Szkoda wyrządzona pracodawcy a odpowiedzialność pracownika

Przeczytaj także: Próba kradzieży a odpowiedzialność materialna pracownika

W omawianym zagadnieniu kluczowe znaczenie ma rodzaj winy pracownika. Zakres jego odpowiedzialności jest bowiem zróżnicowany w zależności od tego czy wina była umyślna, czy też do szkody doszło nieumyślnie.

Jeśli wina była nieumyślna

Przyjmijmy, że uszkodzenie sprzętu nastąpiło w wyniku zwykłej nieuwagi pracownika hurtowni. Jego wina była więc nieumyślna. W tym przypadku zastosowanie znajdzie art. 114 K.p., zgodnie z którym pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził szkodę pracodawcy, ponosi odpowiedzialność materialną.

Przesłankami odpowiedzialności materialnej są:

• powstanie szkody w majątku pracodawcy,
• niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych,
• wina pracownika,
• normalny związek przyczynowy między działaniem pracownika a niewykonaniem bądź nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych (zgodnie bowiem z art. 115 K.p. pracownik ponosi odpowiedzialność jedynie za normalne następstwa działania lub zaniechania, w wyniku którego powstała szkoda).

Należy przy tym pamiętać, że powyższe przesłanki muszą być spełnione łącznie.

Nieumyślne spowodowanie szkody obarcza pracownika odpowiedzialnością materialną jedynie w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez szefa (art. 115 K.p.). Za „rzeczywistą stratę” należy uznać uszczerbek w majątku poszkodowanego w porównaniu ze stanem tego majątku przed wyrządzeniem szkody. Co ważne, ciężar dowodu spoczywa tu na pracodawcy. Musi on więc wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność podwładnego oraz wysokość szkody.

Wysokość odszkodowania ustala się w oparciu o wielkość straty. Przy czym trzeba mieć na uwadze, że nie może ono przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody (art. 119 K.p.). Kwotę wynagrodzenia do celów ustalenia wysokości odszkodowania za szkodę wyrządzoną pracodawcy przez pracownika oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop, nie uwzględniając przy tym zmian w warunkach wynagradzania lub wysokości składników wynagrodzenia wprowadzonych po dniu wyrządzenia szkody (§ 3 rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy).

Warto zaznaczyć, że pracodawca nie może obarczyć pracownika odpowiedzialnością w zakresie w jakim on sam lub inna osoba przyczyniła się do powstania szkody lub jej zwiększenia (art. 117 § 1 K.p.). Jeżeli natomiast do powstania szkody przyczyniło się kilku pracowników, to wówczas każdy z nich ponosi odpowiedzialność stosownie do przyczynienia się do niej i do stopnia swojej winy. W razie, gdy nie jest możliwe określenie takich proporcji, pracownicy ponoszą odpowiedzialność w częściach równych (art. 117 § 2 K.p.).

Jeśli pracownik działał w sposób umyślny

Przyjmijmy teraz, że pracownik hurtowni umyślnie zniszczył mienie pracodawcy. W takim przypadku zastosowanie znajduje art. 122 K.p., w myśl którego umyślne wyrządzenie szkody zobowiązuje pracownika do jej naprawienia w pełnej wysokości. Należy przy tym pamiętać, że pracownik umyślnie wyrządza szkodę nie tylko wtedy, gdy celem jego działania jest wyrządzenie szkody, ale również w sytuacji, kiedy, rozmyślnie naruszając obowiązki pracownicze, godzi się na jej powstanie.

Ustawodawca nie określił co należy rozumieć pod pojęciem „pełnej wysokości szkody”. Należy więc przyjąć, że (w związku z art. 300 K.p.) naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby do szkody nie doszło (art. 363 § 2 K.c.). Jeżeli szkoda powstała w wyniku umyślnego działania kilku pracowników, odpowiedzialność sprawców jest - inaczej niż w przypadku winy nieumyślnej - solidarna.