości przedsiębiorstw zwiększyła się w 2024 o 10,7% względem roku poprzedniego. To jasno pokazuje, że coraz więcej firm znajduje się w sytuacji zagrożenia płynności i szuka ratunku w restrukturyzacji. Skala problemu obejmuje dziś nie tylko mikrofirmy, lecz także przedsiębiorstwa z sektora MŚP oraz większe podmioty. Nowelizacja Prawa restrukturyzacyjnego odpowiada na te potrzeby – oferując elastyczne i bardziej efektywne narzędzia do wyjścia z kryzysu i uniknięcia upadłości.

Niezwykle ważne jest budowanie świadomości, że restrukturyzacja to nie porażka, lecz narzędzie ochrony wartości firmy i miejsc pracy. Potrzebna jest edukacja, zarówno przedsiębiorców, jak i ich otoczenia, by z dostępnych narzędzi korzystano odpowiednio wcześnie, zanim sytuacja stanie się krytyczna – podkreśla Piotr Witkowski.
– Kończy się właśnie trzyletni okres oczekiwania na rozwiązania zgodne z europejskimi standardami. Jasne zasady zwiększą dostępność restrukturyzacji nie tylko jako mechanizmu ratunkowego, a przede wszystkim jako narzędzia planowej transformacji przedsiębiorstwa – podsumowuje ekspert kancelarii ProPrawni.